Od 1 stycznia 2012 roku zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia szpitale są zobowiązane do oceny stanu odżywienia pacjentów w każdym oddziale szpitalnym oprócz oddziałów ratownictwa (SOR). Dokument oceniający stan odżywienia musi znaleźć się w każdej historii choroby, z obowiązku tego zwolnione są tylko oddziały, w których pacjent hospitalizowany jest w trybie jednodniowym.
Do oceny stanu odżywienia dorosłego pacjenta należy użyć skali NRS 2002 lub SGA. W przypadku dzieci i młodzieży lekarz ma obowiązek korzystać z siatek centylowych, oceniających prawidłowość rozwoju wzrostu.
Wybrana do oceny pacjenta skala może być częścią pełnej dokumentacji chorego lub osobnym dokumentem. Wystarcza wydruk komputerowy, bądź inna forma informacji, ale zawsze musi być zgodna z treścią obowiązujących skal.
Każdy pacjent, u którego stwierdzono nieprawidłowości, zagrożenie zdrowia, związane ze stanem odżywienia, powinien być poddany ocenie żywieniowej przez zespół żywieniowy i otrzymać konkretną pomoc (w tym pokierowanie na żywienie dojelitowe, bądź pozajelitowe).
W skład zespołu żywieniowego wchodzą, co najmniej: lekarz, pielęgniarka, farmaceuta i dietetyk, którzy mają zaświadczenia o ukończeniu kursu z zakresu żywienia pozajelitowego i dojelitowego.
Co to oznacza w praktyce? Jeśli jesteś pacjentem szpitala (przyjmowanym planowo lub nie) dłużej niż dobę, lekarz ma obowiązek sprawdzić, czy stan twojego odżywienia nie zagraża twojemu zdrowiu, a także poinformować cię (w sposób zrozumiały, praktyczny), co robić dalej. Nawet jeśli aktualnie pozostajesz w dobrej formie, ale planowane leczenie (zabiegowe, chemioterapia, etc.) może to zmienić, porozmawiaj o problemie z lekarzem prowadzącym. Powinien udzielić ci porady w tym zakresie, bądź skierować do zespołu żywieniowego, w celu uzyskania pełniejszej informacji.
Jeśli leczysz się ambulatoryjnie, bądź zakończyłeś już leczenie szpitalne, a nie wymagasz procedury specjalistycznej (żywienie pozajelitowe, dojelitowe), niestety, nie możesz już liczyć na taką pełną pomoc, gdyż NFZ nie kontraktuje poradni dietetycznych, nawet przy szpitalach. Pozostaje ci jedynie szukanie pomocy we własnym zakresie, prywatnie. Najlepiej skorzystać z pomocy dyplomowanego dietetyka lub lekarza zajmującego się żywieniem klinicznym.
NRS 2002
Wypełnienie kwestionariusza do oceny ryzyka związanego ze stanem odżywienia (NUTRITIONAL RISK SCORE, NRS 2002) według dietetyków zajmuje zaledwie kilka minut. W punktowej ankiecie uwzględnia się między innymi takie czynniki: utrata masy ciała (>5% w ciągu miesiąca, dwóch, kwartału) lub niski indeks BMI, spożycie pokarmów (procentowo w stosunku do potrzeb, znaczenie ma spadej o 25% i więcej), istotne choroby główne i towarzyszące (udar mózgu, marskość wątroby, POChP, niewydolność nerek), stosowane leczenie (np. rozległe zabiegi operacyjne jamy brzusznej, chemioterapia, przeszczep szpiku), wiek chorego (powyżej 70 lat + 1 pkt).
Pacjent, który otrzyma trzy i więcej punktów wymaga leczenia żywieniowego. W przypadku wyniku <3 wdraża się postępowanie zachowawcze, ewentualnie powtarza badanie za tydzień.
SGA
Subiektywna Globalna Ocena Stanu Odżywienia (SGA) składa się z trzech części: wywiadu, badania fizykalnego i w oparciu o opinii co do ryzyka niedożywienia.
W ramach wywiadu lekarz ustala między innymi, czy doszło do utraty masy ciała pacjenta w ostatnim czasie (określa ją procentowo), jaką chory stosuje dietę, czy zmieniła się ona ostatnio, czy ma utrzymujące się niepożądane objawy ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, jadłowstręt, biegunka), jaka jest jego wydolność fizyczna (czy pracuje, chodzi, leży), a także czy choroba główna wpływa na wzrost zapotrzebowania metabolicznego.
Podczas badania fizykalnego sprawdza się, czy doszło do utraty tłuszczowej tkanki podskórnej, zaniku mięśni (czworogłowy, naramienny), czy chory ma wodobrzusze, istotne obrzęki (kostek, nad kością krzyżową). Ostateczna subiektywna globalna ocena stanu odżywienia (SGA) ma wykazać, czy u osoby badanej występuje prawidłowy stan odżywienia, podejrzenie niedożywienia lub niedożywienie średniego stopnia, wyniszczenie, duże ryzyko niedożywienia
Informacje za Ministerstwem Zdrowia i Polskim Towarzystwem Żywienia Pozajelitowego i Dojelitowego (POLSPEN)
Czytaj także:
