Która z nas nie słyszała (lub nie doświadczyła na sobie), że pigułka antykoncepcyjna nie jest optymalną metodą antykoncepcji, ponieważ:
- o pigułce można zapomnieć,
- pigułka sprzyja nadwadze, trądzikowi, bólom głowy, plamieniom... (niepotrzebne skreślić),
- pigułka nie jest dla kobiety karmiącej,
- pigułka "zmusza" do częstych wizyt u ginekologa,
- pigułka bywa źle tolerowana przez układ pokarmowy,
- pigułka nie jest zalecana kobietom dojrzałym, z nadciśnieniem, itd.
Oczywiście, pigułka pigułce nierówna i wiele z powyższych informacji można już do lamusa odłożyć. Nie zmienia to faktu, że kobieta zapominalska nie ma z nią lekko, a preparaty oparte na estrogenach były źle tolerowane przez wiele pań. Stąd zapewne nowoczesne metody antykoncepcji skoncentrowały się przede wszystkim na wydłużeniu czasu ochrony przed ciążą przy minimalnym zaangażowaniu kobiety i eliminacji estrogenów.
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
"Nowe" pigułki antykoncepcyjne
Klasyczne "minipigułki ", czyli tabletki jednoskładnikowe (progesteronowe), o minimalnej dawce hormonów, nie weszły na rynek polski. Ze względu na wyraźnie obniżoną skuteczność antykoncepcyjną (w przypadku niesolidności przy ich stosowaniu) naszym paniom "nie pasowałyby" wyjątkowo. Zresztą trudno mówić o potrzebach i rynku, skoro nowoczesne tabletki jednoskładnikowe (ale o nieco większej dawce hormonów niż w minipigułce) nie są wciąż zbyt popularne w naszym kraju. Tymczasem trudno zliczyć ich unikalne zalety. Mogą je stosować kobiety karmiące piersią, palące papierosy i te, które zrezygnowały z tabletek ze względu na zawarty w nich estrogen (np. zagrożone zakrzepicą, z nadciśnieniem tętniczym).
Minipigułka i pigułka jednoskładnikowa, jak ta tradycyjna, zmieniają skład śluzu szyjkowego i nie dopuszczają do zapłodnienia. U większości kobiet hamują też owulację. Stosuje się je codziennie, o tej samej godzinie. Po skończeniu opakowania (28 sztuk), bez przerwy zaczyna się następne.
Plusy nowoczesnych pigułek:
+ duża skuteczność przy regularnym stosowaniu (wskaźnik Pearla ok. 0.9 - definicja na końcu)
+ bezpieczne dla matki i karmionego dziecka,
+ ma niemal wszystkie zalety tradycyjnych pigułek, a zarazem wyeliminowano w nich większość wad.
Minusy:
- pigułki jednoskładnikowe należy brać z dokładnością co do godziny (dopuszczalne wahnięcie między tabletkami to tylko 3 godziny!),
- w trakcie stosowania mogą wystąpić plamienia,
- pigułka dostępna jest wyłącznie na receptę.
Cena: zwykle 40-60 zł miesięcznie.
Pamięć uwolniona?
Pigułka antykoncepcyjna stosowana regularnie nie może spodobać się pani zapominalskiej. Zapewne dlatego powstały też plastry i pierścienie (krążki) z hormonami.
Niewielki plasterek w kolorze skóry przyklejasz na pośladkach, przedramieniu, barku lub brzuchu. Następny - po tygodniu. Po trzech tygodniach robisz 7 dni przerwy.
Plaster antykoncepcyjny, fot. Shutterstock
Elastyczny krążek wkładasz do pochwy raz na 3 tygodnie. Krążek znajduje sobie miejsce w szczycie pochwy. Jest niewyczuwalny dla ciebie i partnera. Po wyjęciu pojawia się krwawienie. Po tygodniu przerwy zakładasz następny.
Plaster i pierścień zawierają te same hormony, co tradycyjna pigułka antykoncepcyjna .
Krążek (pierścień) hormonalny, antykoncepcyjny, fot. Shutterstock
Plusy:
+ hormony przez skórę przenikają prosto do krwi, omijając wątrobę, więc mniej jej szkodzą niż doustne tabletki (ważne zwłaszcza dla kobiet, które mają problemy z wątrobą),
+ o antykoncepcji trzeba pamiętać tylko raz w tygodniu lub raz na 3 tygodnie,
+ z plastrem i krążkiem można chodzić na basen czy do sauny.
Minusy:
- przeciwwskazania te same, co przy tradycyjnej pigułce,
- to nie jest metoda dla puszystych: jeśli ważysz powyżej 80 kg, plaster czy krążek może nie zadziałać,
- niestarannie przyklejony plaster ma mniejsze działanie antykoncepcyjne. Możesz zajść w ciążę, jeśli plaster się odklei,
- plastry mogą uczulać,
- musisz regularnie odwiedzać ginekologa, by dostać receptę,
- jeśli o czymś trzeba pamiętać raz na kilka tygodni, to też nietrudno o tym zapomnieć.
Cena: plaster ok. 50 zł miesięcznie, krążek: 50-70 zł
Kontrowersyjne kłucie
Rozważ zastrzyki antykoncepcyjne. Trzeba o nich pamiętać tylko raz na trzy miesiące. Preparat dostępny na rynku działa jak pigułka jednoskładnikowa, gdyż zawiera wyłącznie pochodne progesteronu. Dzięki temu może być stosowany przez osoby źle tolerujące estrogeny. Uwaga! Niektórym paniom zdarza się źle czuć po progesteronie (bóle głowy, wzdęcia, bolesność piersi, trądzik). Tym świat medyczny przejmuje się mniej niż złą tolerancją estrogenów, gdyż skutki uboczne nie są tak groźne, jak w tym drugim przypadku. Nie oznacza to jednak, że na te dolegliwości nie ma metody: znaczenie ma dawka hormonów, rodzaj pochodnego progesteronu (to nieco odmienne substancje). Trzeba po prostu dobrać odpowiednią pigułkę lub rodzaj podania środka (ominięcie układu pokarmowego czasem wystarcza). W tym na pewno pomoże doświadczony lekarz.
Wrogowie zastrzyków antykoncepcyjnych podkreślają, że powstały one przede wszystkim w celu ograniczenia dzietności w krajach ubogich, o ograniczonym dostępie do lekarzy. Miały też rozwiązać problem antykoncepcji u osób z zaburzeniami psychicznymi. "Normalnej" nie wypada? Mniejsza o historię, motywy. To kwestia wyboru. Dla niektórych kobiet takie rozwiązanie zdaje się być optymalne. Ale..
Zastrzyk z hormonami to rozwiązanie budzące emocje, ale w pewnych sytuacjach najlepsze możliwe. Fot. Shutterstock
Plusy:
+ skuteczność - 0,2-1 wskaźnik Pearla .
+ zastrzyki nie zawierają estrogenów, więc mogą je stosować nawet kobiety karmiące i inne, którym szkodzi ten hormon.
+ bywa, że krwawienia nie tylko zmniejszają się, ale i zanikają,
+ zastrzyk zapobiega przed ciążą od razu po podaniu, jeśli nastąpiło ono w ciągu pierwszych pięciu dni cyklu miesiączkowego.
Minusy:
- mogą wystąpić nudności, bóle głowy i inne skutki uboczne, które czasem ustępują dopiero wtedy, gdy zastrzyk przestaje działać, czyli po kwartale,
- zdarza się (rzadko), że po zastrzyku kobiety mają przeciągające się krwawienia,
- ukłucie nie jest przyjemne, zwłaszcza wykonane nieprofesjonalnie,
- trudno jest przywrócić płodność na życzenie - tzn. nawet po ustaniu działania antykoncepcyjnego możesz i przez rok mieć trudności z zajściem w ciążę,
- bywa, że zastrzyk rozreguluje cykl płodności na tyle, że konieczne jest po zakończeniu stosowania tej metody wywołanie miesiączki przez ginekologa,
- po kilku latach ciągłego stosowania minimalnie zwiększa się ryzyko powstania osteoporozy.
Cena: ok. 40 zł na kwartał.
Antykoncepcja długoterminowa
A gdyby tak mieć spokój przez kilka lat? Nawet pół dekady? Taka wizja wydaje się być kusząca dla wielu pań. Kiedyś pozwalała na to jedynie tzw. "spiralka" (miedziana). Cieszyła się złą sławą z powodu niższej skuteczności niż metody hormonalne, a także sprzyjanie wyjątkowo obfitym miesiączkom u niektórych kobiet. Krążyły też o niej szokujące mity ("dzieci ze spiralami wkręconymi w ciało"), niektóre kobiety twierdziły, że "ją czują" cały czas...
Chociaż wielu z tych "rewelacji" nigdy nie potwierdzono, jest faktem, że skuteczność klasycznej "spiralki" jest niższa niż metod opartych o hormony. Z nasilonymi krwawieniami (a nawet sporadycznie - krwotokami) - też prawda. Dlatego powstały nowe rozwiązania długoterminowe: wkładki hormonalne (zwane też "systemem hormonalnym") i implanty antykoncepcyjne.
System - przyjemne z pożytecznym
Nowoczesna wkładka wewnątrzmaciczna zabezpiecza przed ciążą przez kilka lat. Może być stosowana przez mamy karmiące piersią, można ją już założyć na pierwszej wizycie po porodzie. Łączy więc w sobie zalety "spirali" i minipigułki. Taki system z dodatkiem hormonów nie dopuszcza do zapłodnienia, zagęszcza śluz w macicy, tworząc skuteczną barierę dla plemników i bakterii. Wyższość wkładki z hormonami nad tradycyjną jest niepodważalna dla specjalistów i kobiet, które próbowały obu metod. Podczas stosowania wkładki mogą zaniknąć krwawienia. Ponoć dla niektórych kobiet to wada. Te panie, które wiedzą, czym są obfite miesiączki, z pewnością są innego zdania.
Mała, miękka, elastyczna i skuteczna - nowoczesna wkładka wewnątrzmaciczna z hormonami, fot. Shutterstock
Część lekarzy zaleca wkładki hormonalne jedynie kobietom, które mają już dzieci. Ostatnio pojawił się jednak produkt i dla tych, które jeszcze nie mają dzieci i nie planują ich w najbliższej przyszłości. Taka wkładka chroni przed ciążą przez 3 lata. Jeśli zmienisz zdanie, po prostu trzeba ją wyjąć u lekarza i płodność wróci.
Plusy wkładek hormonalnych:
+ duża skuteczność antykoncepcyjna (wskaźnik Pearla 0,1-0,6),
+ na co dzień możesz zapomnieć o antykoncepcji, bo prawidłowo założoną wkładkę nosisz przez kilka lat (3,5)
+ prawidłowo założona wkładka jest niewyczuwalna przez kobietę i partnera,
+ wkładki z hormonami zmniejszają kurczliwość macicy i bolesność miesiączek,
+ metoda wydaje się droga (600-800 zł), ale w rzeczywistości jest bardzo tania, bo płacisz raz za kilka lat.
Minusy:
- nieprawidłowo założoną wkładkę trzeba usunąć operacyjnie. Ewentualne powikłania dotyczą głównie kobiet po cesarskim cięciu. Wybierając lekarza, postaw na ginekologa doświadczonego, który ma usg na miejscu i sprawdzi, czy wszystko jest w porządku,
- jeśli wkładka jest źle dobrana, macica może ją wypchnąć i wówczas nie jesteś chroniona przed ciążą.
Teraz implant?
Ostatnio głośno było o najnowszej metodzie w Polsce - implancie antykoncepcyjnym. On także oparty jest na progesteronie, działa długo (od pół roku do 5 lat), może być stosowany przez kobiety karmiące i te, które mają przeciwwskazania do stosowania estrogenów (ma zalety minipigułki). Od wkładki różni się przede wszystkim tym, że nie jest umieszczany w macicy. Kilkucentymetrowy, elastyczny pręcik wszczepiany jest pod skórę na ramieniu.
Implant: niewielki, elastyczny, a jednak wielu kobietom przeszkadza nosić coś takiego pod skórą. Fot. Shutterstock
Plusy:
+ wysoka skuteczność, wskaźnik Pearla jak w przypadku wkładek,
+ zapewnia skuteczną ochronę przed ciążą do 3 lat (w zależności od rodzaju),
+ może być stosowany przez kobiety, które jeszcze nie rodziły, karmiące piersią.
Minusy:
- nieregularne krwawienia (nawet do roku od założenia implantu),
- przejściowe działania niepożądane, np. bóle głowy, trądzik, zwiększenie masy ciała, nadwrażliwość piersi,
- wszczepienie i usuwanie implantu może boleć.
Cena: wraz z założeniem ok. 1200 zł.
Pamiętajcie o prezerwatywach!
Niestety, nowoczesna antykoncepcja oparta o hormony chroni skutecznie przed ciążą, ale nie chorobami przenoszonymi drogą płciową. Skuteczną osłoną jest przede wszystkim wzajemna wierność. Idąc do łóżka z wybrankiem, po części robisz to także z jego poprzednimi partnerami. Jeśli "obdarowali go" opryszczką, brodawczakiem ludzkim (HPV - sprzyja rakowi szyjki macicy) czy HIV, może się nimi z tobą podzielić. Stąd, dla własnego dobra, wybierz skuteczną antykoncepcję, by uniknąć niechcianej ciąży, i zastosuj dodatkowo prezerwatywę, jeśli istnieje ryzyko złapania "wstydliwej" choroby.
Współczynnik (wskaźnik, indeks) Pearla - informuje o skuteczności danej metody antykoncepcyjnej. Określa, ile spośród 100 kobiet, które wybrały dany sposób zabezpieczenia, w ciągu 12 miesięcy, zaszło w ciążę. Przykładowo: jeśli wynosi 1, to oznacza, że spośród setki kobiet w ciążę zaszła jedna. W przypadku pań, które nie stosują żadnej metody, wskaźnik Pearla wynosi 60-80.
Konsultacja: dr Grzegorz Południewski , ginekolog położnik
