Kolagenozy – przyczyny
Mianem kolagenoz określa się tak zwane choroby z autoagresji, czyli choroby autoimmunologiczne. W przypadku takich chorób białe krwinki, czyli komórki układu odpornościowego, mylą komórki własnego organizmu ze szkodliwymi, wrogimi komórkami i prowadzą do ich zniszczenia. Przyczyny takiego stanu nie zostały jak dotychczas do końca poznane, jednak istnieje kilka hipotez dotyczących takiego zachowania komórek odpornościowych. Wśród możliwych przyczyn są:
- Skłonności genetyczne,
- Zaburzenia hormonalne (między innymi wahania poziomów androgenów i estrogenów),
- Zaburzenia funkcjonowania limfocytów T,
- Przyjmowanie niektórych leków o działaniu immunogennym,
- Przebyte infekcje wirusowe.
Kolagenozy – objawy i leczenie
Objawy kolagenoz mogą być różne w zależności od tego, z jaką chorobą mamy do czynienia. Podobnie, w zależności od rodzaju schorzenia stosowane są inne metody terapii.
1. Reumatoidalne zapalenie stawów:
W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów najbardziej charakterystyczne objawy to sztywność, obrzęk i dolegliwości bólowe w obrębie stawów. Zwykle dolegliwości są silniejsze w godzinach porannych i stopniowo ulegają osłabieniu w ciągu dnia. Oprócz bólu, pacjenci odczuwają nadwrażliwość stawów na dotyk i ograniczenie ruchomości. W zaawansowanych przypadkach choroby, w okolicy stawów pojawiają się obrzęki. Dodatkowo u niektórych pacjentów obserwuje się objawy uogólnione, takie jak ogólne osłabienie, podwyższenie temperatury ciała oraz nieuzasadniony zmianą diety spadek masy ciała. Pacjentom cierpiącym na reumatoidalne zapalenie stawów podaje się leki redukujące dolegliwości bólowe, a także środki, które hamują procesy degradacji stawów. W terapii są wykorzystywane również niesteroidowe leki przeciwzapalne. Żeby leczenie przynosiło oczekiwane efekty, farmakoterapia musi być połączona z odpowiednią dietą, a także zajęciami fizjoterapii.
2. Toczeń rumieniowaty układowy:
Dla choroby tej charakterystyczny jest rumień, który pojawia się zwykle na twarzy, ale może występować również na innych obszarach ciała. Rumień swoim kształtem przypomina nieco skrzydła motyla. Inne objawy to obrzęk stawów i dolegliwości bólowe w obszarze stawów, a także łysienie. Czasami u pacjentów pojawia się tak zwany objaw Raynauda, czyli napadowy skurcz tętnic dłoni oraz objawy uogólnione, takie jak w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów. Leczenie tocznia rumieniowatego układowego opiera się na podawaniu pacjentowi leków przeciwmalarycznych oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
3. Układowe zapalenie naczyń:
Schorzenie to prowadzi do rozwoju stanu zapalnego naczyń, który w skrajnych przypadkach skutkuje martwicą tych naczyń. Zazwyczaj zapalenie dotyczy naczyń krwionośnych zaopatrujących nerki, górne drogi oddechowe, układ nerwowy, płuca, gałki oczne, a także skórę. Na skutek zapalenia może dochodzić do krwawień albo niedokrwienia narządów zaopatrywanych przez konkretną grupę naczyń. Innym możliwym powikłaniem jest udar mózgu. Leczenie tej choroby opiera się na podawaniu pacjentowi leków immunopresyjnych. U pacjentów, u których choroba jest bardzo zaawansowana, często zachodzi konieczność przeprowadzenia zabiegu plazmafarezy, czyli takiego zabiegu, podczas którego z osocza krwi usuwane są duże cząsteczki, między innymi kompleksy immunologiczne.
4. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów:
Objawia się występowaniem stanu zapalnego w obrębie kilku stawów, najczęściej do 4 stawów palców, kostek, nadgarstków, kolan albo łokci. W zaawansowanych stadiach choroby zapalenie obejmuje większą grupę stawów, a czasami również błonę naczyniową oka. U pacjentów z tą postacią schorzenia obserwuje się wahania temperatury ciała w dużym zakresie (rano temperatura jest poniżej normy, a wieczorem pojawia się gorączka) oraz wysypkę. Możliwe jest również występowanie stanów zapalnych narządów wewnętrznych, w tym opłucnej, płuc, osierdzia oraz serca. Leczenie młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów opiera się na farmakoterapii (pacjentowi podaje się leki immunopresyjne oraz glikokortykosteroidy), która jest wspomagana przez fizjoterapię. U niektórych pacjentów konieczne jest leczenie operacyjne.
5. Twardzina układowa twarzy:
Jej objawami są przede wszystkim zmiany w postaci pergaminowatej skóry pokrytej zmianami barwnikowymi, która staje się świecąca, ściągnięta i stwardniała. Zmiany skórne występują najczęściej na twarzy, rękach oraz klatce piersiowej. Oprócz tego, obserwuje się objawy charakterystyczne dla zapalenia stawów oraz objaw Reynauda. Pacjentom cierpiącym na tą kolagenozę podawane są środki immunopresyjne oraz leki, które wpływają na rozszerzenie naczyń krwionośnych.
