Dyslektyk ma problemy z zapamiętaniem wyglądu pisanych słów, w związku z czym popełnia wiele błędów ortograficznych. Według przeprowadzonych badań na dysleksję cierpi ok 10-15 proc. dzieci w Polsce. Schorzenie częściej dotyka chłopców niż dziewczynki.
Dysleksja dotyka zaburzeń percepcji wzrokowej, fonologicznej lub jednej i drugiej jednocześnie (integracja procesów)
Typy dysleksji
Dysleksja dzieli się na:
- Dysleksja typu wzrokowego - objawia się zaburzeniami pamięci wzrokowej
- Dysleksja typu słuchowego - występują w niej zaburzenia związane z pamięcią słuchową dźwięków mowy, najczęściej związana z zaburzeniami funkcji językowych
- Dysleksja integracyjna - pojawiają się zaburzenia integracji sensorycznej
- Dysleksja typu mieszanego - występują jednocześnie zaburzenia w pamięci wzrokowej, pamięci słuchowej oraz wyobraźni przestrzennej
- Dysleksja wizualna - pojawia się w niej tzw. nieład
Często określając dyslektyka używa się jeszcze dodatkowych stwierdzeń i odmian dysleksji:
- Dysleksja - pojawiają się zazwyczaj specyficzne trudności w czytaniu
- Dysortografia - trudności w pisaniu, popełnianie wielu błędów ortograficznych mimo znajomości prawidłowej pisowni
- Dysgrafia - brzydkie i niestaranne pismo, zaburzenia ze strony graficznej
- Dyskalkulia - trudności z rozwiązaniem prostych zadań matematycznych, objawiających się nawet problemami z dodawaniem i mnożeniem
- Dysfonia - niewyraźne i ciche mówienie
Dysleksja często jest bardzo trudnym schorzeniem do rozpoznania, ponieważ w większości przypadków jest uznawana jako wymówka dziecka przed starannym pisaniem czy dokładnym uczeniem się. Często dysleksji towarzyszą zaburzenia pamięci, trudności z mową i koncentracją uwagi. Diagnozę u dziecka można postawić dopiero po 9 roku życia.
Dysleksja rozwojowa - przyczyny
Trudno ustalić jednoznaczną przyczynę tego schorzenia. Zgodnie z przeprowadzanymi badanymi zazwyczaj pojawia się nieprawidłowe przesyłanie bodźców pomiędzy obiema półkulami mózgu. Istnieje także powiązanie wystąpienia dysleksji z czynnikami genetycznymi, u osób w których rodzinach wystąpiły problemu dyslektyczne, prawdopodobieństwo rozwoju schorzenia jest większe.
Objawy dysleksji rozwojowej
Często dysleksja może być trudna do zdiagnozowania ponieważ jest uważna za lenistwo dziecka i brak chęci do nauki. Zazwyczaj objawy dysleksji pojawiają się już we wczesnych latach życia dziecka, które można warunkować jako czynniki ryzyka późniejszego wystąpienia schorzenia. Dzieci nie raczkują, ale od razu zaczynają chodzić. Występuje także opóźniony rozwój mowy, problemy z wypowiadaniem słów i głosek, a mowa często jest niewyraźna i niezrozumiała.
Innymi objawami dysleksji są:
- problemy z orientacją kierunkową - osoby często mylą kierunki prawo-lewo
- dominacja jednej strony ciała lub opóźniony rozwój lateralizacji (asymetria czynnościowa prawej lub lewej strony ciała) - dziecko często wykonuje coś raz lewą, raz prawą ręką
- zaburzenia koncentracji, uwagi i pamięci - dziecko często ma problemy z zapamiętaniem dni tygodnia, pór roku, ma problemy z nauczeniem się czegoś „na pamięć” i często nie rozumie czytanego tekstu
- trudności z rysowaniem konkretnych figur geometrycznych i szlaczków
- niestaranne i nieczytelne pismo, mylenie liter, dodawanie lub opuszczanie liter, podwajanie liter
- trudności w pisaniu i przepisywaniu
- często mylenie liter b-p, d-b, d-g, u-n, m-w, n-w (inwersja statyczna) s-z, dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e
- nieodróżnianie ę-en-e, ą-om
- opuszczanie litery y
- częste błędy ortograficzne
- wolne tempo pisania
- błędne stosowanie dużych i małych liter
- brak lub niestosowanie interpunkcji
- wolne tempo i niewyraźne czytanie
- trudności w intonacji wyrazów
- opuszczanie linijek i wersów
- przestawianie liter w wyrazie
- trudności w dzieleniu wyrazów na sylaby
- niechęć do czytania
- brak rozumienia czytanego tekstu
Często dzieci dotknięte schorzeniem dysleksji rozwojowej mają problemy w nauce rysowania - nie rozpoznają nacisku ołówka; nauce języków obcych - nie zapamiętują gramatyki; nauce geografii - błędna orientacja geograficzna, błędne rozpoznawanie stron świata; trudności na lekcjach wychowania fizycznego - złe rozumienie instrukcji ćwiczeń, błędna orientacja przestrzeni i obniżona sprawność ruchowa. Dzieci bardzo często sprawiają wrażenie zdezorientowanych, nie skupiają uwagi, są rozproszone, a ich tempo pracy jest wyjątkowo wolne.
Osoby z dysleksją bardzo często są narażone na wiele niepowodzeń i nie radzą sobie w szkole. Nauka sprawia im bardzo duży wysiłek, często jest nieefektywna. Dzieci z rozpoznaną dysleksją nie różnią się poziomem inteligencji od innych dzieci.
Dysleksja jest schorzeniem którego nie można wyleczyć. Bardzo ważne jest jej jak najwcześniejsza diagnoza i odpowiednia praca z dzieckiem.
Dzieci cierpiące na zdiagnozowaną dysleksję rozwojową mają prawo do dłuższego czasu pisania egzaminów, pisania w oddzielnej sali, czytania na głos, pisania drukowanymi literami oraz zmiany czcionki druku w arkuszach egzaminacyjnych.
Pierwsze objawy dysleksji powinny zostać zauważone przez nauczycieli w przedszkolu lub zerówce. W późniejszych okresach dziecko można zakwalifikować do grupy ryzyka, a po 10 roku życia, dzieci u których ciągle utrzymują się objawy dyslektyczne powinny zostać skierowane na odpowiednie badania.
Rozpoznanie dysleksji polega na testach psychologicznych, w których bardzo istotna jest rozmowa z dzieckiem i rodzicami. Psycholog ocenia również sprawność intelektualną dziecka oraz wyklucza inne schorzenia które mogą powodować problemy w nauce. Psycholog przeprowadza również badanie słuchu fonetycznego oraz funkcji kinestetyczno-ruchowych oraz typu lateralizacji.
Bardzo ważne jest również przeprowadzanie sprawdzianów ortograficznych i na jej podstawie ocena znajomości ortografii przez dziecko.
Jak pomóc dziecku
W przypadku rozpoznania dysleksji rozwojowej bardzo ważna jest późniejsza terapia pedagogiczna. Jest ona długofalowa i głównie polega na wspieraniu ucznia i pomocy w radzeniu sobie z problemami. Ma ona na celi usprawnianie funkcji które są odpowiedzialne za umiejętność czytania i pisania.
W terapii z uczniem doskonali się także technikę ładnego pisania i dokładnego czytania. Terapia powinna być przeprowadzana przez odpowiedniego psychologa, ale także wspierana przez rodziców.
