Świst, który słyszy się podczas wdechu lub wydechu, jest spowodowany przepływem powietrza poprzez zwężone drogi oddechowe. W zależności od tego, czy świst występuje przy wdechu, czy wydechu, nazywa się go odpowiednio wdechowym lub wydechowym. Świst wdechowy jest spowodowany zwężeniem górnych dróg oddechowych (zwężenie występuje w obszarze gardła, krtani albo górnego fragmentu tchawicy), natomiast świst wydechowy związany jest ze zwężeniem dolnych odcinków dróg oddechowych, do których zalicza się dolny fragment tchawicy, oskrzeliki oraz oskrzela. U niektórych pacjentów świst wdechowy oraz wydechowy występuje jednocześnie. W zależności od stopnia zwężenia dróg oddechowych świst może mieć różne nasilenie. Czasami jest on słyszalny bez żadnych narzędzi, a czasami można go usłyszeć jedynie przy użyciu słuchawek lekarskich.
Świszczący oddech to problem, który występuje bardzo często u małych dzieci. Przyczyną jest budowa anatomiczna dzieci, która predysponuje do wystąpienia zwężeń w układzie oddechowym. Drogi oddechowe dziecka są w porównaniu do dróg oddechowych dorosłego znacznie węższe i krótsze, a struktury budujące krtań, tchawicę oraz oskrzela są wiotkie, przez co łatwo dochodzi do zapadania tych narządów. Poza tym, drogi oddechowe dziecka są silnie ukrwione, a gruczoły wydzielają duże ilości wydzieliny, która zalega w drogach oddechowych utrudniając przepływ powietrza. Co więcej, dzieci zwykle nie mają zdolności do odkrztuszania zalegającej wydzieliny.
Świsty oddechowe nie występują samodzielnie jako osobna choroba, ale zawsze towarzyszą innym dolegliwościom i mogą mieć różne przyczyny. Do najczęściej występujących przyczyn świszczącego oddechu należą:
Zmieniający się klimat niestety negatywnie wpływa na komfort oddychania. Alergicy i astmatycy odczuwają to najbardziej dotkliwie.
Świszczący oddech jest również jedną z dolegliwości, która towarzyszy takim schorzeniom jak:
Leczenie świstu oddechowego jest zależne przede wszystkim od przyczyny jego występowania, w związku z czym podstawą jest odpowiednie rozpoznanie problemu. Jeżeli świst pojawia się nagle, towarzyszą mu duszności, obrzęk w okolicach szyi, istnieje podejrzenie ukąszenia przez owada albo połknięcia ciała obcego nie należy zwlekać z wezwaniem pogotowia. W takich przypadkach konieczne może się okazać podanie odpowiednich leków albo przeprowadzenie zabiegu usunięcia przeszkody z dróg oddechowych.
Jeżeli świst występuje równolegle z infekcją, należy wdrożyć leczenie odpowiednie do rodzaju i nasilenia infekcji. Zazwyczaj leczenie infekcji przeprowadza się w warunkach domowych. Ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu, regularne wietrzenie pokoju, w którym przebywa osoba chora oraz przyjmowanie środków, które przyspieszają regenerację organizmu.
W przypadku guza w drogach oddechowych przeprowadza się szereg procedur diagnostycznych, które przede wszystkim określą czy jest to zmiana łagodna, czy złośliwa. Następnie w zależności od charakteru zmiany lekarz wprowadza odpowiednie leczenie.
Tekst został zaktualizowany 12 lipca 2022.