Rwa kulszowa, ból korzonków – podstawowe informacje
Ból korzonków, zwany zapaleniem korzonków lub rwą kulszową jest schorzeniem zaliczanym do tzw. zespołów korzeniowych. Mowa tu o chorobach korzonków, czyli włókien nerwowych wchodzących w skład rdzenia kręgowego. Pęczki tego rodzaju znajdują się pomiędzy kręgami w kręgosłupie (od szyjnych po same lędźwie). Korzonki występują parami – jeden z lewej strony, drugi z prawej strony rdzenia. Struktury te są wyjątkowo delikatne – dolegliwości z nimi związane objawiają się dużym bólem, mającym charakter nerwobólu. Jednocześnie ich uszkodzenie ma ogromny wpływ na ruchliwość i możliwości wykonywania jakiejkolwiek pracy. Korzonki odpowiadają za czucie i czynności ruchowe.
Nagły ból w okolicy pleców świadczy najczęściej o zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa. Zwykle pojawia się u osób starszych, chociaż coraz częściej do lekarzy zgłaszają się młodzi pacjenci. Niezdrowy, siedzący tryb życia, niedoleczone infekcje, przesiadywanie w jednej pozycji, stałe przyjmowanie niewłaściwej postawy może skończyć się nawracającymi zapaleniami korzonków.
Rwa kulszowa, ból korzonków – przyczyny
Kręgosłup to skomplikowana maszyneria. Nawet niewielkie zwyrodnienia mogą mieć wpływ na duże dolegliwości bólowe. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest stosunkowa łatwość w uciskaniu nerwów przez dyski. Kręgosłup można porównać do filaru rusztowania. Filar ten przypomina łańcuch zbudowany z kręgów i dysków (zwanych inaczej krążkami międzykręgowymi). Każdy krąg wygląda podobnie: złożony jest z trzonu, wyrostków oraz kanału kręgowego, przez który biegną nerwy. Jeżeli dyski między kręgami chociaż odrobinę się przesuną, pojawia się ból. Krążki międzykręgowe zaczynają uciskać nerwy, co pacjent odczuwa jako duży dyskomfort. Zdrowy kręgosłup, który jest dobrze odżywiony (w jego obrębie odpowiednio krąży krew), wyćwiczony i „trzymany” w dobrej pozycji (chodzi o utrzymywanie prawidłowej postawy) - układa się w jedną linię, która ma kształt rozciągniętej litery S. W uszkodzonym kręgosłupie kręgi i dyski zmieniają swoje lokalizacje, co przyczynia się do powstania dolegliwości bólowych.
Schorzenia tego rodzaju pojawiają się z różnych powodów. Do najczęstszych przyczyn bólu korzonków zalicza się:
- zmiany zwyrodnieniowe i reumatyczne, dyskopatia (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa, osteoporoza, spondyloartroza). Przy zmianach zwyrodnieniowych dochodzi do „wypadnięcia” galaretowatego jądra tworzącego dyski. Możliwe jest też wybrzuszenie włóknistego pierścienia. W wyniku tego typu problemów dysk zaczyna wystawać poza oś kręgosłupa i uciskać korzonki nerwowe. To właśnie uciskanie na nerwy jest takie bolesne. Najczęściej dyski przesuwają się w części lędźwiowej kręgosłupa. Zdarza się, że ból promieniuje, np. do uda lub pośladka;
- nowotwory;
- skolioza;
- nadmierna lub źle dobrana aktywność fizyczna – do przesuwania się dysków może dojść w wyniku źle dobranych ćwiczeń. Kręgosłup jest wspierany mięśniami pleców i mięśniami brzucha. Jeśli mięśnie te nie są w najlepszej kondycji, może dojść do kontuzji przy kręgach. Dotyczy to przede wszystkim tych osób, które na co dzień nie ćwiczą, pracują przed komputerem, utrzymują złą postawę. Gorset z mięśni nie będzie w stanie utrzymać kręgosłupa w dobrej pozycji przy nagłym, intensywnym wysiłku fizycznym. Do ataków rwy kulszowej bardzo często dochodzi w wyniku nagłego pochylenia się, szybkiego dźwigania ciężkich przedmiotów itd. Ból korzonków jest bardziej prawdopodobny, jeśli chory przyjmuje złą postawę podczas snu i w przeciągu dnia często pochyla się do przodu (np. siedząc przy biurku utrzymuje kręgosłup w pozycji przypominającej literę C).
- niedożywienie kręgosłupa wynikające ze złej diety i ze złej postawy – rwa kulszowa często pojawia się u osób, które nie stosują się do prawidłowej diety. Dla kości i kręgosłupa szczególnie ważne są witamina D3, witamina K2, wapń, oraz sole mineralne.
- gwałtowne oziębienie ciała (wejście do zimnej wody w upalny dzień, wyjście z ciepłego pomieszczenia na mróz).
- miejscowe stany zapalne, choroby zakaźne.
Rwa kulszowa, ból korzonków – objawy
Najważniejszym objawem bólu korzonków jest nagły ból pleców w dolnej części. Pojawia się zaraz po podniesieniu ciężaru, wstaniu z krzesła lub wykonaniu jakiegoś szybkiego ruchu. Nie jest tak jednak zawsze. Czasami nic go nie poprzedza. Ból może promieniować od kręgosłupa do rąk lub przez pośladki do ud i palców.
Charakterystycznym objawem zapalenia korzonków jest także obniżona ruchliwość pleców. Pacjent zwykle chce przyjąć określoną pozycję. Nie ma ochoty wykonywać żadnych gwałtownych ruchów. Trudne może się okazać nawet zwykłe siadanie lub leżenie. Czasami niewykonalne jest podniesienie nogi w pozycji leżącej.
Innymi objawami towarzyszącymi schorzeniu mogą być mrowienie, drętwienie, przeczulica w niektórych miejscach ciała lub wręcz przeciwnie – niedowład mięśni (dzieje się tak w wyniku porażeń niektórych nerwów).
Ból może narastać podczas kasłania, śmiania się lub podczas parcia. Często dolegliwości powiększają się podczas kichania.
Rwa kulszowa, ból korzonków – kuracja
Ból korzonków to dolegliwość, której nie należy leczyć samemu. Konieczne jest udanie się do lekarza. Przy nagłym ataku bólu pomocne będą leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i rozkurczowe. Najprawdopodobniej lekarz zapisze medykamenty, które należy zażywać przynajmniej przez kilka dni. W trakcie kuracji farmakologicznej nie można ćwiczyć! Pacjent powinien jak najbardziej oszczędzać plecy. Przez kilka pierwszych dni (2-3) należy przede wszystkim leżeć. Później można zacząć chodzić i siedzieć przy biurku. Po pewnym czasie warto też wybierać się na spacery.
Zakaz wykonywania jakichkolwiek ćwiczeń podczas brania leków ma swoje uzasadnienie. Kiedy pacjent jest znieczulony tabletkami, wydaje mu się, że może dźwigać, nachylać się i zginać kręgosłup bez większych ograniczeń. To mylne wrażenie, wywołane działaniem środków chemicznych. Ból w fizjoterapii to bardzo ważny znak. Pokazuje, kiedy należy się zatrzymać. Jego sztuczne zatrzymanie jest więc niebezpieczne.
W terapii bólu korzonków bardzo pomocne mogą okazać się wszelkiego rodzaju maści z witaminami lub olejek z żywokostu. Na samym początku, przy dużym bólu, można użyć ciepłego okładu na bolące miejsce. Nie można jednak z tego typu dogrzewaniem przesadzać. Miejscowe ogrzewanie ciała może niekorzystnie działać na narządy wewnętrzne.
Ćwiczenia McKenziego i profilaktyka
W leczeniu bólu korzonków świetne rezultaty mogą dać ćwiczenia McKenziego (nowozelandzkiego fizjoterapeuty). Ćwiczenia te w dużej mierze polegają na wykonywaniu przeprostów, przypominających „foczkę” – ćwiczenie znane ze szkoły. McKenzie zauważył, że możliwe jest uzyskanie dużej ulgi w bólu i znacznej poprawy stanu kręgosłupa, jeżeli pacjent przyjmie odpowiednią (choć trudną) pozycję.
Ćwiczenie 1:
Połóż się na brzuchu i ułóż ręce przy tułowiu. Niech głowa leży na wybranym policzku. Wytrzymaj tak przez pół minuty. Następnie zmień policzek.
Ćwiczenie 2:
Wykonywane po zrobieniu ćwiczenia 1. Zostań w tej samej pozycji. Następnie delikatnie podnieś się i przytrzymuj ciało, opierając się na łokciach. Możesz delikatnie odchylić głowę do sufitu. Jeśli ta pozycja wywołuje nieznośny ból pleców, nie wykonuj ćwiczenia 3. Możesz do niego przejść dopiero wtedy, gdy leżenie na łokciach nie będzie sprawiało większych problemów.
Ćwiczenie 3:
Przejdź do niego z ćwiczenia 2. Nogi pozostaw bezwładne. Z podparcia na łokciach przejdź do podparcia na dłoniach. Niech ręce będą wyprostowane. Postaraj się jak najbardziej odchylić do tyłu. Granicę wyznacza ból. Powtórz 30 razy to ćwiczenie. W docelowej pozycji wytrzymaj 1-2 sekundy i wróć do leżenia na brzuchu.
Profilaktyka bólu korzonków polega przede wszystkim na nieprzeciążaniu kręgosłupa. Nie podnoś zbyt dużych ciężarów. Jeżeli musisz się po coś schylić, ugnij kolana – niech plecy pozostaną proste. Jeśli musisz coś popchnąć, przenieś ciężar ciała na nogi (niech nie pracują tylko twoje ręce i plecy). Poza tym pamiętaj o przyjmowaniu prawidłowej postawy w ciągu dnia. Kiedy pracujesz przy biurku, utrzymuj lordozę kręgosłupa (kręgosłup ma przypominać literę S a nie C). Nie można także zapominać o zrównoważonym odżywianiu i ćwiczeniu mięśni pleców i brzucha.
To również może cię zainteresować:
Kręgosłup - budowa, oznaczenia kręgów, choroby
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa - głównie problem młodych mężczyzn
Ból pleców: sprawcą nie musi być chory kręgosłup! Poznaj przyczyny dolegliwości
