Szacuje się, że wśród młodych kobiet od 23 do 35 proc. cierpi na zaburzenia związane z wydzielaniem hormonów płciowych. Na równowagę hormonalną składa się wiele skomplikowanych procesów, ale warto wiedzieć, jak odczytywać sygnały ciała i kiedy szukać pomocy u lekarza.
Na różnych piętrach
Układ wydzielniczy działa trochę jak kostki domina ustawione jedna za drugą: popchnięcie jednej wywołuje lawinę reakcji. Gruczoły przekazują sobie za pośrednictwem krwi bodźce i wiadomości, tak by na końcu drogi doszło do pożądanego zjawiska, np. by z jajnika uwolniło się jajeczko, a macica potrafiła ugościć zarodek. Albo - jeśli nie dojdzie do zapłodnienia- by wystąpiła miesiączka .
Wszystko zaczyna się w mózgu , w podwzgórzu. To tu znajduje się nadrzędne centrum dowodzenia hormonami. Podwzgórze wydziela wiele substancji, które regulują pracę w znajdującej się piętro niżej przysadce mózgowej. Dzięki tym informacjom przysadka uruchamia lub wstrzymuje wydzielanie hormonów (np. w jajnikach). Bierze udział np. w produkcji prolaktyny, która odpowiada m.in. za wytwarzanie mleka po porodzie. Niżej, w nadnerczach , produkowane są - oprócz m.in. adrenaliny i noradrenaliny (tzw. hormonów strachu) oraz steroidów - także męskie hormony (przede wszystkim testosteron) i estrogeny. Wreszcie w jajnikach, gdzie zmagazynowane są jajeczka, odbywa się produkcja hormonów płciowych: estrogenów, progesteronu, a także niewielkich ilości męskich hormonów. Wszystkie one pod dyktando wyższych rangą gruczołów biorą udział w procesach rozmnażania, są odpowiedzialne za kobiecy wygląd naszego ciała oraz regularny cykl miesiączkowy.
Fałsz w symfonii
Jeśli gdzieś po drodze wkradnie się fałszywy ton, efekty widać najczęściej na końcu drogi - objawiają się zaburzeniami miesiączkowania, plamieniem, bólem w podbrzuszu . Np. anoreksja (której przyczyny tkwią w mózgu) może spowodować zatrzymanie miesiączki; silny stres także może ją wstrzymać lub przyspieszyć. Zaburzenia w wydzielaniu przez przysadkę prolaktyny (wywołane np. stresem, nadmiernym wysiłkiem fizycznym, nadużywaniem leków likwidujących zgagę lub powstawaniem drobnych gruczolaków) mogą wywołać plamienie, cykle bezowulacyjne, nieregularne miesiączki, spadek libido . Jeśli jajnik nie podporządkuje się nakazom przysadki, może produkować nieprawidłowe ilości estrogenu, progesteronu lub hormonów męskich. Wreszcie sama macica może reagować brakiem lub nadmiarem krwawień na prawidłowe stężenia hormonów.
Dziennik intymny
Każda kobieta musi prowadzić intymny kalendarz. Od pierwszej miesiączki termin każdej następnej powinien być notowany. To pomoże lekarzowi w wyjaśnieniu nieprawidłowości cyklu. Miesiączki powinny występować regularnie, a różnice w długości cyklu nie mogą przekraczać siedmiu dni. Pod wpływem silnych przeżyć, podróży, choroby, zażywania leków miesiączka może się przesunąć, ale jeśli się to powtarza, trzeba iść do ginekologa . Jeśli między okresami zdarzają się plamienia, należy to zanotować i zgłosić lekarzowi, opisując towarzyszące objawy. Niewielkie plamienie i ból mogą towarzyszyć owulacji - to rzecz nieczęsta, ale normalna.
Druga młodość?
Zaburzenia hormonalne mogą, choć nie muszą być przyczyną trądziku młodzieńczego występującego nieraz u dorosłych kobiet. Zbyt wysoki poziom męskich hormonów powoduje nadmierny łojotok, co może wywołać zmiany ropne. Jednak problemy z cerą nie zawsze mają podłoże hormonalne. Trzeba najpierw odwiedzić dermatologa i przejść klasyczną kurację przeciwtrądzikową - być może powodem problemów jest niewyleczona infekcja bakteryjna.
Niedobry nadmiar
Objawem zbyt wysokiego poziomu hormonów męskich jest także nadmierne owłosienie ciała, szczególnie twarzy, nóg, rąk czy nawet klatki piersiowej. Problem zwiastuje jednak dopiero owłosienie typu męskiego, twarde, gęste, na dużej powierzchni ciała. To, że musimy depilować nogi czy meszek nad górną wargą, jest sprawą normalną.
Raczej skutek niż przyczyna
Wiele kobiet tłumaczy swoją otyłość zaburzeniami hormonalnymi. Tymczasem jest ona najczęściej spowodowana nadmiarem jedzenia i brakiem ruchu. To otyłość może wywołać zaburzenia hormonalne. W tkance tłuszczowej odbywa się produkcja niektórych hormonów, gdy jest jej za dużo, poziomy hormonów mogą nadmiernie wzrosnąć.
One rządzą kobiecą płodnością
- Estrogeny
Jest ich kilka rodzajów, a spośród nich najważniejsze to estradiol, estron i estriol. Wytwarzają je jajniki, nadnercza, a w czasie ciąży także łożysko. Powstają również w tkance tłuszczowej.
- Progesteron
Wydziela go podczas owulacji ciałko żółte. To on powoduje wzrost macicy w drugiej fazie cyklu. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, funkcję wytwarzania progesteronu przejmuje łożysko.
Czytaj także:
Kobieta zmienną jest, czyli PMS
Jak często odwiedzać ginekologa?
Testosteron hormonem uczciwości - prawdziwy mężczyzna nie oszukuje?
