Choroba Parkinsona u osób starszych

Mimo, że choroba Parkinsona postępuje powoli, to nieuchronnie prowadzi do zaburzenia każdego aspektu życia osoby starszej i jej bliskich. Stopniowe pogodzenie się z sukcesywną utratą niezależności może okazać się niezmiernie trudne. Właściwa edukacja pacjenta i jego otoczenia o tym, co ich czeka, może znacząco zmniejszyć strach przed przyszłością.

Choroba Parkinsona jest zaburzeniem uszkadzającym układ nerwowy. Prowadzi do utraty kontroli nad mięśniami, czego skutkiem są drżenia kończyn i głowy, sztywność i spastyczność mięśni, a w efekcie spowolnienie ruchu i zaburzenie równowagi.

Przy rozwoju choroby Parkinsona obserwujemy u osoby starszej coraz większe trudności z wykonywaniem najprostszych czynności. W zaawansowanym stadium choroby barierą nie do przekroczenia dla seniora bywa samodzielne przemieszczanie się, a nawet mówienie. Pogłębianie się choroby jest zależne od wielu czynników i jest zróżnicowane indywidualnie.

Przyczyną występowania objawów jest brak neuroprzekaźnika - dopaminy. Niedobór tego związku chemicznego w organizmie powoduje zaburzenia w napędzie ruchowym, koordynacji oraz napięciu mięśni.

Istnieje wiele grup wsparcia, stowarzyszeń i fundacji gdzie pacjenci i ich rodziny mogą szukać wsparcia i pomocy. Można również skorzystać z pomocy opiekunki, która w doświadczony sposób zorganizuje dzień podopiecznego.

Diagnoza często spóźniona

Objawy choroby Parkinsona związane są z obszarem ruchów zamierzonych i niezamierzonych. Zaburzenia zaczynają występować zazwyczaj po jednej stronie ciała. Początkowo są delikatne, jednak z czasem narastają. Charakterystyczne objawy to:

- drżenia palców, dłoni, ręki, stopy, nogi, żuchwy lub głowy,

- sztywność kończyn i tułowia, nasilająca się podczas ruchu,

- spowolnienie ruchów zamierzonych,

- niestabilność postawy,

- tzw. chód parkinsonowski (charakterystyczna przygarbiona postawa ciała, małe kroczki, bezruch ramion podczas chodu).

Inne objawy choroby Parkinsona, nie powiązane z aparatem ruchu to: stres, niepewność, podenerwowanie i strach, utrata pamięci, demencja, zagubienie, depresja, trudności z połykaniem, ślinienie się, zanik zmysłu powonienia, pocenie się, zaburzenia erekcji, problemy dermatologiczne, powolna i cicha mowa, częste oddawanie moczu.

Wczesna diagnoza choroby Parkinsona u osoby starszej, pomoże we wdrożeniu właściwego leczenia. To jednak bardzo trudne zadanie, nie ma bowiem prostego testu ani badania wykrywającego chorobę Parkinsona.

Trafne zdiagnozowanie tego zaburzenia jest trudne, ponieważ wiele innych chorób może dawać podobne objawy do choroby Parkinsona.

Postawienie trafnej diagnozy jest prawdopodobne, gdy:

- co najmniej dwa lub trzy podstawowe objawy choroby występują u osoby starszej,

- występowanie objawów rozpoczęło się od jednej strony ciała,

- objawy nie pojawiają się w związku z przyjmowaniem leków, nie są objawem udaru mózgu,

- objawy ulegają złagodzeniu po podaniu levodopy.

Niestety, nie ma skutecznego leku na chorobę Parkinsona. Poprzez właściwe leczenie można jednak zmniejszyć dolegliwości i uciążliwość objawów oraz oddalić w czasie ich wystąpienie.

Sensowny plan dnia

Podstawowe zasady sprawowania opieki nad chorym z chorobą Parkinsona dotyczą przede wszystkim tego, aby zapewnić podopiecznemu bezpieczeństwo. Większość komplikacji i problemów zdrowotnych osób starszych dotkniętych chorobą Parkinsona związanych jest z upadkami i urazami.

Należy zwrócić uwagę na właściwą organizację dnia chorego seniora. Daje to poczucie bezpieczeństwa i pozwala wykonać poprawnie wszystkie codzienne czynności. Przygotuj więc plan, wedle którego będziecie postępować. Im dokładniejszy, tym mniej chaosu i nerwów.

Przykładowy plan

Pobudka;

Higiena osobista;

Śniadanie;

Gimnastyka, porządki i inne zajęcia domowe;

Odpoczynek;

Drugie śniadanie;

Spacer;

Przygotowanie do obiadu i posiłek;

Odpoczynek;

Czynności życia codziennego;

Podwieczorek;

Odpoczynek;

Przygotowanie do kolacji;

Kolacja;

Przygotowanie do snu;

Odpoczynek nocny.

Leki stosowane z głową

Leki - pamiętaj, aby podawać je choremu zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ część leków należy przyjmować przed posiłkiem, inne podczas jedzenia, a niektóre po posiłku. Rozpoczynając leczenie należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, chorobach i dolegliwościach jakie występują u seniora. Jest to niezwykle ważne, gdyż działanie wielu leków może nakładać się na siebie, potęgować lub osłabiać siłę swojego działania. Właściwe leczenie zaproponuje specjalista neurolog .

Najlepsze ćwiczenia dla ciała i mowy

Niezbędna jest właściwa aktywność ruchowa. Skorzystaj z porad rehabilitanta i fizjoterapeuty w celu opracowanie odpowiedniego schematu usprawniania ruchowego. Indywidualnie dobrany zestaw ćwiczeń pozwoli odpowiednio układać stopy podczas chodzenia i w konsekwencji utrzymać prawidłową postawę ciała. Pamiętajmy o tym, aby ćwiczenia były wykonywane systematycznie, z dobrym nastawieniem psychicznym, zarówno chorego seniora jak i jego najbliższych.

Należy również ćwiczyć mowę, zwłaszcza gdy podopieczny nie ma jeszcze problemów z wypowiadaniem słów. Stopniowe pogarszanie się funkcji mięśni, które odpowiedzialne są za wymowę i artykulację powoduje, iż mowa staje się niewyraźna i zamazana, a to z kolei utrudnia komunikację z innymi ludźmi. Warto więc codziennie wykonywać ćwiczenia oddechowe i fonacyjne, które indywidualnie dobierze logopeda.

Rodzina chorego powinna zadbać także o siebie, pamiętając o odpowiedniej ilości odpoczynku, zajęciach dodatkowych poza domowymi obowiązkami i koniecznością zajmowania się osobą dotkniętą zaburzeniami neurodegeneracyjnymi. Ciągłe pozostawanie w kontakcie z profesjonalnym opiekunem, pielęgniarką i lekarzem, pomoże odnotować wszystkie niepokojące objawy choroby.

Personel medyczny doradzi, jak dbać o właściwą dietę i komfort pacjenta. Opiekun pomoże zadbać o higienę osobistą pacjenta (więcej o myciu obłożnie chorych) , zwróci uwagę na bezpieczeństwo środowiska chorego i pomoże w zapewnieniu mu dostatecznej ilości ruchu. Należy pamiętać, że brak aktywności, może prowadzić nawet do takich poważnych powikłań jak zapalenie płuc.

Bezpieczne mieszkanie

Jeżeli zauważymy objawy choroby Parkinsona u naszego bliskiego powinniśmy zadbać o jego bezpieczeństwo. Z jego otoczenia usuńmy przeszkody, które mogą być przyczyną upadku. Zabezpieczmy dywany, wykładziny, progi. Przystosujmy wysokie wanny i kabiny prysznicowe do wygodnego korzystania poprzez różnego rodzaju udogodnienia i uchwyty. Zadbajmy także o dodatkowe uchwyty w pokoju chorego, pomogą we wstawaniu i podnoszeniu się z łóżka. Przy poruszaniu się pomocne będą seniorowi kule lub laska, a w bardziej zaawansowanej chorobie balkonik lub wózek inwalidzki.

Pomoc finansowa państwa

Jeżeli sytuacja materialna twojej rodziny nie pozwala na zapewnienie właściwej opieki, pielęgnacji i leczenia, pamiętaj, że zawsze możesz ubiegać się o pomoc odpowiednich instytucji państwowych. Jeśli dochód na członka rodziny w twoim gospodarstwie domowym, za ubiegły rok podatkowy, wynosi poniżej 504 zł miesięcznie na osobę (od listopada 2012 - 552,30 zł) możesz ubiegać się o świadczenie opiekuńcze (Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 992, z późn. zm.).

O pomoc materialną z tytułu sprawowania opieki nad osobą chorą lub niepełnosprawną zwrócić się należy do rejonowego Ośrodka Pomocy Rodzinie, a w celu uzyskania dodatku pielęgnacyjnego do renty i emerytury do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Istnieją trzy świadczenia pielęgnacyjne. Zasiłek i świadczenie pielęgnacyjne oraz dodatek pielęgnacyjny do renty lub emerytury. Świadczenie pielęgnacyjne należy się:

- krewnym w prostej linii,

- innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, w tym rodzeństwo, wstępni i zstępni,

- opiekunowi.

Do przyznania pomocy finansowej niezbędne jest przedstawienie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności podopiecznego.

Na dzień dzisiejszy, jak podaje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, zasiłek pielęgnacyjny wynosi 153 zł miesięcznie. Świadczenie pielęgnacyjne dla opiekuna, który rezygnuje lub nie podejmuje zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą niezdolna do samodzielnej egzystencji wynosi 520 zł miesięcznie, a składki na ubezpieczenie społeczne odprowadza za niego państwo.

Dodatki do rent i emerytur to:

- dodatek pielęgnacyjny za tajne nauczanie w kwocie 186,71 zł,

-dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego, całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji wynosi 280,07 zł.

Otrzymywanie zasiłku pielęgnacyjnego wyklucza otrzymanie dodatku do renty lub emerytury. Świadczenia te nie są także wypłacane gdy podopieczny trafi do stacjonarnego ośrodka rehabilitacyjno-leczniczego lub opiekuńczego.

Osoba, która ukończyła 75. rok życia, do wniosku o zasiłek pielęgnacyjny dołącza tylko dokument potwierdzający wiek, np. dowód osobisty albo skrócony odpis aktu urodzenia. Prawo do zasiłku pielęgnacyjnego ustala się na czas nieokreślony. Jeżeli jednak orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane jest na czas określony, np. od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r., wówczas zasiłek wypłaca się tylko przez okres czasu. Osoby po 75. roku życia otrzymują ten zasiłek z urzędu.

Piotr Goworek jest doktorantem I Wydziału Lekarskiego WUM, pielęgniarzem, konsultantem House Domowa Opieka

Czytaj także:

Choroba Parkinsona w kwiecie wieku: co dalej?

Tekst: House Domowa Opieka