Wątroba jest swoistym centrum metabolizmu, w którym toczą się najważniejsze procesy. Przez ten narząd przechodzi cała zawartość pożywienia, ale też leki, alkohol, toksyny z powietrza czy wody. Dzięki wątrobie organizm jest w stanie oczyścić się z wielu substancji, które mogłyby mu poważnie zaszkodzić. Główna jednostka budująca wątrobę to specyficzna komórka, hepatocyt. A jakie są jej funkcje?
Wątroba pełni szereg kluczowych funkcji w organizmie człowieka. Gdy zaczyna niedomagać, obniża się odporność, pogarsza trawienie, krążenie, organizm może nawet zostać zatruty przez toksyny. Krańcową chorobą wątroby jest marskość - w wyniku tego procesu hepatocyty zostają zastąpione przez tkankę łączną, która nie jest w stanie pełnić żadnej z wyżej wymienionych funkcji. Dlatego warto dbać o wątrobę i raz na jakiś czas wykonywać próby wątrobowe.
To nic innego, jak badanie krwi. Pobraną próbkę analizuje się pod kątem zawartości enzymów wytwarzanych w wątrobie i obecnych w przebiegających tam szlakach metabolicznych. Te enzymy to:
1) Aminotransferaza alaninowa (ALAT) -enzym uwalniany do krwi, gdy uszkodzone zostają tkanki wątroby.
2) Aminotransferaza asparaginowa (AST) - enzym ten jest uwalniany do krwi w chwili, gdy następuje uszkodzenie wątroby, mięśni szkieletowych, serca lub nerek.
Oba te enzymy informują, że wątroba została uszkodzona lub toczy się w niej stan zapalny. Poziom enzymu AST może także być wykorzystywany jako miernik uszkodzenia mięśni lub jako element diagnostyczny przy podejrzeniu zawału serca. Zależność jest prosta - im bardziej uszkodzona wątroba (lub inne, wymienione narządy), tym wyższy jest poziom tych enzymów we krwi pacjenta. Za pomocą tych badań można wykryć stłuszczenie wątroby, zapalenie wątroby, ale także różne zaburzenia w jej działaniu spowodowane między innymi nadużywaniem alkoholu lub długotrwałym przyjmowaniem niektórych leków.
Choć próby wątrobowe można wykonywać profilaktycznie, na przykład przy okazji corocznej morfologii krwi, istnieją także szczególne okoliczności, stanowiące wskazanie do ich wykonania. Kiedy lekarz zleca badanie prób wątrobowych?
Takie badanie okazuje się przydatne lub konieczne w kilku sytuacjach:
Jednak nie tylko objawy chorobowe i złe samopoczucie są wskazaniem, by przeprowadzić badanie prób wątrobowych. Zleca się je także przed rozpoczęciem kuracji niektórymi lekami. Próby wątrobowe powinna wykonać każda kobieta planująca przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej. Są także nieodzowne przed dłuższym leczeniem innymi preparatami hormonalnymi. To dzięki wynikom tego badania lekarz jest w stanie określić, czy planowana kuracja nie jest dla pacjenta zbyt obciążająca. W efekcie można w porę zrezygnować z niej, zmienić na inną lub podać leki ochraniające wątrobę przed uszkodzeniem.
Badanie prób wątrobowych przebiega tak samo, jak pobranie próbki do morfologii - krew pobierana jest ze zgięcia łokcia. Aby otrzymać jak najbardziej miarodajne i wiarygodne wyniki, warto pamiętać o kilku zasadach i dobrze przygotować się do pobrania. Na dzień przed badaniem nie należy:
Jeśli badanie nie jest wykonywane nagle, a pacjent wie o nim od dawna lub planował jego wykonanie, warto zrezygnować z powyższych produktów już na tydzień przed pobraniem. Każdy z nich powoduje wyrzut obu badanych enzymów i ich podwyższony poziom. Wielu pacjentów zastanawia się, czy powinni w dniu nadania przyjąć leki, które zwykle biorą. Jeśli są to leki na przewlekłą chorobę, należy je przyjąć. Warto za to odstawić na kilka dni przed badaniem przyjmowane zwykle suplementy i witaminy. Ich przyjmowanie może lekko zafałszować otrzymany wynik.
Choć istnieją ustalone normy prób wątrobowych, warto zostawić interpretację badania lekarzowi. Tylko on będzie umiał prawidłowo ocenić, czy z wątrobą jest wszystko w porządku, biorąc pod uwagę na przykład ogólny stan zdrowia, wiek, przyjmowane leki. Zwykle za normę przyjmuje się:
ALT:
AST:
Oprócz standardowych pomiarów wykonuje się także inne, bardziej specjalistyczne próby wątrobowe, które pokazują obecność i stężenie innych substancji. Lekarz z pewnością będzie w stanie nie tylko je zinterpretować, ale także wydać stosowne zalecenia. Wszelkie schorzenia wątroby są poważnym zagrożeniem dla zdrowia i zaniedbane, mogą przynieść mnóstwo szkód.
Tymczasem oprócz okresowych badań, warto także wdrożyć odrobinę codziennej profilaktyki. W jaki sposób można zadbać o wątrobę?
Istnieje kilka prostych reguł, które można z łatwością zastosować w codziennym życiu. Choć niektóre z nich brzmią dość banalnie, wiele osób ich nie przestrzega. Co zrobić, by każde kolejne próby wątrobowe wychodziły w normie?
Prawidłowa dieta, racjonalne podejście do używek, leków i regularna aktywność fizyczna to dostateczna podpora, pozwalająca wątrobie dobrze działać przez długie lata.
To również może cię zainteresować:
Jak czytać i rozumieć próby wątrobowe (AlAT, AspAT)?
Objawy chorej wątroby i trzustki - jak wyglądają?
Wątroba: genialna sprzątaczka, ale do czasu...
Siedem rzeczy, które naprawdę warto zrobić dla wątroby, gdy chcesz o nią dbać