Gender - co to znaczy?

Gender (ang. płeć) to wszystkie czynniki składające się na tożsamość płciową człowieka. Nie jest związany z biologiczną płcią. W ciągu ostatnich kilku lat bardzo wiele mówi się o ideologii gender. Okazuje się, że termin ten, pomimo dużego rozgłosu, nie jest w pełni rozumiany, a jego prawdziwe znaczenie dla wielu osób pozostaje zagadką. Czym zatem jest gender? Jaki ma wpływ na tożsamość płciową oraz co to gender studies, o którym tak głośno w ostatnim czasie?

Co to znaczy gender?

Termin gender wywodzi się z języka angielskiego i oznacza po prostu płeć. Jest on sumą wszystkich czynników związanych z tożsamością płciową danego człowieka. Są to między innymi: cechy osobowości, stereotypy, zachowania czy poszczególne role płciowe rozumiane w danym społeczeństwie jako cechy typowo męskie oraz typowo damskie i przyjmowane przez poszczególną płeć. Kulturowy składnik tożsamości płciowej, który jest najprostszą definicją gender, przekazywany jest na drodze uczenia się poszczególnych ról, powtarzania ich i utrwalania. Zalicza się tutaj między innymi sposób ubierania się czy wykonywane funkcje społeczne.

Terminu gender w żaden sposób nie można wiązać z biologiczną płcią danego człowieka i związanymi z nią zachowaniami seksualnymi czy popędem płciowym. Definicję płci kulturowej (gender) bardzo łatwo wytłumaczyć na przykładzie sposobu wychowywania chłopców oraz dziewczynek. W obu przypadkach dzieci przygotowuje się do pełnienia określonych ról w ich przyszłym życiu społecznym. Najprostszym przykładem są najczęściej kupowane zabawki. Dla chłopców są to samochody, broń czy żołnierzyki, a dla dziewczynek lalki lub zabawkowe przybory kuchenne. Podsumowując, gender jest sumą wszystkich czynników przypisywanych kulturowo do danej płci biologicznej. Są to między innymi:

1. Odznaczanie się pewnym zachowaniem - w przypadku kobiet jest to wychowywanie dzieci, malowanie się, gotowanie czy opieka nad domem. W przypadku mężczyzn zarabianie pieniędzy oraz m.in. zapewnianie bezpieczeństwa.
2. Sposób ubierania się - w przypadku kobiet są to sukienki, spódnice, biżuteria. W przypadku mężczyzn koszule oraz spodnie.
3. Pełnienie określonej funkcji na gruncie zawodowym - w przypadku kobiet są to zawody typowo damskie jak fryzjerka, pielęgniarka czy stewardessa. W przypadku mężczyzn górnik, kierowca lub ślusarz.

Ideologia gender

Termin ideologii gender jest w Polsce ciągle kontrowersyjnym tematem - zwłaszcza wśród środowisk konserwatywnych i chrześcijańskich. Związany jest on bardzo mocno z ruchem feministycznym oraz zjawiskiem emancypacji kobiet lat 60-tych i 70-tych XX wieku. Za powstaniem całego ruchu stoją psycholożki oraz socjolożki, których głównym celem było przywrócenie odpowiedniej równowagi pomiędzy obiema płciami, która przez tysiące lat była zachwiana na korzyść mężczyzn. Z tego względu wprowadzono określenie gender, które teoretycznie miało rozwiewać wszystkie wątpliwości na temat przynależności płciowej.

Według coraz bardziej popularnej i propagowanej ideologii gender, rola społeczna danej osoby nie jest uwarunkowana jej płcią. Zwolennicy tej teorii przekonują także, że zachowanie czy poglądy są ściśle uzależnione od społeczeństwa i kultury, w której młoda osoba się wychowywała. Reasumując stwierdzić można, że ideologia gender zbudowana jest na prawie samostanowienia o sobie, które według jej zwolenników powinno być pierwszym i najważniejszym prawem danym każdemu człowiekowi.

Gender studies

Nurt ten powstał w latach 70-tych XX wieku w efekcie tzw. drugiej fali feminizmu. Najogólniej rzecz ujmując, gender studies to część nauki zajmująca się badaniem pojęcia kobiecości i męskości (płci kulturowej) w kontekście różnych kultur oraz społeczeństw. Ważnym obszarem badawczym jest również wpływ gospodarki, władzy, społecznych instytucji na indywidualną tożsamość płciową.

Gender studies prowadzi analizy pod kątem społecznych i kulturowych procesów kształtujących i tworzących normy opisujące cechy męskie i kobiece. Jednym z głównych paradygmatów tego obszaru naukowego jest teoria społeczeństwa patriarchalnego, w którym najważniejsze i dominujące role w społeczeństwie odgrywają mężczyźni, a kobiety są jedynie ofiarami całego systemu. W społeczeństwie takim cechy kobiece to głównie słabość i bierność. Akademicka analiza gender ma na celu likwidację objawów dyskryminacji kobiet, a także zrównoważenie relacji pomiędzy obiema płciami.

Gender studies spotyka się jednak z krytyką ze strony zarówno politycznego konserwatyzmu, który zarzuca nurtowi zbyt duży wpływ feminizmu oraz jego wątków, a także ze strony socjobiologii, która krytykuje gender studies za pomijanie bardzo ważnych w aspekcie rozwoju człowieka czynników biologicznych i genetycznych.