Chcesz mieć stały dostęp do naszych treści? Dołącz do nas na Facebooku!
Elektrody umieszczone na głowie i uszach zbierają i przetwarzają impulsy generowane przez ludzki mózg. Impulsy te to fale o określonej częstotliwości, które odpowiadają określonym stanom psychicznym i fizycznym człowieka. Obecnie znanych jest i opisanych pięć zakresów fal mózgowych.
Zakresy fal mózgowych
Najwolniejsze fale Delta (0.5-4Hz) to fale stanu nieświadomości, obecne w czasie głębokiego snu. W tym stanie następuje redukcja wydzielania kortyzolu odpowiedzialnego za stres i starzenie się oraz zwiększa poziom DHEA i melatoniny (zmniejszanie stopnia starzenia się). Fale Theta (4-8Hz) to pasmo na progu świadomości związane m. in. z intuicją. Towarzyszą twórczości, pomagają w procesach integrujących umysł i ciało (medytacje). Zbyt wysoki ich poziom powoduje zaburzenia uwagi i koncentracji i jest charakterystyczny dla zespołów ADHD i ADD . Pasmo Alfa (8-12Hz) związane jest z natchnieniem, odprężeniem ale także czujnością. Następną jest grupa fal Beta, która dzieli się na SMR (12-15Hz), Beta1 (15-22Hz), i Beta2(22-50Hz). SMR zwane też pasmem niskiej Bety to rytm przetwarzania informacji sensorycznych odbieranych za pomocą zmysłów, nazywany też relaksem z zewnętrzną uwagą. Środkowa Beta lub Beta1 uaktywnia się przy pracy umysłowej: koncentracji, myślenia, wnikania w problem i rozwiązywanie go. Pasmo wysokiej Bety lub Beta2 to fala związana ze zwiększonym napięciem emocjonalnym, stresem, niepokojem. Związana jest z wysokim zużyciem energii. Koreluje z uwalnianiem hormonów stresu (głównie adrenaliny), może podnosić ciśnienie tętnicze i napięcie mięśniowe. Pasmo Gamma jest najmniej poznaną falą. Wiadomo, że występuje na całym obszarze mózgu. Uważa się, że wiąże się z procesami skojarzeniowymi, myśleniem integracyjnym. Towarzyszy skrajnym emocjom.
Fala określana jest za pomocą dwóch parametrów: częstotliwości i amplitudy. Częstotliwość określa jej wpływ na nasz organizm, amplituda określa nasilenie jej działania. Należy jeszcze dodać, że znaczenie ma także to, w jakich obszarach mózgu występuje zaburzenie emisji danej fali.
W jakich przypadkach stosuje się neuro biofeedback?
W związku z tym, że różne obszary mózgu zawiadują konkretnymi funkcjami życiowymi, to nieprawidłowa emisja fali w danym obszarze skutkuje występowaniem konkretnego problemu. Na przykład zbyt wysoka amplituda fali Theta w czole, szczególnie w lewej półkuli jest charakterystycznym objawem ADHD. Obniżanie amplitudy fali Theta w tym konkretnym miejscu zmniejsza objawy ADHD. Celem treningów jest zmniejszanie amplitudy fali o danej częstotliwości.
Na powyższych zasadach neuro biofeedback jest stosowany w różnorodnych schorzeniach i problemach: psychologicznych (m.in. ADHD, ADD), neurologicznych (m.in. padaczka, dziecięce porażenie mózgowe, stany po urazach mózgu), psychiatrycznych (m.in. autyzm, zespół Aspergera, psychozy, schizofrenia), w terapii przyjmowania pokarmów (bulimia, anoreksja), w terapii uzależnień.
Duże znaczenie ma także dla ludzi zdrowych. Stosowany jest w stanach obniżonego nastroju, problemach ze snem, niskiej samoocenie, dla poprawy kreatywności, przy problemach szkolnych (m.in. dysleksja, zaburzenia uwagi). W każdym przypadku indywidualna analiza EEG (czyli emisji fal mózgowych) prowadzi do wyznaczenia obszarów, w których zmiana amplitudy fali przyniesie pozytywne efekty terapeutyczne. Podstawą diagnozowania jest wykonanie QEEG (ang. Quantitative electroencephalogram - ilościowy elektroencefalogram). Umożliwia on nie tylko wykonanie badania EEG ale także dokonanie pomiarów elektrycznej aktywności mózgu na danej częstotliwości (np. 4Hz) lub w zdefiniowanym zakresie (np. 4-8Hz) w danym obszarze mózgu.
Jak to może wyglądać?
Celem treningu neuro biofeedback może być np. poprawa koncentracji przy jednoczesnym wyciszeniu osoby, która jest mocno pobudzona z powodu niepowodzeń w pracy spowodowanych właśnie przez słabą koncentrację. Aby to osiągnąć hamujemy fale odpowiedzialne za zaburzenia uwagi (Theta) i stres(Beta2), natomiast ćwiczymy zwiększenie fali odpowiedzialnej za koncentrację i uwagę (Beta1, SMR) .
Klient siada w fotelu przed monitorem, widzi grafikę przedstawiającą kwitnące drzewo. Za trzy elementy obrazu, odpowiada stan trzech fal jakie będziemy trenować. Fala Theta odpowiada za rozłożystość korony drzewa. Fale Beta1 i SMR odpowiadają za obfitość kwiatów i liści. Fala Beta2 odpowiada za grubość pnia i konarów. Trener na swoim monitorze ustawia zakres fal i stopień trudności, na jakim będzie prowadzony trening.
Gdy klient się koncentruje drzewo kwitnie, gdy się dekoncentruje liście i kwiaty zanikają. Gdy klient jest spokojny - pień i konary są grube, gdy się zaczyna denerwować lub napina mięśnie (co też jest przez mózg odczytywane jako stres) konary robią się coraz cieńsze. Gdy jest świadomy swojego działania, to korona jest rozłożysta. Gdy zaczyna gubić myśli, jest rozkojarzony, czasami senny, korona więdnie, robi się coraz mniejsza. Gdy mobilizuje się do dalszej koncentracji, stara się rozluźnić, zaczyna świadomie to robić, obraz wraca do pożądanego stanu. W ten sposób klient wie w jakim momencie jego umysł generuje prawidłowe fale. Takie działanie jest rejestrowane przez nasz mózg i zapamiętywane jako prawidłowe.
Sukcesy terapii neurofeedback
Od ponad 20 lat nad wpływem biofeedbacku na osoby z zespołem ADD (Attention Deficit Disorder), ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) i Zespołem Aspergera pracuje w Kanadzie małżeństwo znane z propagowania biofeedbacku na świecie, Michael Thompson - lekarz i Linda Thompson - doktor psychologii. W 1992 roku założyli ADD Centre & Biofeedback Institute of Toronto. W niedawno wydanej w Polsce książce pt. Neurofeedback - wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej , przedstawiają wiele przypadków ze swojego doświadczenia klinicznego.
Jeden z nich. dotyczył 15-letniego chłopca z ciężkim przypadkiem objawów Zespołu Aspergera i obniżonym IQ. Chłopiec w niemowlęctwie miał wodogłowie. Leczenie poprawiło jego stan ale poziomem intelektu nadal pozostał w pierwszym centylu. Gdy pojawił się na pierwszych zajęciach był strasznie impulsywny i nadpobudliwy. Bardzo krótko się koncentrował. Biegał z jednego miejsca na drugie. Wchodził do różnych gabinetów nie zważając, że tam są pacjenci. Zadawał niestosowne pytania, czasami bardzo intymne. Był obojętny na to jak inni zareagują na jego zachowanie, nie potrafił odczytywać cudzych emocji, mowy ciała, gestów. Nie wchodził w interakcje z rówieśnikami. Zajmowały go albo dzieci dużo młodsze od niego albo osoby dorosłe. Diagnoza wykazała wysoką czynność theta i niską SMR(13-14Hz) w centralnej części mózgu. Po 40 sesjach treningowych, obniżających thetę i podnoszących SMR, potrafił poczekać w poczekalni na swoją kolej. Gdy zadawał pytania, czekał na odpowiedź. Potrafił zrozumieć, że niektóre pytania lub komentarze są niestosowne. Zaczął zachowywać się bardziej dojrzale, nauczył się przypatrywać innym i kopiować pozytywne wzorce zachowań. Choć poziom jego inteligencji nadal był poniżej przeciętnej, to potrafił całkiem dobrze funkcjonować w grupie rówieśniczej. Psycholog szkolny przeprowadzająca z nim wywiad orzekła, że nie może w pełni potwierdzić u chłopca Zespołu Aspergera, gdyż jego poziom funkcjonowania społecznego wychodzi poza obszar określany dla tej dysfunkcji. Przykład ten obrazuje jak neuro biofeedback może wpłynąć na poprawę funkcjonowania tam gdzie to akurat jest konieczne.
Podobne sukcesy na swoim koncie mają pionierzy biofeedbacku, lekarze i założyciele EEG Institute w Woodland Hills (Los Angeles) dr Siegfried i dr Susan F. Ohmerowie. Od 1985 roku pracują oni nad wpływem neuro biofeedbacku na PTSD (Post Traumatic Stress Disorder - Syndrom Stresu Pourazowego). Rezultaty ich pracy sprawiły, że od czasu wojny w Iraku treningi neuro biofeedback jest często włączany do terapii weteranów wojennych.
Poprzez ćwiczenia neuro biofeedback w częściach skroniowych i ciemieniowych mózgu uzyskali oni u swoich pacjentów poprawę ilorazu inteligencji średnio o 23 punkty, poprawę pamięci trwałej i wytrwałości w wykonywaniu zadań oraz pamięci wzrokowej i słuchowej .
Neuro biofeedback ze wszystkich rodzajów biofeedbacku ma najszersze zastosowanie. To dlatego, że trening polega na wspomaganiu funkcjonowania ludzkiego mózgu, który ma wpływ na wszystkie funkcje życiowe naszego organizmu.
Autorka tekstu: Joanna Krawczyk, neuroterapeuta EEG Biofeedback, Centrum Terapii Hypnos
Opracowane na podstawie:
George, Fuller D.(1984) - Biofeedback: Methods and Procedures In Clinical Practice. San Francisco: Biofeedback Press
Michael Thompson, Linda Thompson (2012) - Neurofeedback - wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej. Wrocław. Wydawnictwo Biomed Neurotechnologie.
Krystyna i Kazimierz Smyk - Neurofeedback - podręcznik dla doświadczonych neuroterapeutów. Lublin
