Często używamy słów "rak" i "nowotwór" zamiennie. Tymczasem te pojęcia nie są sobie równe. Rak to grupa nowotworów złośliwych o pochodzeniu nabłonkowym (czyli wywodzących się z tkanki nabłonkowej). Nowotwór zaś jest zbiorczym określeniem wszystkich chorób nowotworowych, zarówno łagodnych, jak i złośliwych; nowotwory złośliwe dzielą się na raki, mięsaki, chłoniaki, białaczki, glejaki, czerniaki i inne nowotwory pochodzenia nienabłonkowego. Można więc podsumować ten podział stwierdzeniem, że każdy rak jest nowotworem, jednak nie każdy nowotwór jest rakiem. Więcej o typach nowotworów, ich klasyfikacji i charakterystyce przeczytasz tutaj.
Rozwój raka jest dość podobny do rozwoju pozostałych nowotworów złośliwych. Polega na nieprawidłowym rozroście komórek; uszkodzona komórka powinna albo się zreperować, albo zostać usunięta z organizmu, tymczasem podczas rozwoju raka dochodzi do kumulacji błędów genetycznych i powielania się niewłaściwych mechanizmów wzrostu komórek.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Raki to nieprawidłowości pochodzące z tkanki nabłonkowej (nabłonka, tkanki granicznej). Komórki tkanki nabłonkowej, które tworzą dany narząd, zaczynają mnożyć się w niekontrolowany sposób. W miarę upływu czasu zmiana nowotworowa rośnie, tworząc guz, który ulega stopniowemu powiększeniu.
Etapy rozwoju raka to:
Na etapie progresji występuje tak zwana dysplazja, czyli zmiana przedrakowa, którą określa się nieprawidłowości w wyglądzie komórek - w uproszczeniu dysplazję można scharakteryzować jako stan przejściowy między rozwojem raka a właściwym rakiem. Zmianę przedrakową można wykryć przede wszystkim przez biopsję.
Medycyna wyróżnia także stan przedrakowy. To określone warunki chorobowe, które z dużym prawdopodobieństwem mogą, ale nie muszą doprowadzić do rozwoju nowotworów. Stany przedrakowe to na przykład polipowatość rodzinna jelita grubego, rogowacenie białe krtani czy modzelowaty wrzód trawienny żołądka. Co do niektórych stanów przedrakowych można być pewnym, że rozwiną się w pełną chorobę nowotworową.
Raki dzieli się przede wszystkim w zależności od rodzaju nabłonka, z którego się wywodzą. W ten sposób wyróżniamy:
W zależności od stopnia zaawansowania choroby wydzielamy trzy rodzaje raka: rak przedinwazyjny (nie przekracza granicy jednej tkanki danego narządu; wycięcie zaatakowanej tkanki zwykle prowadzi do powrotu do zdrowia), rak w okresie wczesnej inwazji (tak zwany wczesny rak; wycięcie zmiany obniża ryzyko wznowy i przerzutów niemalże do zera) oraz rak w okresie naciekania (duże prawdopodobieństwo powstania przerzutów).
Mężczyźni chorują najczęściej na raka płuc, żołądka, prostaty, okrężnicy i pęcherza moczowego. U kobiet najpowszechniej występuje rak sutka (piersi), płuc, okrężnicy, jajników i żołądka. Więcej o tym, jaki rak występuje najczęściej, ilu z nas na niego umiera i jak zapobiegać chorobie nowotworowej przeczytasz tutaj.
Leczenie raka nie różni się znacznie od leczenia innych nowotworów. Stosuje się przede wszystkim leczenie chirurgiczne, chemioterapię i radioterapię. Przeprowadza się również leczenie hormonalne i immunoterapię (modyfikowanie funkcjonowania układu odpornościowego).
Jedną z najnowocześniejszych metod zwalczania raka jest leczenie biologiczne; w jego przebiegu wykorzystuje się farmaceutyki wyprodukowane z pomocą inżynierii genetycznej. Leki mają modyfikować dany proces zapalny, wpływają na odpowiedź immunologiczną (odpornościową) organizmu. Leczenie biologiczne można stosować w przebiegu wyłącznie niektórych chorób nowotworowych. Służy ono do leczenia przede wszystkich schorzeń nienowotworowych (takich jak, na przykład, łuszczyca czy reumatoidalne zapalenie stawów). Większość nowotworów stanowi przeciwwskazanie do rozpoczęcia terapii biologicznej skierowanej na daną nienowotworową chorobę.
Ludzkie podejście do pacjenta onkologicznego: wciąż rzadkość, ale są wyjątki...