Rak: co to jest?
Często używamy słów "rak" i "nowotwór" zamiennie. Tymczasem te pojęcia nie są sobie równe. Rak to grupa nowotworów złośliwych o pochodzeniu nabłonkowym (czyli wywodzących się z tkanki nabłonkowej). Nowotwór zaś jest zbiorczym określeniem wszystkich chorób nowotworowych, zarówno łagodnych, jak i złośliwych; nowotwory złośliwe dzielą się na raki, mięsaki, chłoniaki, białaczki, glejaki, czerniaki i inne nowotwory pochodzenia nienabłonkowego. Można więc podsumować ten podział stwierdzeniem, że każdy rak jest nowotworem, jednak nie każdy nowotwór jest rakiem. Więcej o typach nowotworów, ich klasyfikacji i charakterystyce przeczytasz tutaj.
Rak: jak powstaje?
Rozwój raka jest dość podobny do rozwoju pozostałych nowotworów złośliwych. Polega na nieprawidłowym rozroście komórek; uszkodzona komórka powinna albo się zreperować, albo zostać usunięta z organizmu, tymczasem podczas rozwoju raka dochodzi do kumulacji błędów genetycznych i powielania się niewłaściwych mechanizmów wzrostu komórek.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Raki to nieprawidłowości pochodzące z tkanki nabłonkowej (nabłonka, tkanki granicznej). Komórki tkanki nabłonkowej, które tworzą dany narząd, zaczynają mnożyć się w niekontrolowany sposób. W miarę upływu czasu zmiana nowotworowa rośnie, tworząc guz, który ulega stopniowemu powiększeniu.
Etapy rozwoju raka to:
- inicjacja - pierwszy zmiany w materiale genetycznym,
- promocja - utrwalenie się powstałych zmian genetycznych,
- progresja - powielanie się zmian w komórkach potomnych; zmiany ograniczają się do jednej tkanki danego narządu, nie przekraczają jej granicy,
- rozplem niekontrolowany - zmienione komórki wydzielają cytokiny, które stymulują wzrost określonych komórek,
- inwazja początkowa - wyjście poza jedną tkankę danego narządu,
- inwazja zaawansowana - występowanie chorobowo zmienionych komórek we krwi i chłonce, początek reakcji odpornościowych organizmu; zwykle naciekanie raka na sąsiednie narządy,
- przerzutowanie - pojawiają się przerzuty, czyli wtórne zmiany nowotworowe; choroba najczęściej atakuje najpierw pobliskie węzły chłonne, a potem także odległe narządy.
Na etapie progresji występuje tak zwana dysplazja, czyli zmiana przedrakowa, którą określa się nieprawidłowości w wyglądzie komórek - w uproszczeniu dysplazję można scharakteryzować jako stan przejściowy między rozwojem raka a właściwym rakiem. Zmianę przedrakową można wykryć przede wszystkim przez biopsję.
Medycyna wyróżnia także stan przedrakowy. To określone warunki chorobowe, które z dużym prawdopodobieństwem mogą, ale nie muszą doprowadzić do rozwoju nowotworów. Stany przedrakowe to na przykład polipowatość rodzinna jelita grubego, rogowacenie białe krtani czy modzelowaty wrzód trawienny żołądka. Co do niektórych stanów przedrakowych można być pewnym, że rozwiną się w pełną chorobę nowotworową.
Rak: jakie są rodzaje raka?
Raki dzieli się przede wszystkim w zależności od rodzaju nabłonka, z którego się wywodzą. W ten sposób wyróżniamy:
- gruczolakoraki (przede wszystkim w przewodzie pokarmowym, gruczołach dokrewnych, wątrobie, trzustce, płucach, śliniankach, nerkach, sutku, jajnikach, trzonie macicy, prostacie),
- raki płaskonabłonkowe (głównie w jamie ustnej, gardle, przełyku, oskrzelach, tarczy szyjki macicy, na skórze),
- raki urotelialne (w drogach moczowych: pęcherzu moczowym, moczowodzie, miedniczkach i kielichach nerkowych).
W zależności od stopnia zaawansowania choroby wydzielamy trzy rodzaje raka: rak przedinwazyjny (nie przekracza granicy jednej tkanki danego narządu; wycięcie zaatakowanej tkanki zwykle prowadzi do powrotu do zdrowia), rak w okresie wczesnej inwazji (tak zwany wczesny rak; wycięcie zmiany obniża ryzyko wznowy i przerzutów niemalże do zera) oraz rak w okresie naciekania (duże prawdopodobieństwo powstania przerzutów).
Rak: jaki rak występuje najczęściej?
Mężczyźni chorują najczęściej na raka płuc, żołądka, prostaty, okrężnicy i pęcherza moczowego. U kobiet najpowszechniej występuje rak sutka (piersi), płuc, okrężnicy, jajników i żołądka. Więcej o tym, jaki rak występuje najczęściej, ilu z nas na niego umiera i jak zapobiegać chorobie nowotworowej przeczytasz tutaj.
Rak: jak się go leczy?
Leczenie raka nie różni się znacznie od leczenia innych nowotworów. Stosuje się przede wszystkim leczenie chirurgiczne, chemioterapię i radioterapię. Przeprowadza się również leczenie hormonalne i immunoterapię (modyfikowanie funkcjonowania układu odpornościowego).
Jedną z najnowocześniejszych metod zwalczania raka jest leczenie biologiczne; w jego przebiegu wykorzystuje się farmaceutyki wyprodukowane z pomocą inżynierii genetycznej. Leki mają modyfikować dany proces zapalny, wpływają na odpowiedź immunologiczną (odpornościową) organizmu. Leczenie biologiczne można stosować w przebiegu wyłącznie niektórych chorób nowotworowych. Służy ono do leczenia przede wszystkich schorzeń nienowotworowych (takich jak, na przykład, łuszczyca czy reumatoidalne zapalenie stawów). Większość nowotworów stanowi przeciwwskazanie do rozpoczęcia terapii biologicznej skierowanej na daną nienowotworową chorobę.
To także może cię zainteresować:
- Powiększone węzły chłonne - nie panikuj, działaj. Szybko!
- 6 badań lekarskich, których nienawidzimy, ale mogą uratować nam życie
Ludzkie podejście do pacjenta onkologicznego: wciąż rzadkość, ale są wyjątki...
!["Wszyscy boją się nowotworów, chociaż umieramy najczęściej na choroby układu krążenia" [WYWIAD]](https://bi.im-g.pl/im/13/66/12/z19292435II,Jesli-wlasciwa-pomoc-zostanie-udzielona-szybko--pa.jpg)
