Gonartroza jest zwyrodnieniem stawu kolanowego, który jest narażone na duże obciążenie i szybsze zużywanie się ze względu, że na nim opiera się cały ciężar ciała. W związku z tym może powstawać wiele urazów - bardzo często gonartoza rozwija się właśnie po urazie kolana.
Choroba zwyrodnieniowa jest schorzeniem postępującym i obejmującym wszystkie elementy stawu kolanowego tj. chrząstkę stawową, błonę maziową, torebkę stawową oraz więzadła stawowe. W początkowym okresie występowania zmian zwyrodnieniowych, nie są odczuwane żadne dolegliwości. Objawy nasilają się wraz z postępem i rozwojem schorzenia.
Kolano jest najczęściej narażonym stawem na wystąpienie urazów i uszkodzeń. Zwyrodnienie stawu kolanowego najczęściej dotyczy kobiet, szczególnie tych u których występuje nadwaga. U mężczyzn najczęściej pojawiającymi się schorzeniami kolan jest uszkodzenie lub zerwanie więzadeł krzyżowych.
Zwyrodnienie stawów kolanowych nie należy do chorób zagrażających życiu, jednak wpływa na pogorszenie jego jakości. Osoby u których występuje gonartroza w stopniu zaawansowanym często nie mogą poruszać się samodzielnie. Najczęściej ból pojawia się rano, po długotrwałym odpoczynku i braku większej ruchomości stawu.
Gonartoza: objawy
W schorzeniu jakim jest zwyrodnienie stawu kolanowego najczęściej dochodzi do trudności w wykonywaniu ruchów jak zgięcie i wyprostowanie kolana, w konsekwencji czego dochodzi do problemów z chodzeniem. Może także pojawić się obrzęk oraz wysięk w okolicach kolana, a także zaczerwienienie i podwyższona temperatura stawu, zwłaszcza po wysiłku, co jest objawem postępującego stanu zapalnego. W przypadku gonartrozy staw kolanowy jest bolesny podczas ucisku, a można także słyszeć zgrzytanie, trzeszczenie oraz chrzęst stawu, co jest spowodowane wytarciem się mazi stawowej oraz ocieraniem się o siebie powierzchni stawowych. W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do ograniczenia ruchomości stawu, co może skutkować nawet inwalidztwem. Zmiany zwyrodnieniowe powodują zaburzenie funkcji chrząstki stawowej, która staje się podatna na mikrourazy, wstrząsy i uszkodzenia. W postępowaniu choroby dochodzi do obrzęku i zwiększeniu unaczynienia błony maziowej, a także do przerostu i pogrubieniu torebki stawowej. Chorzy na gonartrozę mają trudności z chodzeniem, długotrwałym siedzeniem, schylaniem się, schodzeniem ze schodów, a także podnoszeniem dużych ciężarów. Ból umiejscawia się najczęściej w przedniej i środkowej części stawu kolanowego.
Gonartroza: przyczyny
Rozwojowi gonartozy sprzyjają:
- nadwaga i otyłość
- przeciążenia wywołane ciężką i intensywną pracą oraz aktywnością fizyczną
- siedzący tryb życia
- cukrzyca
- nawracające i przewlekłe stany zapalne stawów
- niedoczynność tarczycy
- infekcje zlokalizowane w stawie kolanowym
- przebyte urazy mechaniczne
- mikrouszkodzenia
- przebyte operacje w okolicach stawu kolanowego
- nieprawidłowa gospodarka wapniowa
- ochronoza
Na wystąpienie gonartrozy mają wpływ także wady postawy oraz wrodzone lub nabyte zniekształcenia kończyn dolnych (kolana koślawe oraz szpotawe), które powodują nierównomierne obciążenia stawów.
Gonartroza: diagnostyka
W celu odpowiedniej diagnostyki zwyrodnienia stawu kolanowego, należy wykonać zdjęcie rentgenowskie (RTG) oraz badanie ultrasonograficzne (USG) stawu. Dodatkowo w celu uzupełnienia rozpoznania można przeprowadzić zarówno tomografię komputerową jak i rezonans magnetyczny.
Leczenie gonartozy
Leczenie schorzenia jakim jest gonartroza opiera się głównie na terapii farmakologicznej. Stosuje się leki przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Zdarza się, że niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu odciagnięcia płynu z kolana, tzw. punkcji. W przypadkach zaostrzenia choroby korzystne może okazać się podawanie glikokortykosteroidów lub kwasu hialuronowego bezpośrednio w zastrzyku do stawu kolanowego. Skuteczne leczenie opiera się także na zadbaniu o właściwą masę ciała, a więc niedopuszczenie do nadwagi. W tym celu powinno się stosować zdrową i zbilansowaną dietę, która nie dopuści do wzrostu masy ciała. Pomocna może być wizyta u dietetyka, który po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu zdrowotno-żywieniowego ustali odpowiedni jadłospis oraz przygotuje indywidualne zalecenia żywieniowe.
W celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego stosuje się również rehabilitację. Wykorzystywana jest najczęściej laseroterapia, krioterapia, elektroterapia oraz magnetoterapia, wspomagane odpowiednimi ćwiczeniami, ustalanymi zawsze przez rehabilitanta lub fizjoterapeutę. Dzięki temu możliwe jest odzyskanie prawidłowej ruchomości stawu. Bardzo częstym sposobem polecanym przez fizjoterapeutów jest kinesiologytaping - czyli technika polegająca na odpowiednim nalepianiu plastrów, w celu korekty powięzi i zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Skuteczną metodą leczenia gonartrozy jest masaż leczniczy, który sprzyja rozluźnieniu mięśni i wpływa na zmniejszenie bólu.
W przypadkach zaawansowania choroby i wystąpienia zmian zwyrodnieniowych, które uniemożliwiają codzienne funkcjonowanie przeprowadza się artroskopię, polegającą na usunięciu oderwanych fragmentów chrząstki szklistej, a także na wykonaniu małych odwiertów w celu umożliwienia wydostania się krwi szpikowej na zewnątrz. Przy okazji przeprowadzania tego zabiegu najczęściej wykonuje się także rekonstrukcję więzadeł stawu kolanowego, korektę zaburzeń osi kończyny i korektę przesunięcia rzepki.
W przypadku wykorzystania wszystkich możliwości jakimi są terapia farmakologiczna oraz operacja, można przeprowadzić zastąpienie stawu kolanowego endoprotezą tzw. alloplastykę. Niestety nie da się całkowicie wyleczyć gonartrozy, możne jedynie łagodzić jej objawy poprzez zmniejszenie bólu, zwiększenie zakresu ruchów i ograniczenie postępowania choroby.
Jak wygląda profilaktyka?
W celu zapobiegania wystąpienia gonartrozy powinno się jak najmniej obciążać stawy kolanowe. Zaleca się wykonywanie ćwiczeń izomerycznych, czyli polegających na napinaniu mięśni bez poruszania stawu. Można także wykorzystywać elektrostymulację, rozciąganie i trening wytrzymałościowy. Wykonywanie odpowiednich ćwiczeń ma na celu wzmocnienie osłabionych mięśni i ścięgien. Najważniejszą rzeczą, która pomaga zapobiec rozwojowi zwyrodnienia stawu kolanowego jest utrzymanie odpowiedniej wagi ciała. Osoby cierpiące na nadwagę lub otyłość, są bardziej narażone na urazy i deformacje kończyn dolnych.
Przeczytaj także:
