Echolalia - co to jest echolalia?
Echolalia to automatyczne powtarzanie dźwięków, wyrazów, a także całych zdań po ich usłyszeniu. U normalnie rozwijających się dzieci echolalia jest naturalnym etapem w rozwoju mowy i pojawia się w okresie gaworzenia, czyli około 9-tego miesiąca życia i zaczyna zanikać po 30-tym. Nazywana jest echolalią fizjologiczną i służy dziecku do nauki mowy. Echolalia dziecięca, jeśli nie mija po trzecim, czwartym roku życia, wymaga konsultacji lekarskich, ponieważ może oznaczać autyzm. Szacuje się, że u około 85 proc. dzieci z autyzmem pojawia się także echolalia.
Natomiast w psychiatrii echolalia jest jednym z zaburzeń, pojawiających się w schizofrenii dziecięcej, schizofrenii katatonicznej, w upośledzeniu umysłowym i w zespole automatyzmu psychicznego Kandinskiego-Clérambaulta. Echolalia może być także związana z opóźnieniem rozwoju mowy u dziecka, gdy dochodzi albo do zahamowania rozwoju mowy, albo do cofania się mowy do poprzednich etapów rozwoju.
Ponadto, u dorosłych echolalia może pojawić się także jako zaburzenie mowy po udarze mózgu, w wyniku doznanych urazów głowy, w padaczce, w chorobie Picka (otępienia czołowo-skroniowe).
Echolalia - rodzaje: echolalia bezpośrednia i echolalia odroczona
Echolalia bezpośrednia to powtarzanie dźwięków, wyrazów, fraz i zdań zaraz po ich usłyszeniu. Powtarzanie może być interaktywne lub nieinteraktywne. Powtarzanie u dziecka autystycznego może nic nie znaczyć, a może mieć swój cel, służyć komunikacji z otoczeniem. Kluczem do zrozumienia, co chce ono przez to powtarzanie wyrazić, jest dobra znajomość osobowości i sposobu zachowania się dziecka. Dlatego osobie postronnej bardzo trudno jest pojąć, co dziecko może mieć na myśli.
Echolalia odroczona natomiast polega na powtarzaniu zasłyszanych słów z pewnym opóźnieniem, nawet kilkudniowym. Powtarzane mogą być słowa, całe zdania, dłuższe wypowiedzi, czasem są to recytacje dialogów, na przykład usłyszanych w filmie czy w reklamach, albo zasłyszanych w przypadkowych rozmowach. Tutaj także występują dwie kategorie wypowiedzi: powtarzanie komunikatywne i niekomunikatywne.
Echolalia u dzieci autystycznych
Echolalia u dzieci z autyzmem różni się jednak od innych przypadków echolalii tym, że jest rodzajem komunikacji, a nie jedynie bezmyślnym powtarzaniem zasłyszanych fraz. To świadome modyfikowanie przekazu, które służy dziecku do nauki języka i porozumiewania się z otoczeniem. Prawdopodobnie związane jest to z odmiennym sposobem nauki mówienia u dzieci autystycznych. W przeciwieństwie do zdrowych dzieci, które uczą się znaczenia pojedynczych słów, a następnie zasad ich łączenia w sensowne zdania, dzieci autystyczne przechodzą niejako odwrotną drogę. Zapamiętują dłuższe wypowiedzi, a potem uczą się je dzielić. Echolalia jest zatem bazą, która służy dziecku do nauki funkcjonalnej mowy.
Echolalia bezpośrednia u dziecka autystycznego może pełnić następujące funkcje:
interaktywne
- wyrażenia używane w alternatywnym dialogu
- opisanie konkretnych przedmiotów, miejsc lub zdarzeń
- potwierdzenie - odpowiedź twierdząca na pytanie zadane wcześniej
- prośba - dziecko chce coś otrzymać, np. jakąś rzecz
nieinteraktywne
- echolalia nie służy tutaj jakiemuś celowi, lecz jest wyrazem podekscytowania, strachu czy bólu
- potwierdzenie zrozumienia powtarzanego wyrażenia
- echolalia jako regulator własnych emocji u dziecka
Echolalia odroczona u dziecka autystycznego opiera się o pamięć długotrwałą i dzieli się na powtarzanie komunikatywne i powtarzanie niekomunikatywne. Może pełnić wiele funkcji, w tym m.in: prowadzenie alternatywnego dialogu, kończenie rutynowych sformułowań, przekazywanie informacji, nazywanie rzeczy i zdarzeń lub miejsc, protest lub prośba, przywołanie, potwierdzenie i kierowanie zachowaniami innych. Ponadto echolalia odroczona służy dziecku do nauki języka, do nauki komunikacji oraz jako regulator własnego zachowania. Dziecko reaguje powtarzaniem na różne sytuacje, z którymi ma do czynienia lub jest to reakcja na osoby albo przedmioty, ale bez konkretnego celu komunikacyjnego.
Echolalia - leczenie
W leczeniu echolalii u dorosłych stosuje się przede wszystkim terapię mowy, jako jeden z elementów psychoterapii. Natomiast dzieci autystyczne wymagają specjalistycznych metod, mających na celu rozwój mowy w kierunku funkcjonalnym, przy czym istotną rolę pełnią tutaj rodzice czy opiekunowie. Pomaga im się w zrozumieniu roli, jaką pełni echolalia u dziecka oraz uczy, jak powinni z nim rozmawiać, aby wspierać funkcjonalną mowę.
