Panewka stawowa – co to jest?
Panewką stawową nazywa się zagłębienie w kości pokryte tkanką chrzęstną. Zagłębienie to łączy się z głową sąsiadującej kości, na przykład ramiennej czy udowej, tworząc wraz z innymi strukturami staw. Struktury składające się na staw to między innymi więzadła, kaletki maziowe oraz torebki stawowe. Poza tym, wokół stawu występują przyczepy więzadeł, przyczepy ścięgien, więzadła, ścięgna, a także mięśnie.
Uszkodzona panewka
Panewki ulegają uszkodzeniu na przykład na skutek uderzenia głowy kości, która sąsiaduje z panewką. Przykładowo, podczas złamania panewki stawu biodrowego wywołanego silnym uderzeniem w kość udową, dochodzi do przemieszczenia tej kości w kierunku jamy miednicy. Takie urazy zdarzają się najczęściej podczas upadku na bok ze znacznej wysokości albo podczas wypadku samochodowego. Siła, która powoduje wybicie kości z panewki jest naprawdę duża, w związku z czym uszkodzeniu panewki towarzyszą zazwyczaj uszkodzenia tkanki kostnej w obszarze miednicy, a także uszkodzenia tkanek miękkich. W niektórych przypadkach pojawiają się również urazy nerwów obwodowych.
Diagnostyka urazów tego typu opiera się na badaniach obrazowych, przede wszystkim na badaniu RTG. Czasami wykonuje się również tomografię komputerową, która umożliwia dokładną ocenę uszkodzenia struktur. Na tej podstawie planuje się leczenie operacyjne, a także późniejszą rehabilitację.
W przypadku uszkodzenia panewki stawu biodrowego w większości przypadków konieczne jest leczenie operacyjne. Podczas operacji odtwarzany jest prawidłowy układ powierzchni stawów, usuwa się odłamy kostne, a czasami również stabilizuje się kości przy użyciu wkrętów oraz metalowych płytek. Jeśli powierzchnia panewki oraz powierzchnia kości nie są idealnie dopasowane, może dochodzić do wielu powikłań i rozwoju zmian zwyrodnieniowych. Jeżeli szczelina powstająca na skutek złamania nie przechodzi przez powierzchnię stawu lub przemieszczenie kości jest niewielkie, leczenie operacyjne nie jest konieczne. Operacji nie przeprowadza się również u osób starszych, a także u pacjentów, których stan zdrowia nie pozwala na przeprowadzenie operacji w znieczuleniu ogólnym.
Zarówno po operacji, jak i w sytuacjach, gdy leczenie operacyjne nie jest podejmowane, stosuje się tak zwany wyciąg szkieletowy, a czasami również wyciąg boczny. Pacjent jest unieruchomiony zazwyczaj przez okres około 6 – 8 tygodni, po czym wyciąg jest ściągany. W późniejszym czasie zaleca się chodzenie z pomocą 2 lasek łokciowych przez minimum miesiąc.
Oprócz złamania, popularnym schorzeniem jest uszkodzenie obrąbka panewki. Taka nieprawidłowość występuje najczęściej razem z urazami stawu lub dysplazją stawu. Na skutek nieprawidłowości w budowie anatomicznej, tkanka kostna ulega rozbudowie, co z kolei skutkuje niszczeniem obrąbka panewki w trakcie zginania czy rotacji w stawie. Jednym z objawów uszkodzenia obrąbka panewki jest uczucie przeskakiwania struktur w stawie.
Niekiedy pojawia się również uczucie blokowania w stawie. Poza tym, charakterystycznym objawem tego urazu jest ból, zazwyczaj tępy i promieniujący, ale czasami zamieniający się w ostry. Zwykle dolegliwości bólowe nasilają się podczas dłuższego pozostawania w jednej pozycji, na przykład długiego stania lub siedzenia czy chodzenia. Jeśli uszkodzenie obrąbka panewki dotyczy stawu biodrowego częstym objawem jest tak zwany objaw Trendelenburga, który charakteryzuje się tym, że miednica opada ze strony przeciwnej do tej, po której występuje uszkodzenie panewki.
Panewka stawowa - wada wrodzona
Wrodzoną wadą, która polega na nieprawidłowej budowie panewki stawowej, jest dysplazja stawu biodrowego. Może być ona spowodowana wieloma czynnikami, między innymi:
- Skłonnościami genetycznymi
- Nieprawidłowym ułożeniem nóg płodu - nadmierne zgięcie albo nadmierne wyprostowanie
- Zbyt gwałtownym wyprostowaniem nóg w trakcie porodu
- Uniesieniem noworodka za nogi w trakcie cucenia albo pomiaru długości
- Zmianą ułożenia płodu w łonie matki.
