Wypadnięty dysk powodować może również ból pleców, jakkolwiek ból pleców bez towarzyszącego promieniowania do kończyn może być spowodowany wieloma innymi niż przepuklina dyskowa schorzeniami.
Kręgosłup składa się z szeregu kości zwanych kręgami. "Dysk", czyli krążek międzykręgowy, jest zbudowany z wytrzymałej i elastycznej tkanki łącznej, stanowiąc jednocześnie połączenie między kręgami, jak i rodzaj oddzielającej je poduszki, przenoszącego powstające obciążenia amortyzatora. Dysk składa się ze sztywnej warstwy zewnętrznej, tzw. pierścienia włóknistego oraz części centralnej zbliżonej właściwościami do żelu, zwanej jądrem miażdżystym. Wraz z wiekiem, zmniejsza się stopniowo zawartość wody w jądrze miażdżystym, co powoduje osłabienie właściwości amortyzujących jądra miażdżystego. Może to powodować przemieszczanie się centralnej części dysku ("wypadnięcie dysku") przez szczelinę powstałą w warstwie zewnętrznej. Większość przepuklin dyskowych dotyczy dwóch dolnych dysków odcinka lędźwiowego.
Jakie są możliwe metody leczenia?
Większość (ok. 80-90 proc.) pacjentów z ostrym epizodem wypadniętego dysku uzyska poprawę bez leczenia chirurgicznego. Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od metod zachowawczych. Jeśli ból utrzymuje się, utrudniając codzienne funkcjonowanie, wskazane może być leczenie operacyjne.
Jakkolwiek leczenie chirurgiczne może nie spowodować powrotu pełnej siły mięśniowej kończyny, to powinno zapobiegać dalszemu osłabieniu kończyny oraz zmniejszyć ból promieniujący do kończyn. Skuteczność metod chirurgicznych przekracza 90 proc. w zwalczaniu bólu promieniującego do kończyn. Leczenie chirurgiczne jest mniej efektywne w zmniejszaniu bólu pleców.
Leczenie zachowawcze
Do metod leczenia nieoperacyjnego zaliczyć należy odpoczynek, leżenie, farmakoterapię, fizjoterapię oraz iniekcje okołokręgosłupowe. Należy pamiętać, że zbyt długi okres leżenia przyczynia się do osłabienia mięśni i sztywności struktur stawowych, co może utrudniać szybki powrót do normalnej aktywności. Istotnym elementem leczenia i zapobiegania nawrotom jest instruktaż dotyczący zasad wykonywania czynności dnia codziennego oraz pracy, aby unikać dodatkowych niekorzystnych obciążeń kręgosłupa.
Celami leczenia nieoperacyjnego są zmniejszenie drażnienia struktur nerwowych oraz poprawa stanu fizycznego pacjenta, aby chronić kręgosłup i poprawić jego ogólną funkcjonalność. U większości pacjentów z przepukliną dyskową cele te można osiągnąć stosując przemyślany program leczenia, zawierający adekwatne metody.
Farmakoterapia
Wśród leków stosowanych w wypadkach ostrych epizodów wypadniętego dysku wymienić należy leki przeciwbólowe, rozluźniające mięśnie, zmniejszające stan zapalny oraz obrzęk wokół struktur nerwowych.
Wszystkie leki powinny być przyjmowane zgodnie z zaleceniami lekarza.
Jednymi z najczęściej stosowanych są leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które łączą w sobie działanie przeciwzapalne z przeciwbólowym. Należy pamiętać, że przewlekłe przyjmowanie farmaceutyków z tej grupy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powstania wrzodów żołądka i dwunastnicy, jak również krwawienia z przewodu pokarmowego.
Innymi farmaceutykami o działaniu przeciwzapalnym są leki steroidowe. Ze względu na bardzo dużą siłę działania przeciwzapalnego stosowane są w przypadkach szczególnie nasilonego bólu pleców i kończyn. Mogą być stosowane doustnie lub jako miejscowe iniekcje (zastrzyk). Należy pamiętać o możliwych skutkach ubocznych stosowania leków steroidowych i za każdym razem konsultować zasadność ich przyjmowania z lekarzem.
Fizjoterapia
Injekcje dokręgosłupowe. Iniekcje, składające się zazwyczaj z krótkodziałającego leku znieczulającego oraz leku steroidowego, mogą być wskazane w wybranych wypadkach bólu promieniującego do kończyn, niepoddającego się innym metodom leczenia zachowawczego. Ich zadaniem jest zmniejszenie stanu zapalnego i obrzęku wokół struktur nerwowych i dysku. Iniekcje powinny być wykonywane pod kontrolą toru wizyjnego (RTG, TK), przez lekarzy i personel wyszkolony w tego rodzaju technikach. Program leczenia, przy uzyskaniu poprawy klinicznej po pierwszej iniekcji, może uwzględniać jedną lub dwie kolejne. Ten rodzaj leczenia powinien być traktowany jako część całościowego programu leczenia zachowawczego, rehabilitacji i usprawniania.
Leczenie chirurgiczne
Celem leczenia chirurgicznego jest zniesienie ucisku i podrażnienia struktur nerwowych, a więc przyczyn bólu i osłabienia siły mięśniowej. Najczęściej wykonywaną operacją jest discektomia, podczas której usuwa się wypadniętą część dysku. Tradycyjnie używano metody otwartej. Obecnie coraz częściej wykonywane są - mikrodiscektomia z użyciem mikroskopu oraz discektomia endoskopowa, metody zmniejszające inwazyjność zabiegu i umożliwiające lepszy wgląd w operowaną okolicę.
W wybranych przypadkach istnieje potrzeba dokonania chirurgicznego usztywnienia operowanego segmentu, aby zapobiec następowej niestabilności i nawrotowi dolegliwości. Istnieją liczne metody umożliwiające usztywnienie kręgosłupa, obecnie najpowszechniej stosowanym rodzajem zabiegu jest operacja z użyciem śrub przeznasadowych oraz tzw. usztywnienia międzytrzonowego (PLIF, TLIF, ALIF).
Czy wskazane jest leczenie chirurgiczne w trybie nagłym?
W niektórych przypadkach masywna przepuklina dyskowa może powodować wystąpienie dużych ubytków neurologicznych (np. opadanie stopy). Bardzo rzadko zdarza się, że wypadnięty dysk może uciskać na struktury nerwowe kontrolujące funkcję pęcherza moczowego i jelit, powodując nietrzymanie moczu i stolca. Zazwyczaj towarzyszy temu drętwienie i mrowienie okolicy krocza i pachwin. Opisywane objawy są jednymi z nielicznych wskazań do operacji przepukliny dyskowej w trybie nagłym. Pacjent z powyższymi objawami wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
Tekst: SPINAMED
