Brom - co to za pierwiastek?
Brom (Br) należy do niemetali z grupy fluorowców o liczbie atomowej wynoszącej 35. Ten pierwiastek chemiczny występuje na Ziemi w śladowych ilościach, głównie w wodzie morskiej, a także w piasku morskim oraz w pokładach soli kamiennej. Ma wtedy postać bromku sodu, ponieważ jego wysoka reaktywność nie pozwala mu istnieć w stanie wolnym. Jako związek ma postać bezbarwnych rozpuszczalnych kryształków, analogicznie do soli kuchennej.
Czysty brom jest niepalnym czerwono-brązowym płynem, który w temperaturze pokojowej łatwo odparowuje tworząc gaz o drażniącym nieprzyjemnym zapachu, przypominającym nieco chlor. Ma także właściwości podobne do właściwości chloru oraz jodu. Reaguje ze związkami organicznymi, węglowodorami, fosforem, tworzywami sztucznymi oraz z niektórymi metalami. W czystej postaci brom jest toksyczny, natomiast jego jony bromkowe, dostające się do organizmu w niewielkich ilościach, są obojętne dla zdrowia.
Pierwiastek został wyizolowany niezależnie przez dwóch chemików: Carla Jacoba Löwiga (w 1825 r.) oraz przez Antoine'a Jérôme Balarda (w 1826 r.). Nazwa zaś pochodzi od starożytnego greckiego słowa oznaczającego smrodu, przez co nawiązuje do jego ostrego i nieprzyjemnego zapachu. Brom pozyskiwany jest obecnie ze złóż soli potasowych oraz z wody morskiej. Większe jego ilości znajdują się w wodach Morza Martwego. Z solanki morskiej sole bromu wydobywają głównie Amerykanie oraz Chińczycy. Związki bromu wykorzystuje się, między innymi, jako składnik do produkcji organicznych substancji chemicznych. Służy także do otrzymywania bromków - produktów niezbędnych w przemyśle chemicznym, fotograficznym oraz farmaceutycznym.
Jeżeli chodzi o organizmy żywe to jego stężenie jest mniej więcej równe stężeniu w wodzie morskiej, zatem jest niewielkie. W śladowych ilościach znajdziemy ten pierwiastek także w niektórych warzywach, owocach i produktach zbożowych.
Brom - zastosowanie w medycynie
Duże ilości soli bromkowych działają toksycznie, prowadząc do szeregu zaburzeń. W mniejszym stężeniu natomiast jony bromku mają działanie hamujące na ośrodkowy układ nerwowy. Z tego powodu były kiedyś używane w medycynie jako preparat uspokajający, zanim zastąpiono go lekami o krótszym czasie działania. Zachowują niszowe zastosowanie jako leki przeciwpadaczkowe.
Brom - właściwości toksykologiczne
Brom działa silnie drażniąco i trująco na skórę, usta, gardło oraz płuca. W przypadku podlegania działaniu bromu przez dłuższy czas może dojść do zatrucia, którego symptomami są: osłabienie i zmniejszona odporność organizmu. Najczęstsze przypadki zatrucia bromem spowodowane są przedawkowaniem leków uspokajających, zawierających związki bromu. We krwi człowieka brom występuje w stężeniu od 0,5 do 1,0 mg/100 cm sześciennych. O zatruciu świadczy przekroczenie wartości 20 mg/100 cm sześciennych krwi.
Wdychania pary i aerozoli z zawartością bromu prowadzi do zatrucia. Niskie stężenie bromu spowoduje skrócenie oddechu, kaszel i ból w klatce piersiowej oraz ból głowy. W efekcie takiego zatrucia może dojść do zapalenia płuc. Natomiast wysokie stężenie bromu we wdychanym powietrzu wywołuje obrzęk płuc, ostre skrócenie oddechu z pieniącą się śliną, nudności, ból nadbrzusza oraz wymioty. Może dojść także do utraty przytomności.
W przypadku kontaktu ze skórą pojawia się ostre zaczerwienienie i podrażnienie, rumień skóry z małymi septycznymi pęcherzami oraz wrzodami. Brom ponadto wchłania się przez skórę i wywołuje skutki, takie jak przy zatruciu przy wdychaniu. Powoduje ciężkie i trudno gojące się rany. Podrażnia oczy i wywołuje łzawienie oraz ostre zaczerwienienie. Natomiast połknięcie bromu spowoduje ostre nudności, wymioty i bóle brzucha i głowy. W ciężkich przypadkach zatruć powoduje zapaść oraz i krwotoczne zapalenie nerek.
Brom - czy jego obecność ma pozytywne znaczenie dla naszego organizmu?
Pierwiastek znajduje się w naszym organizmie w ilościach śladowych. Według Minerals Education Coalition ludzkie ciało zawiera około 0,0004 procent bromu. Brom jest wchłaniany przez układ pokarmowy, a także przez skórę oraz płuca. W naszych tkankach rozsiany jest wszędzie, chociaż jego większe ilości znajdziemy w przysadce mózgowej. Jest pierwiastkiem, którego rola w procesach biochemicznych organizmu nie została jeszcze dobrze rozpoznana. Istnieją badania, które wskazują na brom (w postaci jonu bromowego) jako niezbędny kofaktor w biosyntezie kolagenu IV, dzięki czemu miałby to być pierwiastek potrzebny do budowy błon podstawnych i do rozwoju tkanek u zwierząt, ale jak dotąd nie udokumentowano żadnych wyraźnych objawów jego braku. Uważa się zatem, że jeżeli chodzi o udział bromu w procesach biochemicznych organizmu ludzkiego, jest on nieistotny.
