Skolioza jest chorobą, którą najczęściej rozpoznaje się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym. Dotyczy kilku procent populacji. Wczesne rozpoznanie skoliozy zwiększa szanse na skuteczne zapobieganie pogłębianiu się deformacji.
Skolioza: rodzaje
Najczęściej występujące strukturalne deformacje kręgosłupa to skolioza idiopatyczna i wrodzona. Skrzywienia wrodzone pojawiają się w wyniku zaburzeń rozwoju kręgów w okresie płodowym, podczas gdy częściej rozpoznawana skolioza idiopatyczna nie ma uchwytnej przyczyny. Skoliozy idiopatyczne dzielimy w zależności od momentu rozpoznania choroby na dziecięce, młodzieńcze oraz skoliozy dorastających. Skoliozami dziecięcymi nazywamy skrzywienia rozpoznane do 3. roku życia. Są one częstsze wśród chłopców. Wiele z nich może ulec zmniejszeniu w trakcie wzrostu bez leczenia, inne mogą pogłębiać się znacznie w krótkim czasie.
Skoliozy młodzieńcze rozpoznajemy w wieku od 3 do 10 lat i są one częstsze wśród dziewcząt. Ze względu na duże ryzyko progresji, często wymagają leczenia operacyjnego. Zdecydowanie najczęściej spotykanym typem skoliozy jest skolioza idiopatyczna wieku dorastających, rozpoznawana częściej u dziewcząt od 10. roku życia do uzyskania dojrzałości. Zazwyczaj skrzywienie staje się widoczne podczas skoku pokwitaniowego (okres, który cechuje między innymi intensywny wzrost wysokości ciała) i wtedy również istnieje największe ryzyko szybkiego narastania deformacji.
Diagnostyka skoliozy
Każdy pacjent ze skoliozą powinien zostać poddany badaniu klinicznemu, w którym określa się istniejące skrzywienie kręgosłupa, ustawienie miednicy oraz zniekształcenia klatki piersiowej i barków jak również ewentualne zaburzenia neurologiczne.
Kolejnym etapem procesu diagnostycznego pacjenta ze skoliozą jest ocena badań obrazowych. Za podstawowe badanie, pozwalające na ocenę stopnia skrzywienia (tzw. kąt Cobba), balansu kręgosłupa (utrzymania tułowia w prawidłowej pozycji) i potencjału dalszego wzrostu kostnego, są zdjęcia rentgenowskie całego kręgosłupa w projekcji przednio-tylnej i bocznej na stojąco, wykonywane na specjalnej kliszy. W przypadku skolioz wrodzonych widoczne mogą być anomalie budowy poszczególnych kręgów. W celu dokładniejszej oceny skrzywienia, potrzebnej m.in. w planowaniu operacyjnym, lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań, np. tzw. rentgenowskich zdjęć wygięciowych lub badania MRI i TK.
Istotnym elementem postępowania diagnostycznego jest zebranie dokładnego wywiadu rodzinnego i historii medycznej pacjenta. Informacja o wieku pacjenta, rozpoczęciu dojrzewania płciowego, a u dziewcząt o czasie wystąpienia pierwszej miesiączki, pozwala na precyzyjniejsze określenie potencjału wzrostu kręgosłupa oraz ryzyka narastania deformacji.
Leczenie skoliozy
Plan leczenia deformacji kręgosłupa zależy od całościowej oceny pacjenta kształtowanej w oparciu o wiek, wywiad chorobowy i rodzinny, badanie kliniczne, stopień dojrzałości tkanki kostnej (tzw. wiek kostny lub biologiczny, a nie kalendarzowy), typ i wielkość skrzywienia oraz przewidywany rozwój deformacji. Niewielkie skrzywienia, w których nie spodziewamy się znaczącej progresji, mogą wymagać tylko obserwacji oraz wykonywania okresowych badań kontrolnych RTG. Przy skrzywieniach pomiędzy 20-40 stopni często postępowaniem z wyboru jest zastosowanie gorsetu do leczenia skolioz. Należy pamiętać o tym, że celem zastosowania gorsetu jest przeciwdziałanie progresji deformacji, nie zaś wyleczenie choroby. Jako generalną zasadę przyjąć można, że skrzywienia o wartości 45-50° są wskazaniem do wykonania zabiegu operacyjnego. Celem leczenia operacyjnego jest zmniejszenie deformacji oraz zapobieganie jej progresji. Zazwyczaj zabieg polega na korekcji skrzywienia przy pomocy metalowego instrumentarium, które stabilizuje kręgosłup do czasu uzyskania zrostu kostnego i usztywnienia kręgosłupa. Niezależnie od zastosowanego sposobu postępowania, podstawą osiągnięcia satysfakcjonującego wyniku jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza specjalisty prowadzącego leczenie lub obserwacja.
Tekst: SPINAMED
