Przyczyny powstawania mięśniaków nie są do końca znane. Podejrzewa się, że są wynikiem zaburzeń gospodarki hormonalnej - najczęściej bowiem występują u kobiet, u których stwierdza się wysoki poziom estrogenów przy jednocześnie niskim poziomie progesteronu. Ale z drugiej strony nie każda kobieta "wysokoestrogenna" ma mięśniaki. Lekarze obserwują skłonność do dziedziczenia tej dolegliwości (od babki po wnuczkę itd.), choć i taka prawidłowość nie zawsze się potwierdza. W zależności od miejsca występowania rozróżnia się trzy rodzaje mięśniaków:
- podsurowicówkowe - rosną na zewnątrz macicy, w kierunku błony surowiczej, która pokrywa ją od strony jamy brzusznej;
- śródścienne - rozwijają się wewnątrz macicy, powiększając ją w poprzek, wzdłuż i wszerz;podśluzówkowe - powiększają się w kierunku błony śluzowej wyściełającej macicę .
Niektóre mięśniaki są połączone z trzonem macicy za pomocą pasma tkanki łącznej, tzw. szypuły (wygląda to trochę jak balonik na sznureczku). Mają różne rozmiary: od dwóch-trzech centymetrów nawet do wielkości piłki futbolowej. Najczęściej jednak ich wielkość nie przekracza 10-12 centymetrów. Rzadko występują pojedynczo, zwykle jest ich kilka, a nawet kilkanaście.
Sygnały ostrzegawcze
To, czy mięśniaki spowodują dolegliwości, zależy od ich umiejscowienia i rozmiaru. Podsurowicówkowe i śródścienne czasem sprawiają ból, ponieważ mogą uciskać sąsiednie organy, powodować problemy z oddawaniem lub trzymaniem moczu oraz zaparcia. Mięśniaki podśluzówkowe bywają przyczyną przedłużających się obfitych i bolesnych miesiączek albo krwawień pomiędzy menstruacjami (naczynia krwionośne macicy mają problemy z obkurczaniem się). To może prowadzić do niedokrwistości. Mięśniaki, które wywołują dolegliwości, leczy się farmakologicznie, w uzasadnionych przypadkach podając leki hormonalne. Specjaliści uspokajają, że guzy rosnące systematycznie, ale powoli, są zwykle zmianami łagodnymi. Nie należy się na zapas obawiać, że staną się złośliwe.
Często jednak mięśniaki, nawet duże, nie powodują dolegliwości - wiele kobiet dowiaduje się o nich przypadkiem w czasie badania ginekologicznego . Jeśli już zostaną wykryte, należy raz na pół roku poddawać się badaniu ginekologicznemu i wykonywać USG dopochwowe.
Czasem potrzebny jest zabieg
Większość mięśniaków nie wymaga operacji. Lekarz decyduje o interwencji chirurgicznej, gdy mimo zażywania leków dolegliwości nie ustępują albo gdy guz szybko rośnie (jeśli w ciągu trzech miesięcy powiększy się z 10 do 25 cm, można podejrzewać, że nie jest to łagodny mięśniak, ale złośliwy mięsak). Takie przypadki zdarzają się jednak bardzo rzadko. Operację wykonuje się również w przypadku ruchomych mięśniaków uszypułowanych - nie dlatego, by były groźne, ale by nie dopuścić do skręcenia "tasiemki", którą są przymocowane (blokowałoby to ukrwienie tkanki). Mięśniaki najczęściej są usuwane metodą tradycyjną, w czasie operacji brzusznej. Nieco rzadziej, głównie wtedy gdy guzy są małe, stosowana jest metoda laparoskopowa. Niekiedy mięśniaki podśluzówkowe można usunąć od strony pochwy . Po operacji brzusznej ze szpitala można wyjść już w czwartej-piątej dobie od zabiegu, po laparoskopii - drugiego dnia, po usunięciu mięśniaków od strony pochwy - po upływie doby. Powrót do zdrowia trwa około miesiąca.
Operacja i co dalej
Zakres zabiegu może być różny. W niektórych przypadkach wiąże się z częściowym albo też całkowitym usunięciem narządu rodnego.
- U kobiet, które jeszcze nie rodziły lub chcą mieć jeszcze dzieci, usuwa się mięśniaki, zachowując całą macicę. W czasie wyłuszczania mięśniaków może jednak dojść do otwarcia jamy macicy. Wtedy trzeba założyć wkładkę wewnątrzmaciczną, która działa antykoncepcyjnie , przyspiesza gojenie operowanego miejsca i zabezpiecza przed zrostami. Po trzech miesiącach wkładkę się wyjmuje i kobieta może próbować zajść w ciążę, pod warunkiem że zdecyduje się na cesarskie cięcie. Trzeba pamiętać, że ciąża po operacji mięśniaków należy do ciąż wysokiego ryzyka i wymaga częstszych wizyt u ginekologa.
- Jeżeli kobieta w okresie przed menopauzą ma duże guzy, obfite miesiączki i dobrą cytologię
, proponuje się usunięcie trzonu macicy, ale pozostawienie szyjki. Gdy wyniki cytologii są złe, usuwa się także szyjkę. Jeśli kobieta nie przekroczyła 47 lat, pozostawia się również jajniki, pod warunkiem że wynik badania histopatologicznego jajników zrobionego w czasie operacji jest prawidłowy.
- W przypadku kobiet ok. 50. roku życia, zarówno tych, które jeszcze mają regularne miesiączki, jak i tych, które weszły w okres klimakterium, niezależnie od tego, czy usuwa się tylko trzon macicy, czy macicę z szyjką, proponuje się zazwyczaj usunięcie również jajników, ponieważ w tym wieku ich funkcja w organizmie zanika. Po operacji wprowadza się hormonalną terapię zastępczą (HTZ).
- U kobiet, które ukończyły 60 lat, przy okazji usunięcia mięśniaków usuwa się najczęściej cały narząd rodny.
Bać się czy nie bać
Wiele kobiet boi się mięśniaków, upatrując w nich bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia. Jak zawsze w takiej sytuacji pojawia się więc mnóstwo mitów. Dementujemy kilka z nich. Nieprawda, że...
- mięśniakami najbardziej są zagrożone kobiety między 30. a 45. rokiem życia. Kobiety w tym wieku, ze względu na aktywność seksualną i możliwość zajścia w ciążę, po prostu częściej chodzą do ginekologa, dlatego statystycznie częściej stwierdza się u nich mięśniaki;
- po menopauzie
mięśniaki mogą same zniknąć. Z wiekiem dochodzi wprawdzie do fizjologicznego zmniejszenia narządu rodnego - macicy i jajników, a co za tym idzie, również do zmniejszenia mięśniaków. Jednak one same nadal istnieją;
- mięśniaki trzeba operować. Jeśli nie rosną i nie powodują dolegliwości, zabieg jest niepotrzebny.
Czytaj także:
Kiedy należy sprawdzić swoją płodność
