Inteligencja - definicja
Szeroko pojętą inteligencją nazywa się zdolność zauważania, analizowania oraz dostosowywania się do zmian, jakie zachodzą w otoczeniu. Po tym pojęciem rozumie się także zdolność uczenia się, zdobywania nowej wiedzy i co ważniejsze - wykorzystywania jej w różnych życiowych sytuacjach. Jest ściśle związana z czynnościami poznawczymi mózgu, do których zalicza się:
- myślenie,
- rozwiązywanie problemów,
- reagowanie.
Czego może nauczyć się mózg? Po tych badaniach polskich naukowców trzeba będzie zmienić podręczniki do biologii:
Inteligencja wieloraka
Teoria inteligencji wielorakiej została przedstawiona w 1983 roku przez amerykańskiego psychologa Howarda Gardnera. Według tej teorii rozróżnia się następujące rodzaje inteligencji:
- Matematyczna/logiczna - dotyczy umiejętności logicznego rozumowania i liczenia. Osoby o mocno rozwiniętym tym rodzaju inteligencji łatwo dostrzegają wzorce logiczne i mogą prowadzić długie ciągi rozumowania. Ten rodzaj inteligencji rozwinięty jest najmocniej u osób o tak zwanym umyśle ścisłym, czyli między innymi inżynierów, księgowych czy ekonomistów;
- Językowa - dotyczy pisania, czytania i wszystkiego, co jest związane z porozumiewaniem się za pomocą słów. Osoby, u których ten rodzaj inteligencji jest dobrze rozwinięty są wrażliwe na rytmy, dźwięki, a przede wszystkim znaczenie słów. Ten rodzaj inteligencji jest rozwinięty najlepiej u pisarzy, mówców, a także dziennikarzy;
- Wizualno-przestrzenna - dotyczy umiejętności wyobrażania sobie trójwymiarowych modeli, jest związana także z umiejętnościami manualnymi, takimi jak rysowanie, malowanie, rzeźbienie. Osoby z rozwiniętą inteligencją wizualno-przestrzenną są zazwyczaj artystami, fotografami, nawigatorami albo pilotami;
- Kinestetyczno-cielesna/ruchowa - dotyczy zręczności i silnej kontroli nad ruchami własnego ciała. Osoby z rozwiniętym tym rodzajem inteligencji mają duże zdolności manualne oraz predyspozycje do uprawiania różnych sportów. Występuje na wysokim poziomie u tancerzy, sportowców, a co ciekawe również u chirurgów;
- Muzyczna - dotyczy umiejętności, takich jak śpiewanie, układanie melodii i słów piosenek, gra na instrumencie oraz odnajdywanie rytmu oraz rymu. Osoby z rozwiniętą inteligencją muzyczną mają zdolność do tworzenia, a także odtwarzania dźwięków, są wrażliwe na barwy dźwięków. Ten rodzaj inteligencji jest najsilniej rozwinięty u muzyków, kompozytorów oraz dyrygentów;
- Przyrodnicza - dotyczy rozumienia praw, jakie rządzą naturą, a także postępowania zgodnie z tymi prawami, zdolności odróżniania gatunków, a także interakcji z różnymi gatunkami w taki sposób, aby nie doszło do niczyjej krzywdy. Jest rozwinięta najlepiej u ekologów, biologów, a także rolników;
- Intrapersonalna/refleksyjna - dotyczy umiejętności rozumienia i skupienia się na własnych odczuciach, rozpoznawania i reagowania na własne nastroje, a także planowania i uczenia się z własnych doświadczeń;
- Interpersonalna/społeczna - dotyczy umiejętności interakcji w grupie, nawiązywania kontaktów. Jest rozwinięta szczególnie mocno u przywódców, nauczycieli, terapeutów, a także sprzedawców.
Przez klasyczny model edukacji uznawane są inteligencja językowa oraz matematyczna, przez co często słyszy się o podziale osób na takie o umyśle humanistycznym oraz ścisłym. Warto zaznaczyć, że teoria inteligencji wielorakiej nie ma empirycznych dowodów, ani szczegółowego, wyczerpującego opisu, w związku z czym trudno prowadzić jakiekolwiek badania na jej temat. Poza tym, teorii tej nie uznaje, a nawet krytykuje wielu psychologów.
Inteligencja emocjonalna
Oprócz teorii inteligencji wielorakiej na przestrzeni wieków wprowadzano różne definicje inteligencji i podziały na różne jej rodzaje. Inteligencja emocjonalna jest właśnie jednym z typów inteligencji według innego podziału, który wyróżnia także takie typy inteligencji jak:
- inteligencja abstrakcyjna/kognitywna,
- inteligencja werbalna,
- inteligencja społeczna,
- inteligencja twórcza.
Mądrość a inteligencja
Pojęcia mądrość oraz inteligencja bardzo często są stosowane zamiennie, jako synonimy, jednak jest to błąd. Zarówno inteligencja, jak i mądrość, są związane ze zdolnościami człowieka do radzenia sobie w różnych sytuacjach i rozwiązywania problemów, jednak istnieje pewna różnica między tymi terminami. Inteligencja dotyczy w szczególności zdolności analizowania i dostosowywania się do sytuacji, natomiast o mądrości mówi się raczej w kontekście posiadanej wiedzy. Mimo, że pojęcia mądrość i inteligencja nie oznaczają tego samego, są ze sobą ściśle związane.
