Turki grzyby. Smaczni mieszkańcy polskich lasów

Turki to grzyby, o których słyszy się bardzo rzadko. Ich niska popularność wynika z tego, że występują jedynie w niektórych regionach Polski. Na pierwszy rzut oka turki kojarzyć się mogą z grzybem trującym, gdyż mają dosyć specyficzny wygląd. Co warto więc wiedzieć o tych grzybach? Gdzie i kiedy rosną, jak można je rozpoznać oraz do czego wykorzystać? Warto poświęcić chwilę i poznać turki - smaczne grzyby polskich lasów.

Turki - charakterystyka

Płachetka zwyczajna (łac. Cortinarius caperatus), bo taką oficjalną nazwę nadano tym grzybom w roku 1889, jest gatunkiem grzybów należących do rodziny zasłonakowatych. Po raz pierwszy opisano i sklasyfikowane je w Ameryce Północnej, gdzie licznie występują do dzisiejszego dnia. W Europie rosną obficie zwłaszcza w Niemczech, Francji oraz Holandii. Jeżeli chodzi o nazewnictwo, to w wielu regionach Polski spotkać się można jeszcze z dawnymi nazwami tego grzyba, takimi jak: turek, bydlarka, niemka, rozeta pomarszczona, płachta czy płachetka kołpakowata.

Turki nadają się idealnie do marynowania i w takiej właśnie formie są najczęściej spożywane. W Polsce zaliczane są do grzybów mikoryzowych tworzących biologiczne połączenia z korzeniami drzew iglastych. Dopuszczone są do obrotu handlowego i przetwórstwa na terenie całej Polski. Zbiór płachetek zwyczajnych nie jest zalecany mniej doświadczonym grzybiarzom, gdyż istnieje duże prawdopodobieństwo pomylenia z niejadalnym zasłonakiem brodatym lub wonnym.

Turki - gdzie i kiedy rosną?

Płachetki zwyczajne występują zazwyczaj w lasach charakteryzujących się przewagą sosen oraz świerków, gdzie gleba najczęściej jest kwaśna i piaszczysta. W porównaniu do innych grzybów, turki mogą rosnąć na glebie suchej. Najwięcej zarodków obserwuje się w sąsiedztwie mchu, wrzosów oraz borówek. Najobfitsze zbiory płachetki zwyczajnej w Polsce notowane są na sierpień, wrzesień oraz październik. Najlepszą wartość wykazują młode, kuliste owocniki, które rosną zazwyczaj w większych grupach. Niestety większość zbieranych płachetek zwyczajnych jest robaczywa, co często odstrasza grzybiarzy od ich zbioru.

Zobacz także: Jakie są grzyby jadalne w Polsce - jak je odróżnić od trujących?

Turki - jak rozpoznać?

Turki są dosyć charakterystycznymi grzybami, ale ich zbiór polecany jest raczej bardziej doświadczonym grzybiarzom. Jeżeli chodzi o morfologię to:

1. Kapelusz

Kapelusz płachetek zwyczajnych osiąga zazwyczaj średnicę od 6 do 10 cm. W zależności od wieku grzyba może on przybierać różnorodne barwy - ochrową, szarożółtawą, gliniastożółtą lub beżowożółtą. Często obserwuje się również bladofioletowe i jasnoniebieskie odcienie. Młode grzyby posiadają także białawy lub kremowy nalot, a na brzegach występują pozostałości białawej osłonki. Kształt owocnika w pierwszych fazach życia grzyba jest kulisty i jajowaty, a z czasem staje się płaski. Charakterystycznym elementem budowy kapelusza dojrzałych okazów jest garbek w centralnej jego części. Na całej powierzchni dorosłego owocnika zaobserwować można szarosrebrzyste łuseczki. Skórka tworzy z miąższem kapelusza jedną całość, więc nie da jej się oderwać.

2. Trzon

Trzon płachetek zwyczajnych jest na całej długości walcowaty. Jak większość grzybów w dolnej części bulwiasto rozszerzony. Jego długość wynosi zazwyczaj od 7 do 15 cm. Grubość natomiast od 1 do 3 cm. Kolor trzonu młodych okazów jest brudnobiały, a z czasem staje się kremowy i ochrowy. Charakterystycznym elementem płachetek zwyczajnych jest wąski, białawo-żółtawy pierścień znajdujący się w górnej części trzonu. Powyżej pierścienia na trzonie znajduje się lekki nalot. Poniżej niego trzon jest jedwabisty.

3. Blaszki

Blaszki mają szerokość około 8 mm i są gęsto upakowane. W pierwszych fazach życia grzyba są barwy gliniastej lub gliniastożółtej, a z czasem stają się rdzawoochrowe i rdzawobrązowe.

4. Miąższ

Miąższ płachetek zwyczajnych jest wodnisty, kruchy oraz miękki. Jego zapach jest często określany przez grzybiarzy jako niewyraźny, ale stosunkowo grzybowy i przyjemny. U młodych okazów miąższ jest białawy lub białawoliliowy. U grzybów dojrzałych lekko brązowieje. Nie zaleca się spożywania na surowo.

Zobacz także: Grzyby trujące - jakie grzyby najczęściej doprowadzają do zatruć i jak je odróżnić od tych jadalnych?

Turki - gatunki podobne

Młode owocniki płachetek zwyczajnych charakteryzują się często srebrzystofioletową barwą, co sprawia, że łudząco przypominają zasłonaka wonnego, który nie jest jadalny, a zjedzony w większych ilościach bywa trujący. W odróżnieniu od płachetek zwyczajnych jego zapach jest nieprzyjemny i odrzucający. Turki swoim wyglądem przypominają także niejadalnego grzyba o nazwie aksamitówka złota, który odróżnia się przede wszystkim kolorem - ma żółtozłotą barwę.