Atopowe zapalenie skóry

Coraz wiêcej osób cierpi z powodu alergii, tak¿e tych, które pojawiaj± siê na skórze. Mo¿na byæ uczulonym niemal na wszystko - od pokarmów, leków, kosmetyków, metali, po zapachy, ¶wiat³o i temperaturê.
Zaczerwienienie, ³uszczenie, wypryski, obrzêki, swêdzenie tak niezno¶ne, ¿e staje siê najwiêkszym ¿yciowym problemem - alergie skórne to dla osób uczulonych prawdziwe utrapienie. Czê¶æ z nich uniemo¿liwia normalne ¿ycie, beztroskie dzieciñstwo, potem wybór upragnionego zawodu czy kontynuowanie wyuczonej pracy. Do najczê¶ciej spotykanych chorób alergicznych skóry nale¿y atopowe zapalenie skóry (AZS). Ta przykra dolegliwo¶æ najczê¶ciej dotyka ma³e dzieci i staje siê powa¿nym problemem nie tylko dla maluchów, ale i dla ich rodzin.

B³±d systemu

Atopia to pewien defekt uk³adu odporno¶ciowego prze- noszony w genach na nastêpne pokolenia. Polega na tym, ¿e organizm w sposób irracjonalny zaczyna siê gwa³townie broniæ przed czynnikiem ca³kiem nieszkodliwym, np. przed jakim¶ pokarmem. Mechanizm tej obrony jest skomplikowany, a lawina reakcji koñczy siê przykrymi objawami, np. katarem siennym (w alergicznym nie¿ycie nosa), duszno¶ciami (przy astmie), ³zawieniem oczu (przy zapaleniu spojówek) lub ¶wi±dem, wysuszeniem i pêkaniem skóry. Te ostatnie objawy ¶wiadcz± o tym, ¿e atopia przybra³a postaæ atopowego zapalenia skóry. Zdarza siê ono u 1-5 proc. populacji, jednak najczê¶ciej u ma³ych dzieci (ju¿ od trzeciego miesi±ca ¿ycia). Maluch mo¿e wyrosn±æ z AZS, w przysz³o¶ci taki m³ody cz³owiek mo¿e zapa¶æ na inn± formê alergii, np. na astmê. AZS zdarza siê te¿ u doros³ych. Czynnikiem dra¿ni±cym mog± byæ pokarmy (np. jaja, mleko krowie, cytrusy, miód, czekolada), dodatki chemiczne do ¿ywno¶ci: konserwanty, barwniki zawarte np. w gotowych daniach, keczupie itp., sier¶æ zwierz±t, roztocza, py³ki ro¶lin.

Oj swêdzi, swêdzi

Podra¿nienie pojawia siê zwykle na policzkach, szyi oraz w zgiêciach ³okci i kolan. W tych miejscach powstaj± s±cz±ce p³yn pêcherzyki, pojawiaj± siê zaczerwienienia i grudkowe wykwity, a je¶li choroba ma charakter przewlek³y - znaczne pogrubienie naskórka w zmienionych okolicach. Skóra staje siê wysuszona i pozbawiona p³aszcza lipidowego, zaczyna straszliwie swêdzieæ. Wiêkszo¶æ chorych wymienia w³a¶nie ów dokuczliwy ¶wi±d jako najgorsze do¶wiadczenie zwi±zane z AZS. Tym gorzej, ¿e skóry nie wolno drapaæ (ale jak wyt³umaczyæ to ma³emu dziecku?), bowiem jej cienka, os³abiona warstwa jest bardzo podatna na uszkodzenia. Wówczas ³atwo mo¿e doj¶æ do nadka¿enia bakteryjnego (najczê¶ciej gronkowcem z³ocistym, paciorkowcami) lub grzybiczego. Bakterie ¿eruj±ce na popêkanej skórze wytwarzaj± toksyny, które nasilaj± swêdzenie. Trudno unikn±æ drapania, a wówczas choroba ulega zaostrzeniu.

Unikaæ i nat³uszczaæ

Jak w przypadku ka¿dej alergii leczenie trzeba zacz±æ od unikania kontaktu z alergenem i w miarê mo¿liwo¶ci usun±æ go z otoczenia. Ma³e dzieci nale¿y obserwowaæ i stopniowo eliminowaæ te czynniki, które mog± byæ przyczyn± reakcji alergicznej. W przypadku niemowl±t karmionych piersi± mama musi pilnie ¶ledziæ wszelkie zwi±zki miêdzy swoj± diet± a stanem skóry dziecka i wyrzec siê na czas karmienia dra¿ni±cych pokarmów (karmienie piersi± jest dla ma³ych alergików szczególnie wskazane, bo choæ nie wyleczy z atopii, pomaga w nabraniu odporno¶ci). Z czasem, gdy do jad³ospisu wprowadzane s± sta³e pokarmy, trzeba obserwowaæ reakcje dziecka. Je¶li oka¿e siê, ¿e jest uczulone na jaki¶ pokarm, nale¿y go wycofaæ z jad³ospisu, a gdy trzeba, po konsultacji z lekarzem u³o¿yæ specjaln± dietê rekompensuj±c± jego brak (tak jak np. w przypadku uczulenia na mleko krowie).

Nale¿y tak¿e unikaæ u¿ywania poduszek i ko³der wypchanych pierzem, stosowania detergentów i dra¿ni±cych skórê chemikaliów. Trzeba czêsto wietrzyæ i odkurzaæ mieszkanie, wystrzegaæ siê zadymionych pomieszczeñ (dym wysusza skórê). Alergik musi zapomnieæ o hodowaniu w domu zwierz±tek. Do podstawowych metod walki z AZS nale¿y tak¿e codzienne nat³uszczanie i nawil¿anie skóry. Stosuje siê do tego celu tzw. emolienty: specjalne emulsje do k±pieli, p³yny pod prysznic, mleczka i kremy kupowane w aptekach. Bardzo wa¿ne jest, by po k±pieli nie trzeæ cia³a rêcznikiem, lecz jedynie delikatnie je osuszyæ. Nat³uszczanie i nawil¿anie trzeba powtarzaæ w ci±gu dnia, stosuj±c delikatne kremy.

Prze³om w leczeniu

W leczeniu alergii skórnych wa¿n± funkcjê pe³ni± ma¶ci sterydowe. Jednak ich d³ugotrwa³e stosowanie powoduje, ¿e skóra staje siê cienka, powstaj± rozstêpy, czasem polekowy tr±dzik ró¿owaty. Dlatego bardzo wa¿n± wiadomo¶ci± dla wszystkich do¶wiadczonych przez AZS jest wej¶cie na rynek pierwszych leków przeznaczonych do stosowania zewnêtrznego niezawieraj±cych sterydów. W Polsce mo¿na ju¿ kupiæ na receptê Elidel (Novartis), a niebawem w aptekach pojawi siê oparty na jeszcze skuteczniejszej substancji czynnej Protopic (Fujisawa). Leki te stosuje siê zamiast ma¶ci sterydowych. Badania potwierdzaj± ich skuteczno¶æ i bezpieczeñstwo stosowania u doros³ych i dzieci. Stosowanie ma¶ci przeciwzapalnych czêsto trzeba uzupe³niæ ¶rodkami przeciwbakteryjnymi i przeciwgrzybiczymi. Zaleca siê te¿ ma¶ci redukuj±ce zgrubia³y naskórek do prawid³owej, g³adkiej powierzchni. Gdy choroba ma ostry przebieg, lekarz zwykle zaleca te¿ leki przeciwhistaminowe, czyli hamuj±ce ¶wi±d , pieczenie, zaczerwienienie.

Co mnie uczula?

Je¶li obserwacja reakcji organizmu nie daje odpowiedzi na to pytanie, lekarze decyduj± siê na przeprowadzenie testów. Mo¿na oznaczyæ poziom przeciwcia³ IgE (odpowiedzialnych za reakcjê alergiczn±) z surowicy krwi lub wykonaæ punktowe testy skórne. Za pomoc± testów przeprowadzonych na skórze mo¿na te¿ wskazaæ alergeny kontaktowe, czyli ustaliæ, na jakie czynniki jeste¶my uczuleni (np. nikiel, chrom itd.). Testy nie dadz± jednak odpowiedzi na pytanie o przyczynê uczulenia, je¶li reakcja alergiczna nastêpuje na skutek podra¿nienia.

Skóra zmieniona przez chorobê

W miejscach dotkniêtych atopowym zapaleniem skóry naskórek jest bardzo wysuszony. Jego obumar³e komórki tworz± mikroskopijne ³uski - chora skóra przypomina skórê s³onia. Poniewa¿ bariera,

jak± tworzy zdrowa skóra, jest bardzo os³abiona, ³atwo dochodzi do infekcji bakteryjnych lub grzybiczych i stanów zapalnych.

Odcienie uczuleñ

Choroby alergiczne skóry maj± ró¿ne przyczyny, obraz i przebieg.

Bardzo czêsto uczulenie na ró¿ne czynniki objawia siê w ten sam sposób. Oto, jakie reakcje (oprócz AZS) wystêpuj± najczê¶ciej.

- Pokrzywka

Ma kilkana¶cie odmian. Przyczyn± pokrzywki ostrej (trwaj±cej od kilku godzin do kilku tygodni) mog± byæ alergeny pokarmowe, wziewne (py³ki, roztocza, ¶rodki chemiczne, sier¶æ zwierz±t), leki, ale tak¿e stres. W pokrzywce atopowej najczê¶ciej czynnikiem dra¿ni±cym s± pokarmy i alergeny wziewne. Pokrzywka kontaktowa pojawia siê w miejscu, gdzie skóra zetknê³a siê z czynnikiem dra¿ni±cym, np. pokarmami (ryby, ziemniaki, cebula, szparagi), ro¶linami, meduz±, jadem owadów. Zdarzaj± siê tak¿e pokrzywki przewlek³e, których najczêstsz± przyczyn± bywa stres .

- Jak to wygl±da?

Do charakterystycznych objawów pokrzywki nale¿± b±ble pokrzywkowe i obrzêk naczynioruchowy. Mog± wystêpowaæ ³±cznie lub oddzielnie. B±ble maj± od kilku milimetrów do kilku centymetrów ¶rednicy, wystaj± ponad powierzchniê skóry, s± koloru ró¿owego lub porcelanowobia³ego. Mog± siê pojawiæ bardzo szybko, a potem znikn±æ bez ¶ladu. Towarzyszy im swêdzenie skóry. Obrzêk naczynioruchowy pojawia siê najczê¶ciej tam, gdzie pod skór± wystêpuje ma³o tkanki ³±cznej: w okolicach oczu, ust, narz±dów p³ciowych, ale te¿ mo¿e obj±æ krtañ, co grozi uduszeniem. Na skórze widoczny jest jako do¶æ blady, rozlany obrzêk pojawiaj±cy siê równie szybko i znikaj±cy jak b±ble pokrzywkowe. Osoba uczulona odczuwa w tych miejscach ból i pieczenie.

- Wyprysk kontaktowy (egzema) Czynnikiem dra¿ni±cym mo¿e byæ niemal wszystko, najczê¶ciej jednak metale (nikiel, kobalt, chrom - a wiêc i substancje, których s± sk³adnikiem: cement, farby, garbowana skóra, zapa³ki, impregnaty do drewna, ¶wie¿y druk), sk³adniki gumy, barwniki, ¿ywice epoksydowe, leki stosowane zewnêtrznie i kosmetyki. Niektórych alergenów mo¿emy unikaæ (np. kupowaæ kosmetyki tylko dla alergików), problem pojawia siê przy tych wszechobecnych (np. uczulaj±cy nas metal mo¿e byæ sk³adnikiem nie tylko bi¿uterii, ale tak¿e guzików, oprawek d³ugopisów, sprzêtów domowych itp.) albo tych, na które jeste¶my nara¿eni w pracy. W skrajnych wypadkach osoby chore musz± zmieniæ zawód.

- Jak to wygl±da?

W miejscu, gdzie naskórek zetkn±³ siê z czynnikiem dra¿ni±cym, pojawiaj± siê grudki, pêcherzyki, w stanach ostrych z pêcherzyków s±czy siê p³yn, mog± uwidoczniæ siê nad¿erki, zgrubienie i znaczne zaczerwienienie skóry. Miejsce powstania tych zmian podpowiada czêsto ich przyczynê, np. je¶li uczulenie pojawi siê w okolicach pêpka i ma kszta³t ko³a, prawdopodobnie jest to reakcja na kontakt z metalowym guzikiem od spodni.

- Reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne (fotodermatozy)

Te pierwsze wystêpuj± wtedy, gdy w organizmie pojawi siê du¿a ilo¶æ czynnika uczulaj±cego, który pod wp³ywem promieni s³onecznych wywo³uje reakcjê alergiczn±. Najczêstszymi alergenami s± dziegcie, barwniki i leki, m.in. tetracykliny, furosemid, naproksen, sulfonamidy. W reakcji fotoalergicznej samego alergenu nie musi byæ du¿o - wystarczy jego niewielka zawarto¶æ we krwi, by pod wp³ywem nas³onecznienia dosz³o do uczulenia. Do takich reakcji przyczyniaj± siê m.in. substancje zapachowe, leki przeciwgrzybicze, ale te¿ sk³adniki filtrów przeciws³onecznych (PABA, benzofenony).

- Jak to wygl±da?

Zmiany pojawiaj± siê na ods³oniêtej skórze cia³a i przypominaj± silne poparzenie s³oneczne (pieczenie, ból, obrzêk, pêcherze, rumieñ ). Niestety, najczê¶ciej pozostawiaj± po sobie trwa³e przebarwienia.

Do³±cz do nas na Facebooku!



Czytaj tak¿e:

Ciemieniucha

Alternaria alternata