Ból przewlekły większości z nas kojarzy się z chorobą nowotworową lub z innymi schorzeniami wymagającymi długofalowego leczenia. Niestety, na powracający i nasilający się ból cierpią nie tylko pacjenci onkologiczni. Najczęstszym źródłem przewlekłego bólu są okolice kręgosłupa.
Czy to już jest ból przewlekły?
Ból, według Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu, to subiektywne wrażenie wywołane oddziałującym i uszkadzającym tkanki bodźcem. Za ból uznaje się każde wrażenie, które tak nazwane jest przez pacjenta, bez względu na obiektywną ocenę dolegliwości i rodzaj schorzenia. Ból pobudza również układ nerwowy współczulny tj. powoduje przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego. Dodatkowo kora nadnerczy zwiększa wydzielanie niektórych hormonów. Bardzo często ból jest pierwszym objawem chory, jego obecność pomaga określić źródło i przyczynę dolegliwości czy schorzenia.
Medycyna wyróżnia dwa rodzaje bólu - ostry oraz przewlekły. Do pierwszego typu zalicza się m.in. wszelkie urazy, oparzenia , neuralgie, bóle wieńcowe, kolki. Bóle przewlekłe najczęściej towarzyszą chorobie nowotworowej, migrenie, zapaleniu trzustki. Do tej grupy zalicza się również bóle fantomowe, pourazowe oraz część nieskutecznie leczonych typów bólu ostrego.
Ból przewlekły definiuje się jako trwały i narastający z biegiem czasu. Najczęściej dotyka on kobiety oraz osoby starsze. Jego źródłem jest kręgosłup, zmiany zwyrodnieniowe lub zapalenie stawów .
Jak sobie pomóc?
Gdy dokucza nam ból zęba czy głowy większość z nas sięga po ogólnie dostępne leki przeciwbólowe, które najczęściej łagodzą dolegliwości. W przypadku bólu przewlekłego farmaceutyki oparte jedynie na ibuprofenie lub paracetamolu są niewystarczające. Cierpiący z powodu powracającego bólu najczęściej nie wiedzą, że z tego typu dolegliwościami można skutecznie walczyć. Co gorsza, spora część pacjentów nie mówi lekarzowi o swoich dolegliwościach i woli kurować się sama, powszechnie dostępnymi środkami.
Leki opioidowe zwalczają nie tylko ból, ale pozwalają prowadzić normalne, aktywne życie. Niestety ogromna większość pacjentów, albo nie wie o ich istnieniu, albo sądzi, że są one przeznaczone jedynie dla pacjentów z chorobą onkologiczną. Poza tym spora część pacjentów z nowotworami deklaruje, że stosowane w ich przypadku leki przeciwbólowe nie spełniają swojej roli.
Opioidy - co to jest?
Opioidy to naturalnie występujące w organizmie człowieka substancje tzw. peptydy (pochodne aminokwasów). Tym samym terminem określa się również silne leki przeciwbólowe , zaliczane do opiatów (np. morfina, kodeina). Zła sława wokół tych farmaceutyków sprawia, że cierpiący z powodu przewlekłego bólu nie mają do nich dostępu i muszą zadowolić się specyfikami dostępnym w każdej aptece bez recepty. Mimo że, rozwój medycyny pozwolił odkleić od opioidów etykietę leków narkotycznych dostęp do nich jest nadal utrudniony. Kłopoty zaczynają się już z wypisaniem recepty. Aby przepisać pacjentowi opioid lekarz musi mieć specjalny, bardzo rzadko używany, różowy druczek. Najczęściej są one stosowane na oddziałach onkologicznych.
Często powtarzany argumentem na niekorzyść opioidów - to silne właściwości uzależniające. Zdaniem specjalistów takie zagrożenie istnieje, jednak dotyczy ono zaledwie 0,5 proc. wszystkich przyjmujących ten rodzaj leków. Dodatkowo o skłonnościach do uzależnień w dużej mierze decydują indywidualne predyspozycje pacjentów. Jedną z przyczyn niestosowania opioidów jest ich cena. Jednak w zestawieniu z kwotą jaka wydawana jest na tradycyjne leczenie przeciwbólowe, stosowanie opioidów jest dużo tańsze, a przede wszystkim bardziej skuteczne.
Z bólem można wygrać
Europejska Biała Księga "Ból w Europie - priorytet zdrowia publicznego" to szczególny dokument. Raport został opracowany przez stowarzyszenie OPENMinds. Organizacja zrzesza ekspertów z całej Europy, którzy specjalizują się w badaniach nad bólem oraz metodach jego leczenia. Przygotowana przez nich publikacja jest nie tylko oceną aktualnych zmagań w zwalczaniu bólu, ale przede wszystkim ma na celu zwrócić uwagę lekarzy oraz organizacji rządowych na problem leczenia bólu. To także próba "odczarowania" opioidów. Uzmysłowienie specjalistom ich skuteczności oraz jak bardzo mogą poprawić jakość życia chorych. Opieka paliatywna, nie tylko w Polsce, ale w większości europejskich państw jest niestety pomijana. Brakuje ośrodków, które specjalizują się w leczeniu bólu. Mimo że, działają przy szpitalach w kilkunastu miastach Polski (Gdańsk, Białystok Warszawa, Katowice, Olsztyn), to nadal w porównaniu ze skalą problemu, jest ich za mało.
