Choroba Addisona - definicja choroby
Choroba Addisona, pierwotna niedoczynność kory nadnerczy (dawna nazwa cisawica), to schorzenie endokrynologiczne, spowodowane przewlekłym niedoborem hormonów kory nadnerczy. Przyczyną jest, całkowite lub prawie całkowite, zniszczenie kory nadnerczy. Schorzenie po raz pierwszy zostało opisane przez brytyjskiego chirurga Thomasa Addisona w 1855 roku. Aż do połowy XX wieku za chorobą stała gruźlica. Obecnie do zniszczenia kory nadnerczy dochodzi głównie w wyniku procesów autoimmunologicznych.
W organizmie człowieka znajdują się dwa nadnercza, każde nad jedną nerką. W ich skład wchodzą dwa gruczoły wydzielania dokrewnego. Jeden z nich, znajdujący się wewnątrz nadnerczy, wydziela hormon zwany adrenaliną, a drugi zaś, zlokalizowany w korze nadnerczy, produkuje dwa hormony sterydowe: kortyzol oraz aldosteron.
Kortyzol to naturalny związek chemiczny spełniający kilka istotnych funkcji: ma udział w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów, odpowiada za podnoszenie się poziomu glukozy we krwi w sytuacjach stresowych, reaguje na stany zapalne, a także ma udział w regulowaniu ilości wody w organizmie. Aldosteron reguluje i utrzymuje właściwy poziom wody oraz soli mineralnych w organizmie, poprzez wpływanie na pracę kanalików nerkowych.
Gdy w wyniku autodestrukcyjnych działań organizmu zniszczeniu ulegnie około 90 procent kory nadnerczy, niedobór produkowanych przez nie hormonów wywołuje chorobę zwaną chorobą Addisona. Schorzenie dotyka głównie kobiety po czterdziestym roku życia.
Choroba Addisona - przyczyny choroby
Do zniszczenia kory nadnerczy prowadzą procesy autoimmunologiczne w organizmie, który zaczyna produkować przeciwciała, skierowane w stronę własnych komórek, traktując je jak intruza.
Korę nadnerczy może zniszczyć także gruźlica nadnerczy, inne choroby zakaźne, takie jak zakażenie wirusem cytomegalii i AIDS, grzybice, nowotwory (przerzuty do nadnerczy), zaburzenia metaboliczne (skrobawica, hemochromatoza), a także krwotok do nadnerczy lub chirurgiczne usunięcie organów. Choroba Addisona może współwystępować także z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak zapalenie tarczy Hashimoto, cukrzyca typu 1, bielactwo.
Choroba Addisona - objawy
Choroba Addisona rozwija się powoli, stopniowo dając coraz więcej objawów:
- nasilające się chroniczne zmęczenie, osłabienie
- utrata apetytu
- chudnięcie
- bóle brzucha
- nudności, wymioty
- biegunka
- potrzeba spożywania nadmiernych ilości soli
- spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwłaszcza w pozycji stojącej, zawroty głowy
- ściemnienie skóry lub dziąseł, ściemnienie piegów i blizn
- wypadanie włosów
- stale odczuwane uczucie zimna
- osłabienie i częste skurcze mięśni
- duże wahania nastroju, rozdrażnienie, depresja
Choroba Addisona - diagnostyka i leczenie
Dla zdiagnozowania choroby Addisona wykonuje się badania hormonalne oraz test stymulacji kortykotropiną. To badanie polega na podaniu kortykotropiny, a następnie na sprawdzeniu, jaki jest poziom kortyzolu we krwi. Przy badaniach obrazowych natomiast sprawdza się stan nadnerczy i zwapnienia w organie. Leczenie polega na podawaniu brakujących hormonów. Podaje się głównie hydrokortyzon lub octan kortyzonu, którego dawki uzależnione są indywidualnego zapotrzebowania danej osoby. Braki aldosteronu natomiast zastępuje się syntetycznym steroidem - fludrokortyzonem. Chorym zaleca się spożywanie więcej soli i picie dużej ilości płynów. Chory musi przyjmować hormony do końca życia.
Chorobie Adidsona mogą towarzyszyć inne schorzenia, wśród których najczęściej spotyka się: niedoczynność tarczycy (te schorzenia, występujące razem, określa się mianem zespołu Schmidta), cukrzyca insulinozależna, niewydolność przytarczyc, niewydolność gonad, anemia złośliwa.
