Rak gardła - oraz ogromna większość zmian nowotworowych w obrębie jamy ustnej -rozwija się przede wszystkim u osób palących oraz nadużywających alkoholu. W grupie ryzyka są także osoby, które mają kontakt z chemikaliami lub substancjami toksycznymi. Nie bez znaczenia jest również dieta uboga w witamina, a obfitująca w sól.
Mimo że pierwsze zmiany pojawiają się zazwyczaj u osób po czterdzieste, to czasem zdarza się, że rak gardła pojawia się u bardzo młodych osób. W ich przypadku może mieć on związek z zakażeniem wirusem Ebstina-Bara (odpowiada
przede wszystkim za tzw. chorobę pocałunków, czyli mononukleozę).
Rak gardła – objawy
Zmiany nowotworowe mogą pojawić się w obrębie:
- jamy nosowo-gardłowej, tzw. gardło górne
- ustnej części gardła, tzw. gardło środkowe
- krtaniowej części gardła, tzw, gardło dolne
W zależności od tego, gdzie zacznie rozwijać się rak objawy mogą się od siebie różnić. W pierwszym przypadku objawy są najbardziej charakterystyczne. Chorzy z powodu zapalenia ucha środkowego (spowodowane naciekaniem guza na trąbkę słuchową), nie słyszą wcale lub znacznie słabiej na jedno ucho. Dodatkowo pojawiają się problemy z oddychaniem przez nos, zmienia im się barwa głosu, z ust i z nosa zaczyna wydobywać się nieprzyjemny zapach, do tego mają częste krwotoki z nosa.
Jeśli rak rozwija się w ustnej części gardła zmiany najczęściej pojawiają się na języku, migdałkach, łukach podniebiennych, podniebieniu miękkim lub tylnej ścianie gardła. Takie umiejscowienie sprawia,że w pierwszej kolejności pojawia się guz, który początkowo niczym nie różni się od otaczających go tkanek. Z czasem jednak twardnieje i w jego obrębie mogą tworzyć się owrzodzenia, które często źródłem nieprzyjemnego zapachu z ust. Niekiedy chorzy skarżą się na problemy z mówieniem oraz oddychaniem.
W przypadku raka zlokalizowanego w części krtaniowej sprawa jest bardziej złożona. Znajdują się tam trzy struktury – głośnia, nagłośnia, podgłośnia – gdzie może rozwinąć się rak.
Rak głośni prowadzi przede wszystkim do zajęcia strun głosowych. Pacjenci z tym rodzajem nowotworu maja chrypkę (dłużej niż 2 tygodnie), która nie reaguje na żadne leczenie. Mają duszności i duże problemy z przełykaniem (naciek zmiany na nerwy czuciowe sprawia, że jest ono bardzo bolesne).
Rak nagłośni jest jednoznaczny z zajęciem krtani. Chorzy nie mogą połykać. Jeden z
bardziej charakterystycznych objawów – wrażenie coś utkwiło im w gardle. Kiedy choroba jest już bardzo zaawansowana pojawia się kaszel, duszności, chrypka. Dodatkowo widoczna jest wyraźna utrata masy ciała.
Podgłośnia zlokalizowana jest poniżej strun głosowych. Jeśli zmiana pojawi się właśnie tam, chorzy skarżą się na ból gardła, duszności oraz chrypkę. To zarazem najrzadziej diagnozowany rodzaj raka gardła.
Rak gardła – diagnoza
U pacjentów, u których istnieje prawdopodobieństwo, że w gardle toczy się proces nowotworowy wykonuje się badanie endoskopowe lub laryngoskopię, czyli dokładne badanie całego aparatu głosowego. Jeśli faktycznie lekarz potwierdzi obecność nieprawidłowej zmiany pobierze wycinek do badania histopatologicznego. I to ona daje ostateczną odpowiedź, co do charakteru zmiany.
Niekiedy – dodatkowo – lekarza może zlecić badania obrazowe: RTG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET).
Rak gardła – leczenie
Sposób leczenia rak gardła zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby. Przy mniejszych i wcześnie rozpoznanych zmianach może wystarczyć radioterapia lub farmakologia, która hamuje rozrost komórek rakowych. Niekiedy – w bardziej zaawansowanej postaci choroby obie metody łączy się ze sobą i uzupełnia chemioterapią. Ta ostania stosowana jest także w sytuacjach gdy nastąpił nawrót choroby lub pojawiły się już przerzuty. Jeśli stan pacjenta i umiejscowienie guza na to pozwala zmianę usuwa się operacyjnie.
Przy zmianach zlokalizowanych na powierzchni gardła lub strun głosowych można je wyciąć z pomocą endoskopu i narzędzi mikrochirurgicznych (kleszczyki) lub przy użyciu lasera.
Małe guzy umiejscowione w dolnej części gardła, wykonuje się laryngektomię. Zabieg polegający na częściowym lub całkowitym wycięciu krtani. Po zabiegu większość pacjentów zachowuje zdolność mówienia i oddychania. W skrajnych przypadkach usuwana jest całą krtań i aby umożliwić pacjentowi oddychanie, tchawica zostaje połączona z otworem w gardle.
Niezwykle rzadko zdarza się, że zmiany są tak duże i rozległe, że konieczne jest usunięcie części lub całości gardła (pharyngectomy). Podczas zabiegu wycinane są także struny głosowe. Podczas operacji lekarz przebudowuje lub odtwarza gardło w celu ułatwienia przełykania.
Należy jednak pamiętać, że tak jak większości nowotworów kluczowy jest czas. Im wcześniej rozpoznana została zmiana tym większe pacjent ma szanse na to, że uda się pokonać raka. Szacuje się, że pacjenci, u których rak gardła został rozpoznany we wczesnej fazie rozwoju maja 90 proc. szans na to, że przeżyją pięć lat od chwili zakończenia leczenia.
Niestety ze względu na mało charakterystyczne objawy, często mylone z ze zwykłą infekcją bardzo wczesne rozpoznania zdarzają się bardzo rzadko, tym samym szanse na przedłużenie życia o pięć lat znacznie spadają.
Dlatego bardzo ważne jest obserwowanie swojego organizmu i nie ignorowanie sygnałów, które są wysyłane.
