Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Wśród poszkodowanych przez upadek 75% osób ma powyżej 64 lat, a 56% to kobiety. Szacuje się także, że 65% wszystkich zgonów z powodu wypadku w domu występuje u osób powyżej 75. roku życia. Nieracjonalna organizacja domu, niedbałość, nierozwaga są głównymi przyczynami tych poważnych wypadków. Trudno wymienić wszystkie przyczyny wypadków w domu, które są związane z cechami środowiska domowego. Obecność leków różnego rodzaju (dużą część wypadków można przypisać łatwej dostępności szerokiej gamy produktów farmaceutycznych), rozpowszechnione wykorzystanie urządzeń elektrycznych, szerokie zastosowanie detergentów chemicznych i środków dezynfekcyjnych, przypadkowe ulatnianie się gazu to najczęstsze przyczyny wypadków zwłaszcza u dzieci. Urazy spowodowane przez upadki są najczęstszą konsekwencją wypadków w domu. Dotyczą przede wszystkim dzieci (1-10 lat) i osób starszych (powyżej 65 lat).
Wypadków w domu można w dużej mierze uniknąć, przede wszystkim przestrzegając niewielu prostych reguł.
Schody
1) pionowe szczeble balustrady powinny być dość blisko, by uniemożliwić przejście bardzo małego dziecka;
2) na schodach nie powinny się znajdować żadne przedmioty, które mogłyby spowodować potknięcie się;
3) jeśli końce schodów prowadzą do słabo oświetlonych miejsc (piwnica, strych), ostatni stopień musi być pomalowany na biało;
4) jeśli w domu są osoby starsze, z przeciwnej strony balustrady schody muszą być wyposażone w poręcz, aby można było się złapać obiema rękami;
5) zawsze musi być odpowiednie oświetlenie. Ściany obu końców schodów muszą być wyposażone w wyłączniki;
6) jeśli w domu są małe dzieci, końce schodów muszą być wyposażone w barierę.
Garaż
1) garaż nie może być nieuporządkowanym magazynem materiałów, zwłaszcza jeśli są łatwopalne;
2) nie należy uruchamiać silnika przy zamkniętych drzwiach garażu. Nawet kiedy są otwarte, należy jak najszybciej wyprowadzić auto na zewnątrz garażu;
3) przed włączeniem wstecznego biegu należy upewnić się, że w garażu nie ma dzieci;
4) nie wolno dopuścić do tego, by garaż, zazwyczaj wyposażony w potencjalnie niebezpieczne narzędzia i raczej nie całkiem higieniczny, stał się miejscem zabaw dzieci.
Łazienka
1) jeśli w domu są małe dzieci, osoby niesamodzielne lub w podeszłym wieku, drzwi do łazienki nie mogą być zamykane na klucz od wewnątrz;
2) gniazdka i wyłączniki, nawet zaizolowane, nie mogą być umieszczone w pobliżu wanny;
3) wanna, zwłaszcza jeśli w domu są osoby starsze, musi być wyposażona w dno z materiału zapobiegającego poślizgnięciu;
4) bardzo użyteczny może być uchwyt zamocowany na ścianie nad wanną: pozwala, szczególnie osobom starszym i słabym, na podniesienie się z wanny z mniejszym wysiłkiem i większym bezpieczeństwem;
5) w łazienkach nie powinny być instalowane piecyki gazowe. Kiedy jednak nie ma alternatyw, piecyk gazowy nie powinien być instalowany bezpośrednio nad wanną. Rura wydechowa powinna być wyprowadzona bezpośrednio na zewnątrz mieszkania, a nie do przewodu kominowego. Piecyk gazowy powinien być kontrolowany, czyszczony i regulowany co roku przez wykwalifikowany personel, natomiast rura wydechowa musi być demontowana i dokładnie czyszczona co dwa lata;
6) kiedy przebywa się w wannie pełnej wody, nie można pod żadnym pozorem używać urządzeń elektrycznych (suszarek do włosów, depilatorów, golarek itd.). Ryzyko porażenia prądem jest bardzo duże, a wypadek prawie zawsze jest śmiertelny. Nie wolno również używać tych urządzeń nad wanną, jeżeli ktoś inny bierze w tym czasie kąpiel;
7) nie można nigdy zostawiać małych dzieci samych w wannie z wodą. Małe dziecko może utonąć nawet w wodzie o głębokości 10 cm;
8) należy unikać pozostawiania małych dzieci samych w łazience.
Sypialnia
1) miejsce dookoła łóżek i od łóżek do wyjścia z pokoju musi być wolne od przedmiotów, aby umożliwić poruszanie się bez potknięcia nawet w ciemnościach lub przy słabym oświetleniu;
2) drzwi szaf i szuflady komód muszą być zawsze zamknięte po użyciu;
3) skrzydła i żaluzje okien muszą być okresowo kontrolowane, aby sprawdzić ich skuteczność i bezpieczeństwo;
4) kołyski i łóżeczka dziecięce muszą być wyposażone w barierki i trzymane z dala od źródeł ciepła, zwłaszcza jeśli są nimi grzejniki elektryczne;
5) kołyska lub łóżeczko, zanim dziecko zostanie położone spać, muszą być uprzątnięte z zabawek, taśm, sznurków itd.;
6) termofor używany do ogrzewania łóżka musi być wyjęty, kiedy zajmuje je małe dziecko lub osoba starsza;
7) jeśli używa się termoforu, należy umieścić go między dwoma kocami, aby zapobiec jego złożeniu i przegrzaniu;
8) nigdy nie należy palić w łóżku. Jest to nie tylko szkodliwe, ale również niebezpieczne. Zawsze istnieje ryzyko zaśnięcia, zanim papieros zostanie zgaszony.
Piwnica i strych
1) te pomieszczenia muszą mieć idealną wentylację i oświetlenie;
2) przedmioty i materiały należy składować w sposób uporządkowany, oddzielając w jasny sposób ewentualne substancje toksyczne od jadalnych i izolując żywność od materiałów łatwopalnych;
3) wejście do piwnicy i na strych musi być zakazane małym dzieciom i odradzane osobom starszym, zwłaszcza jeśli trzeba używać drabin lub stromych, śliskich schodów, a wejście do piwnicy lub na strych jest źle oświetlone;
4) ze względów higienicznych należy mieć stały nadzór nad ewentualną obecnością zwierząt i owadów
Pokój dzienny i jadalnia
1) unikać mat i małych dywaników, które ewentualnie powinny być umocowane do podłogi, a ich brzegi przyklejone do podłoża;
2) używać tylko wosku antypoślizgowego;
3) zabawki powinny być usunięte, jeśli nie są używane. Zawsze powinny być zbierane wieczorem, aby nie przeszkadzały w poruszaniu się nocą i nie były przyczyną nieprzyjemnych lub poważnych wypadków;
4) stoły, tapczany, a przede wszystkim krzesła muszą zawsze być w idealnym stanie;
5) wszystkie elektryczne artykuły gospodarstwa domowego muszą być instalowane zgodnie z normami bezpieczeństwa. W szczególny sposób należy zwracać uwagę na uziemienie, izolacje itd.
6) gniazdka nieużywane na stałe muszą być zaślepione, aby uniemożliwić dostęp do nich dzieciom.
Kuchnia
1) podłoga musi być wolna od przeszkód (napięte kable i sznury, zepsute płytki, podniesione okrycia itd.), zawsze czysta, ale nie śliska;
2) gumowa rurka kuchenki gazowej musi być kontrolowana co najmniej raz w roku i wymieniania przy nawet minimalnej wątpliwości co do jej całości;
3) przy wyborze kuchenek gazowych skłaniać się do tych, które są wyposażone w urządzenia bezpieczeństwa zatrzymujące dopływ gazu w przypadku, gdy ogień zostanie zgaszony, nawet przypadkowo (wrzące płyny itd.);
4) połączenia elektryczne (kable, wtyczki, gniazdka, uziemienie) urządzeń gospodarstwa domowego muszą być kontrolowane i ewentualnie naprawiane lub wymieniane, kiedy tylko stanie się to konieczne;
5) należy uczyć małe dzieci, żeby nigdy nie dotykały płyty kuchenek elektrycznych, niezależnie od tego, czy płyta jest gorąca czy zimna;
6) wszystkie narzędzia tnące lub kłujące (noże, korkociągi, widelce, nożyki do obierania jarzyn itd.) muszą być umieszczone w szufladach trudno dostępnych, jeśli w domu są małe dzieci;
7) podczas gotowania, garnki i patelnie muszą być umieszczone w taki sposób, aby ich uchwyty nie mogły zostać złapane przez dzieci;
8) nigdy nie wolno dotykać wtyczek i gniazdek elektrycznych mokrymi rękoma;
9) nigdy nie umieszczać narzędzi lub innych przedmiotów nad płomieniem kuchenki, ponieważ istnieje ryzyko zapalenia się odzieży przy sięganiu po nie;
10) ustawiać stoły robocze blisko siebie (umywalka, blat, kuchenka), aby zmniejszyć ryzyko upadku talerzy, talerzyków, garnków ciągle przesuwanych podczas przygotowywania posiłków;
11) detergenty i wszystkie produkty do sprzątania domu muszą być przechowywane w miejscach przeznaczonych wyłącznie dla nich, niedostępnych dla małych dzieci;
12) unikać używania pojemników przeznaczonych oryginalnie do żywności oraz do przechowywania substancji przeznaczonych do innego użytku; przede wszystkim nigdy nie umieszczać razem żywności z innymi produktami;
13) używając żelazka, należy zawsze umieszczać je na odpowiedniej podporze; po użyciu należy odłączyć je od prądu i pozostawić do wychłodzenia; dopiero kiedy jest zimne, można je schować;
14) zapałki muszą być przechowywane w metalowych pojemnikach poza zasięgiem dzieci;
15) drabina do użytku domowego musi być solidna, stabilna, ale przede wszystkim wystarczająco wysoka, aby można było sięgnąć do najwyżej położonych miejsc w domu bez narażania się na niebezpieczeństwo.
Wypadki domowe- szafki z lekami
Niezbędna w każdym mieszkaniu szafka z lekami okazuje się tak samo użyteczna, jak niebezpieczna. Szczególnie dla dzieci ten element wyposażenia domu stanowi pokusę. Należy również uważać, gdy w domu są nastolatki. Ich poszukiwanie silnych emocji albo środków zaradczych na bóle związane z dorastaniem, mogłoby doprowadzić do przyjęcia leków z łatwością dostępnych w każdym domu lub przepisanych innym członkom rodziny. Ta sama dbałość powinna zostać zachowana, jeżeli w domu przebywają osoby, nawet dorosłe, z problemami psychicznymi bądź wykazujące symptomy depresji albo myśli samobójczych. Często odruchy samobójcze są rezultatem chwili i znalezienie pod ręką odpowiedniego środka dokładnie w tym momencie mogłoby doprowadzić do śmierci. W przypadku osób starszych, które często muszą przyjmować jeden albo więcej leków dziennie, mogłoby być dla nich mylące znalezienie się przed dziesiątkami różnych opakowań, dlatego też lepiej trzymać ich leki oddzielone od innych.
Zasady, których należy przestrzegać
Oprócz tych szczególnych przypadków, istnieją również ogólne zasady, ważne dla wszystkich:
1) mebel, w którym przechowuje się leki powszechnie stosowane w rodzinie, powinien znajdować w miejscu suchym, chłodnym, przewiewnym i bardzo dobrze oświetlonym. Może również stać w łazience, pod warunkiem że ta nie jest wilgotna;
2) szafka z lekami musi być zamknięta na klucz i trudno dostępna dla dzieci;
3) należy pamiętać o zachowaniu instrukcji stosowania każdego leku, aby móc zapoznać się z nią zawsze przed przyjęciem rzadko używanego medykamentu;
4) należy wyrzucać bez wahania leki przeterminowane i wszystkie opakowania, których naklejki nie są już czytelne;
5) należy wybierać opakowania z bezpiecznym zamknięciem. Leki szczególnie niebezpieczne muszą być przechowywane w specjalnie oznaczonych pojemnikach. Zamknięcia, jeżeli nie są bezpieczne, powinny zostać zabezpieczone, aby ograniczać dostęp z powodu roztargnienia lub niepożądany;
6) nigdy nie należy stosować - po upływie długiego czasu - leków, które wymagają recepty, bez ponownego otrzymania zalecenia od lekarza;
7) nigdy nie należy używać ponownie ani zastępować pojemników i opakowań, wsypując do nich inne leki. W razie wypadku - w celu zastosowania natychmiastowo najodpowiedniejszej terapii - ważne jest, aby ratownicy zidentyfikowali połkniętą substancję. Zawsze jest więc lepiej zabrać ze sobą na pogotowie ratunkowe wszystko to, co poszkodowany mógł przyjąć.
