Placebo ma sprawiać wrażenie, że jest prawdziwym lekiem. W rzeczywistości zawiera na przykład cukier, sól fizjologiczną lub inny obojętny dla organizmu składnik. Istnieją też fałszywe zabiegi chirurgiczne. Wszystko to w imię niesienia pomocy cierpiącej osobie.
Przekonania dotyczące działania placebo postanowił zweryfikować zespół badaczy pod kierunkiem prof. Christophera Mahera z Uniwersytetu w Sydney (Australia). Ich praca ukazała się w czasopiśmie "The Medical Journal of Australia".
- W ostatnich latach główne czasopisma medyczne publikowały wypowiedzi, w których rozważano rolę placebo w praktyce klinicznej. Jednak niedawny entuzjazm dla leczniczego zastosowania placebo wydaje się wynikać z mitów i nieporozumień - piszą naukowcy, którzy przyjrzeli się dokładniej badaniom, na które zwykle powołują się zwolennicy wykorzystywania placebo podczas terapii.
Placebo - niewielka lub żadna skuteczność terapeutyczna
Przegląd prac naukowych na temat efektów leczniczych placebo wskazuje, że wyniki kliniczne są dość skromne, jak zauważyli badacze. W dodatku poprawa, zgłaszana czasem przez osoby zażywające tabletki z placebo, wynika często z innych czynników, takich jak naturalny przebieg choroby czy proces samoleczenia.
- Badania, które szacują efekt placebo jako różnicę wyników między grupami osób otrzymującymi placebo a tymi, którzy niczego nie zażywają sugerują, że placebo przynosi zwykle niewielkie efekty - piszą badacze, powołując się na przegląd danych przeprowadzony przez niezależną organizację non-profit Cochrane Collaboration. Cochrane Collaboration - to międzynarodowa organizacja, której celem jest propagowanie wysokiej jakości danych naukowych dotyczących zdrowia i medycyny.
Wnioski, które płyną z przeglądu 234 prób pokazują, że w zasadzie placebo nie przynosi żadnych znacznych korzyści zdrowotnych, z wyjątkiem "niektórych małych i niespójnych skutków", co sugeruje jego ograniczoną użyteczność kliniczną.
Kolor i kształt pigułki placebo nie mają wpływu na wyniki leczenia
Nie ma też mocnych podstaw naukowych potwierdzających powszechne dość przekonanie, że kolor, rozmiar i kształt pigułki mają wpływ na działanie placebo. Dla przykładu jedno z badań na temat wyższości czerwonych pigułek nad innymi to w gruncie rzeczy test zrobiony na grupie 22 osób, z których 5 przyjmowało pigułki w kolorze czerwonym.
- Pogląd, że wygląd pigułki placebo jest ważny, opiera się na bardzo małej grupie i słabej podstawie dowodowej - konkludują badacze. W wielu tego typu badaniach nieznany jest nawet stan zdrowia uczestników. Uczestnicy byli na przykład proszeni w opinię, która pigułka ich zdaniem może działać lepiej. Zatem takie badania trudno uznać za testy kliniczne.
Naukowcy rozprawiają się także z poglądem, że placebo działa nawet wtedy, gdy pacjent wie, że lek nie jest prawdziwy. Efekty lecznicze tzw. otwartego placebo nie są właściwie dowiedzione i udokumentowane. W badaniach brakuje dla przykładu grupy kontrolnej do porównań. - Kluczowym problemem w tego typu badaniach jest to, że wyniki są stronnicze. Wszyscy badani są szczegółowo informowani o tym, dlaczego placebo działa, a następnie ci z grupy kontrolnej są informowani o tym, że nie otrzymują placebo. Wyjaśnienia jak placebo działa są przy tym tak obszerne, że trudno mówić potem o bezstronności.
Naukowcy z Sydney uważają, że "duża część obecnego dyskursu na temat placebo wydaje skupiać bardziej na uznaniu go za coś tajemniczego i wysoce skutecznego, a mniej na praktycznej zmianie w opiece nad pacjentem i na wynikach leczenia". Postulują zatem oby w praktyce klinicznej odrzucić placebo i zamiast tego leczyć pacjentów za pomocą terapii opartych na dowodach.
