Ścięgna to specyficzne włókniste pasma. Zbudowane są z tkanki łącznej i mają biało-srebrzystą barwę. Między włóknami znajdują się fibrocyty ułożone w szeregi Ranviera. Ścięgna stanowią przedłużenie mięśnia. Ich zadaniem jest przeniesienie siły skurczu mięśnia na kości. W organizmie człowieka występują różne rodzaje ścięgien, m.in.: walcowate, szerokie i płaskie, spłaszczone itp. Ich kształt jest uzależniony od budowy mięśnia wokół, które go się znajdują. Długość i grubość ścięgna ma wpływ na ruchomość stawu, a także kurczliwość mięśnia, który osłania.
Mimo że ścięgno jest bardzo wytrzymałe i stosunkowo elastyczne, to niestety jest też bardzo podatne na urazy. Do jego uszkodzenia dochodzi zazwyczaj podczas aktywności fizycznej. Przyczyną problemów jest najczęściej niewłaściwe przygotowanie do treningu, czyli po prostu brak rozgrzewki.
Ścięgna - jakie urazy zdarzają się najczęściej i jak jej rozpoznać?
Do najczęściej występujących urazów ścięgna należą zerwanie, naderwanie lub naciągnięcie. Bez względu na rodzaj urazu w pierwszej kolejności pojawia ostry i bardzo silny ból. Do naciągnięcia ścięgna dochodzi wskutek mikrouszkodzeń włókien. Zaczynają się one przesuwać zbyt mocno i przestają tworzyć spójną całość. W takich sytuacjach w miejscu uszkodzenia tworzy się stan zapalny. Taki rodzaj urazu najczęściej dotyka ścięgna Achillesa (to największe ścięgno w ludzkim ciele), nadgarstka, ręki i palca.
Jeśli wskutek urazu doszło do rozerwania części włókien łączących mięsień z kością mówi się o naderwaniu ścięgna. U pacjentów z tym schorzeniem poza silnym bólem pojawia się opuchlizna, zasinienie, a czasem nawet krwiak.
Przy zerwaniu ścięgna włókna całkowicie odrywają się od kości. Do takiego uszkodzenia może dojść wtedy, gdy ścięgno jest bardzo napięte, np. w sytuacji gdy noga szykuje się do kopnięcia piłki. Czasem zerwanie może spowodować silne uderzenie w tak napięty mięsień. Takiemu uszkodzeniu ulega przeważnie ścięgno Achillesa. Zdarza się w momencie gdy dojdzie do oderwania się włókien od kości słychać wyraźny trzask. Warto pamiętać, że ten rodzaj uszkodzenia nie zawsze musi mieć związek z przeciążeniem czy urazem. Czasem zdarza się, że zerwanie ścięgna towarzyszy chorobie zwyrodnieniowej stawów. Do najbardziej typowych zerwania ścięgna należą - poza silnym bólem, który nasila się podczas poruszania się - obrzęk oraz niemożność poruszania uszkodzoną kończyną.
W wyniku przeciążenia i niewłaściwego przygotowania do treningu w obrębie ścięgna może rozwinąć się stan zapalny. Taki problem mają przede wszystkim osoby, które często trenują, do tego podczas ćwiczeń nie dbają o prawidłową postawę ciała i mają niewygodne, uciskające obuwie. Pojawienie się stanu zapalnego sprawia, że ruchomość w stawie jest ograniczona, do tego próby rozruszania go wywołują nieprzyjemny ból.
Ścięgno - co zrobić kiedy zostało uszkodzone? Jak wygląda diagnostyka?
Każda taka dolegliwość wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Nawet z pozoru niegroźny uraz może bardzo zakłócić codzienne funkcjonowanie. Trzeba także pamiętać, że wcześnie wprowadzone leczenie znacznie skraca jego czas i pozwala szybciej wrócić do dawnej formy i zajęć. Po zebraniu wywiadu z pacjentem i badaniu palpacyjnym lekarz powinien zlecić badanie USG. To najszybszy sposób, aby obejrzeć uszkodzone miejsce i ocenić jego rodzaj i skalę.
Jeśli ścięgno zostało naderwane lub naciągnięte konieczne jest unieruchomienie. Nie chodzi jednak o zakładanie gipsu (choć ten czasami jest konieczny, alternatywą dla niego może być orteza, w obu przypadkach trzeba je nosić przez ok. sześć tygodni), a jedynie ograniczenie do absolutnego minimum poruszania uszkodzoną kończyną. Czasem stosuje się leki łagodzące ból oraz stan zapalny. Tu pomocne mogą być także okłady. Do pełnego powrotu do zdrowia konieczna jest także rehabilitacja. Zazwyczaj trwa ono 6 tygodni.
W przypadku pacjentów, u których z różnych powodów rozwinął się stan zapalny konieczne jest oszczędzanie chorego miejsca oraz stosowanie maści i leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Niektórym chorym w łagodzeniu dolegliwości pomagają chłodne okłady. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że jeśli dolegliwości często wracają, może dojść do całkowitego uszkodzenia stawu, dlatego pacjenci z takimi dolegliwościami powinni skonsultować się z lekarzem. A ten - po głębszej diagnostyce - dobierze takie leczenie, które pomoże zachować sprawność na dłużej.
