Opłucna to cienka i błyszcząca błona otaczająca płuca. Jej podstawowym zadaniem jest ochrona, zapewnienie odpowiedniego nawilżenia, co znacznie ułatwia ich poruszanie w czasie oddychania. Opłucna zbudowana jest z dwóch blaszek - ściennej i trzewnej. Pierwsza z nich styka się bezpośrednio z powięzią piersiową, śródpiersiem i przeponą. Druga ściśle przylega do płuca i nazywana jest opłucną płucną.
Odma opłucnowa pojawia się w gdy w jamie klatki piersiowej gromadzi się powietrze, które uciska pęcherzyki płucne, a to prowadzi do uszkodzenia płuca. Objawem odmy płucnej jest ból w klatce piersiowej oraz spłycony oddech. Zdarza się również tak, że schorzenie przebiega bezobjawowo. Odma płucna częściej dotyka mężczyzn niż kobiety.
Obecność powietrza (lub innych gazów) w jamie opłucnej to konsekwencja uszkodzenia miąższu płucnego lub przedziurawienia ściany klatki piersiowej. Medycyna dzieli odmy na:
- zamkniętą
- otwartą
- zastawkową
- samoistną
- pourazową
Odma zamknięta to jednorazowe przedostanie się powietrza do jamy opłucnej. Zazwyczaj spowodowane jest pęknięciem pęcherza, przebiciem ściany klatki piersiowej przez żebro lub ciało obce (głównie w przypadku małych dzieci). Dodatkowo dzieli się ją na odmę małą i dużą. Mała nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie. Duża oznacza zapadnięcie blisko jednej czwartej płuca i konieczne jest jego odbarczenie. Powietrze odciąga się poprzez nakłucie lub wprowadzenie drenu.
Uszkodzenie ściany klatki piersiowej i powstała w jego obrębie rana stykająca się z jamą opłucną prowadzi do wzrostu ciśnienia i zapadnięcia płuca - to odma otwarta. Taka postać choroby wymaga natychmiastowej interwencji lekarza. Jej najbardziej charakterystycznym objawem jest tzw. oddech paradoksalny (opaczny). W czasie wdechu zdrowe płuco zasysa powietrze nie tylko z tchawicy , a i z chorego płuca, które wykonuje ruchy przeciwne do oddechowych. Analogicznie zachowuje się w czasie wydechu, prowadząc do nieprawidłowej wymiany gazowej.
Odma zastawkowa lub prężna tworzy się wskutek pęknięcia niewielkiego fragmentu tkanki płucnej. Powstała w ten sposób niewielka przestrzeń sprawia, że gromadzące się w niej powietrze znacznie podnosi panujące w płucach ciśnienie. Dalszy rozwój choroby prowadzi do ucisku zdrowego płuca i znacznych problemów z oddychaniem.
Samoistna postać odmy pojawia się z nieznanych przyczyn. Może być ona spowodowana pęknięciem pęcherzyka, u osób starszych bardzo często łączona jest z długoletnim paleniem. U młodszych pacjentów czasem rozwija się wraz z zespołem Marfana .
W przypadku odmy pourazowej np. silne uderzenie, ze względu na panujące w płucach podciśnienie powoduje przedostanie się powietrza do jamy opłucnej, co prowadzi do jej rozszerzenia i zapadnięcia płuca.
Odma opłucna objawy
Niezależnie od rodzaju odmy pacjenci skarżą się przede wszystkim na kłujący ból w klatce piersiowej (po zajętej stronie), czasem zdarza się, że promieniuje on do ramienia, szyi lub brzucha. Dodatkowo przy odmie płucnej mogą się pojawić następujące objawy:
- duszności
- suchy kaszel
- omdlenia
- ogólne osłabienie
- spłycony, przyspieszony oddech.
Jeśli pojawią się powyższe objawy konieczne jest wezwanie pogotowania, by pacjent jak najszybciej znalazł się w szpitalu.
Odma opłucna diagnoza i leczenie
Niepokojące zmiany lekarz może stwierdzić już w czasie osłuchiwania pacjenta (dudniący dźwięk). W przypadku niewielkich odm konieczne jest wykonanie badania obrazowego (RTG lub tomografia komputerowa tomografia komputerowa).
Postępowanie w przypadku odmy zależne jest od jej charakteru i rozległości zmian. Gdy zmiany są duże niezbędna jest operacja, odciągnięcie powietrza i ponowne uszczelnienie opłucnej. W pozostałych przypadkach stosuje się farmakologię.
Odma jest stanem zagrażającym życiu, wraz z pojawieniem się niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Czytaj także:
Azbestoza (Pylica azbestowa) Płyn w jamie opłucnej
