Chrząstka stawowa - co to takiego i jakie pełni funkcje w organizmie?

Kości w ciele człowieka - i nie tylko - zawieszone są na stawach. Aby te mogły się poruszać niezbędna jest chrząstka stawowa. Z czego jest zbudowana? Jakie pełni funkcje w organizmie i co może doprowadzić do jej uszkodzenia?

Chrząstka stawowa to specyficzna odmiana tkanki łącznej. Zbudowana jest ona z fibroblastów - osteocytów i chondrocytów. Co robi? Przede wszystkim amortyzuje i umożliwia ruch w stawie. Wykazuje wysoką odporność na ścieranie się, dlatego im starsi jesteśmy, tym jest słabsza. Dlatego właśnie osoby starsze są bardziej narażone na urazy czy problemy ze stawami.

Czasem zdarza się, że chrząstka zanika całkowicie. Kiedy zaczyna jej brakować, przestrzeń między stawami wypełnia tkanka włóknisto-chrzęstną. Nie posiada ona naczyń krwionośnych ani struktur nerwowych. Tym samym odżywianie chrząstki i stawu spada na płyn stawowy i sąsiednie warstwy, które znajdują się pod chrząstką.

Chrząstka stawowa - co prowadzi do jej uszkodzenia?

Do uszkodzenia chrząstki stawowej może dojść z wielu powodów. Zazwyczaj zmiany jej obrębie są konsekwencją nagromadzenia mikrourazów. Jak do nich dochodzi? Zazwyczaj szkodzi aktywność fizyczna uprawiana bez odpowiedniego przygotowania. Warto jednak zaznaczyć, że ruch w tym dobrym słowa znaczeniu, dobrany do możliwości, regularny, ale rozsądny, to najlepszy sposób, aby nie tylko odżywić chrząstkę stawową, ale przede wszystkim ją wzmocnić.

Do uszkodzenia chrząstki może doprowadzić niedoleczona kontuzja stawu, ciała obcego w stawie lub przez uszkodzenie wiązadeł i ścięgien. Czasem zdarza się, że uszkodzenie to konsekwencja nieudanych zastrzyków dostawowych, a także artroskopii zwiadowczej przeprowadzonej przez osobę, która ma małe doświadczenie lub po prostu nie do końca wie jak wykonać zabieg.

Do uszkodzenia chrząstki może dojść także wskutek chorób metabolicznych, dysplazji, jałowej martwicy kości, zaburzenia wydzielania wewnętrznego, neuropatie, choroby wirusowe i genetyczne.

Trzeba także pamiętać, że zmiany w obrębie chrząstki stawowej i jej zanik czy uszkodzenie to naturalny proces i postępuje wraz z wiekiem. Jednak to, jak szybko będzie zachodził, zależy także od stylu życia. Zmiany pojawiają się wcześniej u osób otyłych, stosujących niezdrową dietę oraz unikają ruchu.

Chrząstka stawowa - czy można ją odbudować?

Chrząstkę stawową można odbudować na dwa sposoby operacyjnie lub z pomocą leków. Przy bardzo dużych zmianach wszczepia się w uszkodzone miejsce fragment chrząstki pobrany wcześniej z innego miejsca. Czasem z pobranego fragmentu udaje się "wyhodować" nową chrząstkę i umieścić w chorym stawie.

Nieoperacyjne metody doskonale sprawdzają się u sportowców oraz osób cierpiących na zwyrodnienia chrząstki stawowej spowodowane wiekiem. Nowoczesne leki pozwalają opóźnić proces ścierania się stawów. Jednak - zwłaszcza w przypadku sportowców - leki to za mało. W ich przypadku konieczna jest także fizjoterapia. W leczeniu uszkodzonej chrząstki stawowej stosuje się także:

• siarczan glukozaminy - to naturalny składnik mazi stawowej. Można go znaleźć w owocach morza m.in. w krewetkach, krabach, rakach. Znajduje się przede wszystkim w pancerzach skorupiaków pod postacią chityny. Glukozamina ma zdolność zatrzymywania wody w tkankach łącznych, co nadaje im giętkość i sprężystość. Siarczan glukozaminy łatwo rozpuszcza się w wodzie i jest dobrze przyswajalny przez organizm. Aby poczuć różnicę trzeb uzbroić się w cierpliwość, lek działa, ale efekty pojawiają się dopiero po długim i regularnym stosowaniu;
• kwas hialuronowy - to szczególnie ważny składnik wszystkich struktur pozakomórkowych. Występuje także w płynie maziowym i w chrząstce stawowej. Badania pokazują, że działa przeciwzapalne, amortyzuje drgania i ciężary mechaniczne, pomaga w utrzymaniu lepkości płynu maziowego, gładkiej powierzchni chrząstki;
• piskledyna - wyciągi z awokado i soi. Lecznicze działanie substancji polega na stymulacji macierzy chrząstki stawowej. Lek jest bezpieczny w stosowaniu i zarejestrowany w Polsce;
• diaceryna - wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe. Efekty stosowania leku widać już po kilku tygodniach, niestety zdobycie leku w Polsce jest stosunkowo trudne, sprowadza go tylko kilka ośrodków medycznych;
• chodroityna - wchodzi w skład chrząstki stawowej. Farmaceutyk stosowany jest w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów. Bardzo często terapie łączy się równoczesnym podawaniem siarczanu  glukozaminy. Udowodniono, że jest ona w stanie zatrzymać procesy zapalne w stawach oraz wykazuje właściwości przeciwbólowe.

Co drugi Polak cierpi z powodu bólu kręgosłupa. Jak mu zapobiegać?

Dodatkowo zaleca się przyjmowanie preparatów, zawierających:

• wyciąg z imbiru (nie można ich stosować razem z lekami łagodzącymi objawy reumatyzmu, dlatego, każdy chory, który chce po nie sięgnąć powinien skonsultować się lekarzem),
• wyciąg z chrząstki rekina,
• S-adenosylometioninę,
• witaminę B3.

Trzeba sobie zdawać sprawę, że okres odbudowy jest długotrwały i nigdy nie ma gwarancji, że uda się uzyskać stan sprzed uszkodzenia. Nadzieją na pacjentów może być terapia genową, hormonalną lub bisofosfolanami.