Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Podczas tej choroby, często bardzo bolesnej, dysk pęka i fragmenty pierścienia włóknistego i jądra miażdżystego naciskają na więzadła i nerwy, które przechodzą w pobliżu kręgosłupa. Inną częstą przyczyną tego rodzaju bólu jest zużycie kręgosłupa (artroza), wynikające ze starzenia się organizmu. Dyski tracą swoją elastyczność i stopniowo są zastępowane tkanką włóknistą; jednocześnie powierzchnia kości kręgów i stawów międzykręgowych przejawia ślady zużycia i ulega degeneracji, a kość kręgu grubieje, tworząc krawędź tkanki kostnej wokół krawędzi dysku. Po 60. roku życia prawie u wszystkich ludzi występują objawy zużycia kręgosłupa z towarzyszącym mu bólem, sztywnością pleców i w konsekwencji ograniczeniem ruchów. Także choroby kości mogą wywoływać ból kręgosłupa. Najpowszechniejszymi z nich są osteoporoza, zaburzenie coraz częściej występujące u kobiet w okresie menopauzy i po jej zakończeniu, oraz osteomalacja. Stopniowe osłabianie kości dotkniętych tymi schorzeniami może powodować złamania pochodzenia uciskowego, kiedy jeden z kręgów nie wytrzymuje pod wpływem ciężaru ciała. W tym przypadku pacjent odczuwa zwykle silny i nagły ból, związany z przygnieceniem nerwów rdzeniowych; taka sytuacja często wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Nowotwory są rzadką przyczyną bólu kręgosłupa i mogą być powodowane neoplazjami kręgosłupa lub przerzutami raka z innych obszarów ciała.
Rozpoznanie i leczenie
Postępowanie lekarza w przypadku bólu kręgosłupa zależy od objawów opisanych przez pacjenta. Prawie zawsze jest wykonywane prześwietlenie służące zbadaniu struktury kostnej kręgosłupa. Bardziej specjalistyczne techniki, takie jak komputerowa tomografia osiowa (TK) lub rezonans magnetyczny, są konieczne dla dokładnego zobrazowania dysków międzykręgowych i tkanek miękkich, które je otaczają, jak również do sprawdzenia, czy nie doszło do wypadnięcia dysku.
Leczenie bólu pleców zależy od przyczyny i rodzaju urazu. Podczas ostrego ataku zaleca się odpoczynek w łóżku przez co najmniej 2 dni oraz podawanie leków przeciwbólowych. Zabiegi chirurgiczne stosuje się jedynie w najcięższych przypadkach, np. gdy uciskany jest bardzo ważny nerw lub u pacjentów z nowotworem. Zaleca się także fizjoterapię, chiropraktykę, trakcje i manipulacje. Najlepszą terapią jest jednak zawsze profilaktyka. Należy nauczyć się siadać i pracować w prawidłowej pozycji, uginać zawsze kolana, a nie plecy, zwłaszcza podczas podnoszenia ciężaru, oraz spać na twardym materacu w celu uniknięcia ucisków i zniekształceń kręgosłupa.
