Zmysł proprioceptywny bywa nazywany zmysłem pozycji ciała. Dzięki niemu potrafimy wykonywać ruchy, nie patrząc na to, co robimy. Najczęściej korzystamy z tego układu nieświadomie, np. zapinając guziki koszuli, nie patrząc na swoje palce, idąc i nie patrząc cały czas pod nogi itd. To również układ proprioceptywny odpowiada za skomplikowane ruchy naszego języka, kiedy mówimy.
Układ proprioceptywny – jak działa?
Układ proprioceptywny umożliwia nam odczuwanie przez mięśnie, stawy i ścięgna. Jego praca łączy się ściśle z pracą układów dotykowego oraz równowagi. Dzięki działaniu tego systemu możemy kontrolować położenie oraz ruch własnego ciała, planujemy i koordynujemy swoje ruchy, jesteśmy w stanie odpowiednio zintensyfikować ruch, nasze ciało jest stabilne, ruchy są płynne, a mięśnie napięte.
Nieprawidłowe działanie układu proprioceptywnego
W odbieraniu bodźców nerwowych przez układ proprioceptywny mogą wystąpić zaburzenia. Najczęściej wynikają one z obniżonego napięcia mięśniowego. Stanowi to szczególny problem u dzieci, które nie są przez to w stanie zdobywać kolejnych umiejętności ruchowych (np. siadania czy podnoszenia główki).
Przy niewielkim obniżeniu napięcia mięśniowego problemy objawiają się dopiero w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym. Wiotkość mięśni powoduje, że dzieci słabiej odczuwają swoje ciało, w związku z czym często nieświadomie przybierają pozycje, w których mogą czuć je mocniej, np. lubią siadać po turecku, wsuwają dłonie pod uda itd. - szukają większej stabilizacji dla rąk, tułowia i nóg. Takie dzieci często są nadpobudliwe ruchowo, np. ciągle przestępują z nogi na nogę, ciągle biegają, huśtają się na krześle itd. Często też próbują silniej odczuć swoje ciało przy drobnych ruchach, np. rysując, dziurawią kartki.
U niektórych dzieci można też zaobserwować zjawisko podobne sztywności mięśni. Zazwyczaj jest to również wynik słabszego napięcia mięśni, bo dzieci, chcąc lepiej odczuwać swoje ciało, bez przerwy je napinają.
Ćwiczenia stymulujące układ proprioceptywny
Bardzo istotne jest wczesne zdiagnozowanie zaburzeń układu proprioceptywnego u dziecka i rozpoczęcie leczenia. Warto wykonywać z dziećmi wszelkie ćwiczenia, które pomagają im lepiej odczuwać ciało, np. turlanie się po podłodze, obroty na krześle obrotowym, masowanie różnych partii ciała różnego typu piłkami, zabawy w przepychanie i siłowanie się itd.
