Dysgrafia: na czym polega i jak się ją leczy? [przyczyny, objawy, orzeczenie]

Dysgrafia to jedna z najczęściej diagnozowanych, obok dysleksji i dysortografii, dysfunkcji dotykających dzieci w wieku szkolnym. Często bywa przyczyną niepowodzeń szkolnych i niechęci dziecka do nauki. Sprawdzamy, jak rozpoznać dysgrafię i jak pomóc dziecku, które się z nią boryka.

Dysgrafia: co to jest?

Jedną z dość często diagnozowanych dysfunkcji jest dysgrafia. Co to jest tak właściwie? Dysgrafia to rodzaj specyficznych trudności w uczeniu się, polegających na częściowej bądź całkowitej utracie zdolności do poprawnego pod względem graficznym pisania. Najbardziej widocznym efektem dysgrafii jest nieczytelność pisma. Przy czym te specyficzne problemy z pisaniem występują u dzieci normalnie rozwijających się intelektualnie, które nie mają żadnych deficytów w tym zakresie i pod każdym innym względem rozwijają się prawidłowo. Dysgrafia, zwana także agrafią, może występować samodzielnie, zdarza się jednak, że pojawia się w parze z dysleksją, dysortografią lub podobnymi zaburzeniami.

Dysgrafia: objawy wskazujące na dysgrafię

Po czym poznać, że problemem naszego dziecka jest dysgrafia? Objawy, które powinny nas zaniepokoić, to bardzo niewyraźny charakter pisma, szybkie męczenie się dziecka podczas pisania oraz niechęć do rysowania lub malowania. Nieczytelność pisma wynika zwykle z tego, że odwzorowywane przez dziecko litery są niedokładnie odtworzone, nierównomiernie odchylają się od pionu i różnią się od siebie wielkością w obrębie jednego wyrazu. Uczeń z dysgrafią nie potrafi zmieścić liter w linijkach, pomija znaki diakrytyczne oraz znaki interpunkcyjne w obrębie tekstu. Kolejnym objawem świadczącym o dysgrafii jest nieprawidłowe (kurczowe) trzymanie długopisu czy ołówka, a także zaginanie kartek w trakcie pisania. U dorosłych dysgrafia objawia się w problemach z przelewaniem myśli na papier, więcej trudności sprawia im pisanie niż wypowiadanie się.

Dysgrafia: przyczyny zaburzenia

Skąd bierze się dysgrafia? Przyczyny dysgrafii to zaburzenia w układzie mięśniowym oraz nerwowym. Do dysgrafii mogą prowadzić mikrouszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia percepcji wzrokowej (w szczególności koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także orientacji przestrzennej), jak również zaburzenia małej motoryki i nieprawidłowy tonus mięśniowy (zbyt silne lub zbyt słabe napięcie mięśni, szczególnie nadgarstka i palców). Przyczyn dysgrafii można też upatrywać w zaburzeniach rozwojowych czy ADHD. Niektórzy lekarze uważają, że dysgrafia, podobnie jak dysleksja czy dysortografia, może być dziedziczna.

Dysgrafia: leczenie

W przypadku takich zaburzeń, jak dysgrafia, leczenie polega przede wszystkim na wykonywaniu specjalnie opracowanego zestawu ćwiczeń, indywidualnie dopasowanych do potrzeb dzieci z dysgrafią. Powinny być one przygotowane przez fachowca, dlatego po specjalistyczną pomoc i terapię należy zgłosić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej. W terapii adresowanej do dzieci z dysgrafią wykorzystywany jest nie tylko papier i długopis, ale rozmaite przedmioty służące rozwijaniu funkcji motorycznych dziecka, takie jak plastelina, kolorowy papier, farby, kredki czy mazaki. W ten sposób ćwiczenia będą dla dziecka ciekawsze, warto je potraktować jako wspólną zabawę. Prócz ćwiczeń manualnych, takich jak malowanie, modelowanie w plastelinie czy ćwiczenia graficzne, pomocne mogą okazać się także ćwiczenia grafomotoryczne, np. ćwiczenia rozmachowe mięśni rąk czy ćwiczenia usprawniające mięśnie dłoni.

Orzeczenie o dysgrafii – czy można otrzymać coś takiego?

Czy można otrzymać orzeczenie o dysgrafii? Zacznijmy od tego, że dysgrafię należy zdiagnozować. Można to zrobić w poradni psychologiczno-pedagogicznej, a badaniom dziecko może zostać poddane nie wcześniej, niż w czwartej klasie szkoły podstawowej. Specjaliści ocenią poziom inteligencji ogólnej dziecka, przebadają jego pamięć i percepcję wzrokową i słuchową, koordynację wzrokowo-ruchową, sprawność manualną, koncentrację uwagi oraz lateralizację. Po stwierdzeniu specyficznych trudności w pisaniu, czyli dysgrafii, uczeń otrzyma opinię, w której znajdą się zalecenia dla nauczycieli i rodziców oraz informacje o potrzebie dostosowania wymagań edukacyjnych i sposobów pracy z dzieckiem. Opinia taka pozwoli również na wydłużenie czasu trwania poszczególnych części egzaminu ósmoklasisty czy egzaminu maturalnego.

Dysgrafia: jak pomóc dziecku?

Gdy bolączką naszej pociechy jest dysgrafia, jak pomóc dziecku ją oswoić? Nie do przecenienia jest w tej sytuacji wsparcie rodzica, który powinien wykazać się spokojem i opanowaniem oraz ogromną empatią dla dziecka, które z powodu trudności może mieć obniżoną samoocenę oraz brak motywacji do nauki. Konieczne jest wspólne wykonywanie z dzieckiem zalecanych przez specjalistę z poradni psychologiczno-pedagogicznej ćwiczeń i poświęcanie dużej ilości czasu na doskonalenie techniki pisania. Jednocześnie pomocne będzie dostosowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych, np. zastąpienie pisemnych form sprawdzania wiedzy wypowiedziami ustnymi. U dzieci, których charakter pisma mimo terapii nie poprawia się, warto wprowadzić możliwość przepisywania notatek na komputerze czy wręcz korzystania z komputera podczas lekcji (prowadzenia elektronicznego zeszytu).

Zobacz też: Zaburzenia rozwoju psychicznego - dysleksja, dysgrafia, dysortografia