Kość krzyżowa powstaje między 20 a 25 rokiem życia z połączenia kręgów krzyżowych. Przybiera ona kształt klina, którego podstawa jest zwrócona ku dołowi. Jest usytuowana między kośćmi miedniczymi i łączy się z innymi kośćmi. Poprzez podstawę oraz części boczne kość krzyżowa łączy się z ostatnim z kręgów lędźwiowych, natomiast poprzez wierzchołek z kością guziczną. Razem z kościami miedniczymi tworzy ona miednicę.
Kość krzyżowa - budowa
Kość krzyżowa zbudowana jest z kilku podstawowych części:
- Trzon I kręgu krzyżowego,
- Łuk kręgu,
- Guzek odpowiadający wyrostkowi kolczystemu,
- Wyrostki stawowe górne.
Część podstawy tej kości, która usytuowana jest bocznie do trzonów kręgów krzyżowych ze względu na charakterystyczny kształt, nazywa się skrzydłami kości krzyżowej.
Łuk kręgowy oraz trzon I kręgu zamykają rozwór krzyżowy, który prowadzi do kanału krzyżowego. Z kolei wyrostki łączą się z kręgami krzyżowymi, które nie są połączone w kość krzyżową oraz szczątkami żeber. Na przedniej oraz tylnej powierzchni kości można wyróżnić miejsca, w których zrastają się kręgi krzyżowe.
Kręgi, z których zrośnięta jest kość krzyżowa, są otoczone mocnymi więzadłami odgrywającymi niezwykle ważną funkcję stabilizacyjną. W połączeniu z kością biodrową kość krzyżowa tworzy staw krzyżowo-biodrowy. Połączenie to jest niezwykle istotne ze względu na poruszanie się ciała. Podczas ruchu, gdy ciężar ciała spoczywa na jednej nodze, a druga jest uniesiona, pod wpływem masy tułowia kość przemieszcza się ku przodowi oraz w kierunku ogonowym, a także delikatnie skręca do przodu. Ze strony nogi nieobciążonej kość krzyżowa skręca się w kierunku tylnym i przemieszcza w kierunku grzbietowym oraz czaszkowym. Kość krzyżowa oprócz funkcji ruchowych pełni jeszcze jedną ważną rolę - przenosi masę górnej części ciała na obręcz kończyny dolnej, a co za tym idzie na kończyny dolne.
Wygląd kości krzyżowej różni się w zależności od płci. U kobiet kość ta w porównaniu z kośćmi męskimi jest krótsza, szersza i jest mniej spłaszczona w górnej części. Poza tym u mężczyzn kość krzyżowa jest położona bardziej pionowo niż u kobiet, w związku z czym wzgórek łonowy jest wyraźniej zaznaczony u kobiet niż u mężczyzn.
Kość krzyżowa - choroby
Kość krzyżowa bierze udział w stabilizacji ciała i poruszaniu się. Jeżeli ruch jest nieprawidłowy, kość krzyżowa zamiast płynnie poruszać się w stawie jest blokowana pomiędzy kośćmi biodrowymi. Zablokowanie kości wywołuje silne dolegliwości bólowe. Poza tym, taki stan może prowadzić do zaburzenia drenażu w obrębie miednicy, a to z kolei skutkuje rozwojem różnorodnych patologii w obrębie narządów ruchu. Dysfunkcja kości krzyżowej oprócz bólu (występuje najczęściej w okolicach pośladka) objawia się zmianami zwyrodnieniowymi pojawiającymi się w obrębie kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, a także dyskopatiami kręgów. Dyskopatie w niektórych przypadkach dają objawy neurologiczne, do których należą między innymi uczucie mrowienia oraz drętwienie.
Innym poważnym problemem dotyczącym odcinka krzyżowego jest przewlekły ból pleców pojawiający się mniej więcej na wysokości miednicy. Jest to bardzo częsta dolegliwość, która dotyka między innymi osób, które pracują przez większość czasu w pozycji siedzącej, są otyłe lub palą papierosy. Pojawienie się bólu pleców w okolicy krzyżowej może być związane z czynnikami psychicznymi, takimi jak ciągłe zmęczenie, życie w stresie, a także depresja. Ból w dole pleców może mieć różny charakter - może być tępy, rwący lub piekący. Czasami ból pojawia się jedynie podczas wysiłku, na przykład po dźwiganiu ciężkich przedmiotów, ale w niektórych przypadkach występuje nawet w chwilach spoczynku.
W przypadku podejrzenia nieprawidłowości w obrębie kości krzyżowej należy zgłosić się do lekarza ortopedy. Czasami ból mija samoistnie, jednak, jeżeli pojawia się często albo zwiększa się jego nasilenie nie należy zwlekać z udaniem się do specjalisty. Terapia powinna być dostosowana przede wszystkim do rodzaju oraz nasilenia bólu. Specjalista może zalecić na przykład leczenie osteopatyczne, które ma doprowadzić do odzwyczajenia pacjenta od nieprawidłowych wzorców ruchowych, odblokowanie stawów oraz zredukowanie napięć.
