Choroba Addisona - definicja choroby
Choroba Addisona, pierwotna niedoczynno¶æ kory nadnerczy (dawna nazwa cisawica), to schorzenie endokrynologiczne, spowodowane przewlek³ym niedoborem hormonów kory nadnerczy. Przyczyn± jest, ca³kowite lub prawie ca³kowite, zniszczenie kory nadnerczy. Schorzenie po raz pierwszy zosta³o opisane przez brytyjskiego chirurga Thomasa Addisona w 1855 roku. A¿ do po³owy XX wieku za chorob± sta³a gru¼lica. Obecnie do zniszczenia kory nadnerczy dochodzi g³ównie w wyniku procesów autoimmunologicznych.
W organizmie cz³owieka znajduj± siê dwa nadnercza, ka¿de nad jedn± nerk±. W ich sk³ad wchodz± dwa gruczo³y wydzielania dokrewnego. Jeden z nich, znajduj±cy siê wewn±trz nadnerczy, wydziela hormon zwany adrenalin±, a drugi za¶, zlokalizowany w korze nadnerczy, produkuje dwa hormony sterydowe: kortyzol oraz aldosteron.
Kortyzol to naturalny zwi±zek chemiczny spe³niaj±cy kilka istotnych funkcji: ma udzia³ w metabolizmie bia³ek, wêglowodanów i t³uszczów, odpowiada za podnoszenie siê poziomu glukozy we krwi w sytuacjach stresowych, reaguje na stany zapalne, a tak¿e ma udzia³ w regulowaniu ilo¶ci wody w organizmie. Aldosteron reguluje i utrzymuje w³a¶ciwy poziom wody oraz soli mineralnych w organizmie, poprzez wp³ywanie na pracê kanalików nerkowych.
Gdy w wyniku autodestrukcyjnych dzia³añ organizmu zniszczeniu ulegnie oko³o 90 procent kory nadnerczy, niedobór produkowanych przez nie hormonów wywo³uje chorobê zwan± chorob± Addisona. Schorzenie dotyka g³ównie kobiety po czterdziestym roku ¿ycia.
Choroba Addisona - przyczyny choroby
Do zniszczenia kory nadnerczy prowadz± procesy autoimmunologiczne w organizmie, który zaczyna produkowaæ przeciwcia³a, skierowane w stronê w³asnych komórek, traktuj±c je jak intruza.
Korê nadnerczy mo¿e zniszczyæ tak¿e gru¼lica nadnerczy, inne choroby zaka¼ne, takie jak zaka¿enie wirusem cytomegalii i AIDS, grzybice, nowotwory (przerzuty do nadnerczy), zaburzenia metaboliczne (skrobawica, hemochromatoza), a tak¿e krwotok do nadnerczy lub chirurgiczne usuniêcie organów. Choroba Addisona mo¿e wspó³wystêpowaæ tak¿e z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak zapalenie tarczy Hashimoto, cukrzyca typu 1, bielactwo.
Choroba Addisona - objawy
Choroba Addisona rozwija siê powoli, stopniowo daj±c coraz wiêcej objawów:
- nasilaj±ce siê chroniczne zmêczenie, os³abienie
- utrata apetytu
- chudniêcie
- bóle brzucha
- nudno¶ci, wymioty
- biegunka
- potrzeba spo¿ywania nadmiernych ilo¶ci soli
- spadek ci¶nienia têtniczego krwi, zw³aszcza w pozycji stoj±cej, zawroty g³owy
- ¶ciemnienie skóry lub dzi±se³, ¶ciemnienie piegów i blizn
- wypadanie w³osów
- stale odczuwane uczucie zimna
- os³abienie i czêste skurcze miê¶ni
- du¿e wahania nastroju, rozdra¿nienie, depresja
Choroba Addisona - diagnostyka i leczenie
Dla zdiagnozowania choroby Addisona wykonuje siê badania hormonalne oraz test stymulacji kortykotropin±. To badanie polega na podaniu kortykotropiny, a nastêpnie na sprawdzeniu, jaki jest poziom kortyzolu we krwi. Przy badaniach obrazowych natomiast sprawdza siê stan nadnerczy i zwapnienia w organie. Leczenie polega na podawaniu brakuj±cych hormonów. Podaje siê g³ównie hydrokortyzon lub octan kortyzonu, którego dawki uzale¿nione s± indywidualnego zapotrzebowania danej osoby. Braki aldosteronu natomiast zastêpuje siê syntetycznym steroidem - fludrokortyzonem. Chorym zaleca siê spo¿ywanie wiêcej soli i picie du¿ej ilo¶ci p³ynów. Chory musi przyjmowaæ hormony do koñca ¿ycia.
Chorobie Adidsona mog± towarzyszyæ inne schorzenia, w¶ród których najczê¶ciej spotyka siê: niedoczynno¶æ tarczycy (te schorzenia, wystêpuj±ce razem, okre¶la siê mianem zespo³u Schmidta), cukrzyca insulinozale¿na, niewydolno¶æ przytarczyc, niewydolno¶æ gonad, anemia z³o¶liwa.
