Czkawka u niemowlaka - przyczyny
Czkawka u niemowlaka to zupełnie naturalna, w zasadzie nieodłączna dla życia malucha sprawa. Występuje bardzo często tuż po karmieniu, kąpieli albo przewijaniu, a czasem pojawia się bez żadnego konkretnego powodu. Główne przyczyny czkawki to:
- duża różnica temperatur,
- podawanie dziecku zbyt gorących albo zbyt zimnych pokarmów,
- zasysanie wraz z pokarmem haustów powietrza, które później uciska przeponę,
- stykanie się napełnionego żołądka z przeponą i stymulowanie jej skurczów,
- głośny, gwałtowny śmiech połączony z łykaniem powietrza.
Podstawowa przyczyna czkawki u noworodka to jednak niedojrzałość układu nerwowego u malucha. Ponieważ układ ten nie jest jeszcze całkowicie ukształtowany, nerw przeponowy nie działa do końca tak, jak powinien. Z tego samego powodu można zaobserwować takie zjawisko, jak czkawka u płodu czy u wcześniaków. Czkawka u noworodka jest jeszcze mocno nasilona, a u niemowlaka stopniowo zdarza się coraz rzadziej; około trzeciego miesiąca życia całkiem ustaje. Jak widać, przyczyny czkawki u noworodka nie są groźne, a radzenie sobie z jej napadami wygląda inaczej niż u dorosłych – zwykle wystarczy po prostu przeczekać trudniejsze chwile.
Czkawka u dziecka – kiedy zacząć się martwić?
Czkawka płodu czy niemowlaka to normalna sprawa i nawet gdy występuje kilkanaście razy w ciągu doby, nie powinna martwić rodziców. Mało tego – ma ona pozytywne skutki, bo zaskoczony maluch wpada w wesoły nastrój. Czkawce niemalże nigdy nie towarzyszy płacz, którym przecież nasze pociechy komunikują swoje niezadowolenie i dyskomfort. Problem zaczyna się wtedy, gdy dziecko jest zmęczone nawet kilkugodzinnymi sesjami czkania, a taka wyczerpująca, częsta czkawka uniemożliwia mu jedzenie albo sen. Wówczas nie ma na co czekać – trzeba szybko zgłosić się do pediatry.
Czego symptomem może być uporczywa, długotrwała (powyżej 3 godzin) czkawka u noworodka? Przyczyny, które mogą się sprawdzić w najgorszych scenariuszach, to refluks żołądkowo-przełykowy, problemy neurologiczne, schorzenia układu pokarmowego, urazy klatki piersiowej, zaburzenia na tle metabolicznym i zapalenie płuc. Najczęstszą z nich jest refluks przełykowo-żołądkowy wynikający z niewydolności dolnego zwieracza przełyku – towarzyszą mu ulewanie, odpluwanie pokarmu, nocne duszności, zaburzenia połykania i spadek masy ciała dziecka.
Jak zapobiegać czkawce u niemowlaka?
Przede wszystkim nie stosować tradycyjnych metod, jakie wypróbowuje się na dorosłych - nie straszyć, nie poić dużą ilością wody, miodem ani sokiem z cytryny. A zatem: co może pomóc?
- jeśli karmisz niemowlaka piersią, ułóż je w wygodnej pozycji, aby mogło miarowo ssać sutek i nie połykać przy tym nadmiaru powietrza. Z kolei gdy karmisz go butelką, dbaj o wypełnienie smoczka pokarmem,
- pilnuj, aby po skończonym posiłku dziecku się odbiło! Gdy czkawka mimo wszystko się pojawi, na powrót przyłóż malucha do piersi – wznowienie regularnego oddechu i spokojnego połykania powinny rozluźnić jego przeponę,
- pomóc może również podanie maluchowi ciepłej (a powyżej 3. miesiąca życia: ew. posłodzonej) wody,
- rozśmieszenie albo ułożenie go w innej pozycji, na przykład na brzuszku – jest duża szansa, że zmiana rytmu oddechu okaże się skuteczna,
- ogrzanie niemowlaka – można otulić go kocykiem albo przytulić do ciała (sprawdza się w przypadku czkawki powodowanej przez wychłodzenie),
- bardzo delikatne klepanie po pleckach, przy czym nigdy otwartą dłonią, a zawsze lekko zgiętą,
- używanie butelek z systemem antykolkowym, które przeciwdziałają połykaniu powietrza w trakcie jedzenia,
- gdy podejrzewasz, że przyczyna czkawki leży w powiększeniu napełnionego żołądka, po prostu poczekaj, aż pokarm przedostanie się do jelit, a dolegliwości ustąpią. Żeby nieco przyspieszyć ten proces, oprzyj główkę małego o ramię, a brzuszek o swoją pierś i noś dziecko w pozycji pionowej.
Czkawka – przyczyny, które są niegroźne i te, które powinny niepokoić dorosłych
U dorosłego człowieka czkawka może zostać sprowokowana przez każde podrażnienie przepony. Gdy zakończenia przeponowych nerwów zostają podrażnione, do mięśnia trafia ostrzegawczy sygnał, który wywołuje spazmatyczne skurcze i zaburza jego rytmiczne funkcjonowanie. Przestajemy równomiernie oddychać, gwałtownie łapiemy powietrze, zamknięte struny głosowe i głośnia odcinają dopływ powietrza, a z ust wydobywa się charakterystyczny dźwięk. Od czego jest czkawka, która stanowi naturalną reakcję organizmu i ustępuje równie szybko, jak się zaczęła? Podobnie jak w przypadku maluchów, może ona być efektem zachłannego jedzenia bez popijania albo przejedzenia. Zdarza się też, że czkamy z uwagi na podrażnienie gardła bądź żołądka zimnym lub gorącym napojem. Analogiczną reakcję wywołuje też nadmierne spożycie alkoholu oraz zatrzymanie w organizmie produktów powstających w wyniku przemiany materii.
Pozostaje pytanie, o jakich chorobach może świadczyć czkawka? Przyczyny chorobowe to na przykład:
- nerwica i choroby układu nerwowego (guz mózgu, zapalenie nerwów, stwardnienie rozsiane); często współwystępują one z innymi niepokojącymi symptomami, np. zaburzeniami widzenia i równowagi, problemami z koordynacją ruchów i omdleniami,
- choroby gardła i krtani,
- urazy klatki piersiowej bądź jamy brzusznej,
- przepuklina rozworu przełykowego – oprócz czkawki sugerują ją zgaga, ból w piersi i kłopoty z przełykaniem,
- zaburzenia przemiany materii, np. mocznica (współwystępująca z drażliwością, nudnościami, bólem głowy, utratą apetytu i drętwieniem kończyn) albo cukrzyca (tu: napady głodu i osłabienie organizmu),
- zapalenie osierdzia – wskazują na nie gorączka, suchy kaszel, duszności i silny ból promieniujący z klatki piersiowej do innych części ciała,
- zawał mięśnia sercowego – Twoją czujność powinien wzbudzić narastający, promieniujący ból w piersi, a także wymioty, nudności, duszności i ból brzucha,
ropień podprzeponowy – obok czkawki występują przy nim wymioty, ból brzucha, dreszcze i wysoka gorączka, - zapalenie płuc albo opłucnej, które powoduje także kaszel, gorączkę i duszności,
podrażniona błona bębenkowa, na przykład przez jakieś ciało obce czy pasożyty,
guz mózgu - może on drażnić nerw błędny, który biegnie przez szyję i klatkę piersiową aż do przepony.
Oczywiście nie należy diagnozować powyższych schorzeń samemu, zwłaszcza na podstawie samej czkawki i nieutrzymującego się długo bólu. Aby rozpoznać chorobę, należy udać się do specjalisty i wykonać szereg badań, w tym USG i RTG problematycznych obszarów. Idź do lekarza zwłaszcza wtedy, gdy oprócz czkawki dokuczają Ci: silny ból brzucha, ostra biegunka, wzdęcia i wstręt do jedzenia, brak apetytu, odbijanie się, bóle i zawroty głowy, bóle w klatce piersiowej, plucie krwią, zaburzenia widzenia oraz duszności. Zachowaj także wzmożoną czujność, gdy czkawka dopadła cię po przyjęciu nietestowanego wcześniej leku albo gdy trwa dłużej niż 8 godzin.
Czy wiesz, że...?
Jedyną metodą powstrzymywania czkawki, która jest potwierdzona naukowo, jest zwiększenie stężęnia dwutlenku węgla we wdychanym powietrzu. Zamiast ssać cukier, próbować się przestraszyć czy wstrzymywać powietrze być może lepiej jest przyłożyć do ust papierową torebkę i robić głębokie wdechy oraz wydechy.
Po jedzeniu nie powinno się kłaść na prawym boku – ugniata się wtedy przeponę, a to przysparza problemów z oddychaniem i może być powodem czkawki.
Istnieją osoby, u których silna czkawka jest efektem stresu, np. przed egzaminem, ważnym spotkaniem albo wizytą w urzędzie. Jeśli zaobserwujesz u siebie takie objawy, powiedz o tym lekarzowi – prawdopodobnie przepisze Ci on leki rozkurczające lub uspokajające. Nie warto jednak automatycznie zrzucać winy na stres – jak wykazuje powyższa (i tak skrócona) lista, czkawka może być świadectwem wielu chorób kołatających się po naszym organizmie. W skrajnych przypadkach czkawka bywa leczona operacyjnie przez przecięcie nerwu przeponowego.
To również może cię zainteresować:
