ADHD u dzieci, ADHD u dorosłych - jakie są objawy

ADHD czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to zaburzenie neurobehawioralne diagnozowane zwykle w dzieciństwie. Jednak nawet osoby dorosłe mogą cierpieć z powodu ADHD.

Więcej podobnych tematów na stronie głównej Gazeta.pl

ADHD - objawy

ADHD to skrót od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder oznaczające zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Inne określenie ADHD to zespół hiperkinetyczny. Ta nazwa wprowadzona została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i funkcjonuje w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób pod symbolem ICD-10.

Zaburzenie jest rozpoznawane we wczesnym dzieciństwie, gdy zaczyna powodować problemy w funkcjonowaniu społecznym dziecka. Zaczyna się od problemów w szkole, konfliktów z rówieśnikami, kłopotów z koncentracją i nauką. Zwykle też nadmierna ruchliwość, zaburzenia koncentracji uwagi i nadmierną impulsywność dziecka znacznie przewyższają normę. Zachowanie dziecka jest nieadekwatne do wieku rozwojowego i utrudnia mu wypełnianie codziennych obowiązków.

Pierwsze objawy ADHD u dzieci widać jeszcze przed 7. rokiem życia (a niekiedy jeszcze wcześniej - przed 5. a nawet 2. rokiem życia). Drugi warunek to trwałość objawów ADHD u dzieci - co najmniej 6 miesięcy. Ponadto dla diagnozy ważne są dwie okoliczności: objawy ADHD muszą utrudniać codzienne funkcjonowanie dziecka oraz pojawiać się przynajmniej w dwóch różnych środowiskach, w których dziecko przebywa, czyli na przykład w domu oraz w szkole (lub przedszkolu). Ale jest niezwykle trudno uchwycić początek objawów, stąd rodzice zgłaszają się do psychologa zwykle dopiero wtedy, gdy maluch zaczyna naukę w szkole i widać, że ma trudności z przystosowaniem się do otoczenia.

Jakie są objawy ADHD u dzieci? 

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób o ADHD mówimy, gdy u dziecka występują razem trzy grupy objawów:

• nadmierna ruchliwość
• nadmierna impulsywność
• znaczne problemy z koncentracją uwagi, przez co dziecko nie jest w stanie skupić się na jednej czynności

Nadruchliwość widać właściwie od razu. Dziecko ciągle się wierci, kręci, cały czas porusza rękami i nogami, biega, wspina się na meble, skacze - jednym słowem nie umie cierpliwie poczekać czy ustać w miejscu. Przy czym ta ruchliwość jest wyraźniejsza, niż u innych dzieci (które przecież z natury są aktywne i niecierpliwe). Dziecko z ADHD jest bardzo głośne, zwykle nadmiernie gadatliwe, nie potrafi zachować się cicho, gdy ktoś tego od niego oczekuje lub gdy sytuacja tego wymaga. Widać, że takie dziecko nie umie dopasować swojego zachowania do wymogów otoczenia, nie potrafi także odpoczywać w spokoju ani się skupić. Nadmierna aktywność dziecka nie jest też celowa, lecz zawsze chaotyczna.

Impulsywność dziecka z ADHD oznacza, że nie kontroluje ono swojego zachowania, nie ma świadomości, że to co robi, ma swoje konsekwencje, nie rozumie instrukcji, ma kłopoty z wykonaniem złożonych i dłuższych zadań. Ponieważ trudno mu się poddać jakimś strukturom, ma kłopoty z grami zespołowymi. Ponadto łatwo się irytuje i wpada w złość. Może reagować nawet agresją.

Dzieci z ADHD wybuchają, niszczą rzeczy, nadmiernie reagują na zaczepki innych dzieci, zwykle są mniej lubiane w grupie. Odczuwają silną potrzebę natychmiastowego zrobienia tego, co im właśnie przyszło do głowy. Takim dzieciom z trudem przychodzi czekanie na nagrodę.

Zaburzenia uwagi u dzieci z ADHD oznaczają kłopoty ze skupieniem się choćby na tym, co mówi nauczyciel. Dziecko szybko się dekoncentruje, wszystko je rozprasza, zwykle źle się uczy, nie kończy zadań, nie słucha poleceń, bo jest już zajęte czymś innym, gubi rzeczy, nie dostrzega szczegółów, jest nadmiernie roztargnione.

ADHD - objawy u nastolatków

Objawy ADHD u nastolatków mogą być nieco inne. Przede wszystkim zanika nadmierna aktywność ruchowa, która tak dominowała u małych dzieci. W miarę dorastania nastolatek potrafi opanować nadruchliwość. U niego objawy ADHD to przede wszystkim uczucie wewnętrznego niepokoju, które staje się źródłem cierpienia i kłopotów z dostosowaniem się do otoczenia.

Ponadto zdecydowana większość dzieci z ADHD ma przynajmniej jedno dodatkowe zaburzenie psychiczne, takie jak zaburzenie opozycyjno-buntownicze, zaburzenie zachowania, dysleksja i dysgrafia, zaburzenie lękowe, depresyjne, a także skłonność do nałogów oraz tiki.

ADHD u dorosłych

Najnowsze badania, przeprowadzone przez zespół badaczy z 16 ośrodków naukowych (z USA, Kanady i Brazylii) pokazują, że w zdecydowanej większości przypadków ADHD zdiagnozowane w dzieciństwie, w pewien sposób wciąż powraca w dorosłym życiu.

ADHD u dorosłych objawia się niską samooceną, problemami emocjonalnymi, które w miarę upływu lat narastają, prowadząc często do uzależnień od alkoholu czy narkotyków, do konfliktów z prawem, czy autodestrukcyjnych zachowań (takich jak objadanie się, autoagresja, próby samobójcze), a także ryzykowne zachowania.

Według NHS UK (National Health Service -  służba zdrowia w Wielkiej Brytanii) ADHD Symtoms u dorosłych to:

• niedbałość, brak dbałości o szczegóły
• ciągłe rozpoczynanie nowych zadań przed zakończeniem starych
• słabe umiejętności organizacyjne
• niezdolność do skupienia się lub ustalenia priorytetów
• ciągłe gubienie się lub gubienie rzeczy
• zapominanie
• niepokój i nerwowość
• trudności z milczeniem i mówienie poza kolejnością, przerywanie innym
• wahania nastroju, drażliwość i wybuchowy temperament
• nieumiejętność radzenia sobie ze stresem
• skrajna niecierpliwość
• podejmowanie ryzyka, często z niewielkim lub zerowym uwzględnieniem bezpieczeństwa osobistego lub bezpieczeństwa innych osób - na przykład niebezpieczna jazda samochodem

Testy online sprawdzające i oceniające objawy ADHD u dzieci (ADHD test) są dostępne w sieci. Nie stanowią jednak podstawy do wydania diagnozy. W razie podejrzeń, że nasze dziecko ma ADHD zgłośmy się do lekarza czy psychologa po poradę.