Trzmiel: charakterystyka
Gdyby trzeba było opisać trzmiela, większość osób podałaby charakterystykę bąka i odwrotnie. Bo to z bąkiem kojarzymy "puchatą pszczołę", która tak naprawdę... jest trzmielem.
Trzmiele różnią się od siebie w zależności od gatunku. Na ich ciele mogą znajdować się żółte pasy, ale są również gatunki trzmieli, u których jedynie zakończenie odwłoka jest w innym kolorze niż reszta (brunatnoczarnego) ciała.
- Trzmiel to jeden z owadów błonkoskrzydłych.
Trzmiel a bąk
Trzmiel wygląda jak duża, krępa pszczoła, bąkowi z kolei bliżej do... dużej muchy. Chociaż to trzmiel wydaje nam się groźniejszy, gryzie rzadziej, jedynie w sytuacjach zagrożenia. Bąk czyni to częściej, a jego ukąszenia są bolesne. O czym jeszcze warto pamiętać?
- trzmiele są pożyteczne, podobnie jak pszczoły zapylają rośliny
- trzmiele są w Polsce pod ochroną
- w zależności od gatunku, trzmiele różnią się wybarwieniem i układem prążków
- bąki mogą przenosić choroby, samice żywią się krwi
- trzmiel to bliski kuzyn pszczoły miodnej, natomiast bąkowi bliżej jest do gza
Czy trzmiel żądli?
Ukąszenia trzmieli zdarzają się niezwykle rzadko, te owady nie są agresywne. Jeśli już się zdarzy - jest dość bolesne. Po ukąszeniu żądło może zostać wyciągnięte, nie ma ono haczykowatych zakończeń (co odróżnia żądło trzmiela od żądła pszczoły).
- Żądło posiadają samice trzmiela.
W jadzie trzmiela znajduje się mniej niebezpiecznych dla człowieka substancji niż np. w jadzie pszczoły. Nie oznacza to jednak, że nie jest on groźny - u osób uczulonych na jad trzmiela po ukąszeniu może dojść do objawów wstrząsu anafilaktycznego.
Trzmiel gniazdo
Swoje gniazda trzmiele budują w różnych miejscach, zależne jest to od gatunku. Mogą znajdować się one nad i pod ziemią, w opuszczonych norach gryzoni czy w pustych ptasich gniazdach. Gniazda trzmieli znajdziemy także wśród kamieni. Nie powinniśmy ich niszczyć - trzmiele są objęte w Polsce ochroną gatunkową. Ponadto trzmiele atakują jedynie w ostateczności, np. gdy na nich usiądziemy.
Trzmiel łąkowy
Samice tego gatunku można zaobserwować już w marcu. Na ciele posiada żółte pasy, odwłok zakończony jest pasem czerwonym. Ich gniazda znajdziemy m.in. w opuszczonych budynkach czy w spróchniałych drzewach.
Trzmiel kamiennik
To najbardziej znany (i zarazem najliczniejszy) gatunek trzmiela w Europie. Samice mają około 20-25 milimetrów. Trzmiel kamiennik gniazda buduje pod ziemią, ale także w szczelinach ścian, w dziurach między cegłami. Swoje gniazda zakrywa woskowym sklepieniem.
Trzmiel kamiennik jest czarny, w innym kolorze jest jedynie zakończenie odwłoka - jest ono rude. Żółty pas na tułowiu występuje jedynie u samców.
Trzmiel ziemny
Samice mają około 24-28 milimetrów. Gniazda budują głęboko w ziemi, często w opuszczonych norach gryzoni. Z zimowych kryjówek wylatują w kwietniu, można je wtedy spotkać np. wśród "kotków" na wierzbie. Wśród gatunków trzmieli rozprzestrzenionych w Polsce to trzmiel ziemny tworzy największe społeczeństwa. W "rodzinie" trzmiela ziemnego może żyć nawet 600 osobników.
Trzmiel ziemny jest masywny, a jego ciało pokryte jest włoskami. Ma ubarwienie brunatnoczarne, na jego ciele znajdują się dwa żółte pasy - na przedpleczu i odwłoku. Na końcu odwłoka znajduje się pas w innym kolorze, biały lub rudobiały.
Trzmiel gajowy
Wyodrębniony od trzmiela ziemnego, z którym dawniej zaliczany był do jednego gatunku. Trzmiel gajowy jest jednak mniejszy, samice mają około 20-24 milimetrów. Jaśniejsze są również żółte części na ciele trzmiela gajowego.
Trzmiel gajowy jest czarnobrunatny, a na jego ciele znajdują się dwa jasnożółte pasy. Zakończenie odwłoka jest białe.
Trzmielec czarny (brzmik chichot)
Nie jest "prawdziwym" trzmielem. Ma ciemniejsze skrzydła, a na jego odnóżach nie ma grzebieni pyłkowych ani koszyczków. Brzmik chichot składa jaja do gniazda trzmiela kamiennika lub trzmiela leśnego - larwy brzmika zjadają pożywienie gromadzone przez trzmiele dla ich larw.
Trzmielec czarny jest kleptopasożytem trzmiela kamiennika.
Inne gatunki trzmieli to m.in.:
- trzmiel owocowy
- trzmiel leśny (trzmiel rudoszary)
- trzmiel mesznik (trzmiel żółty)
Trzmiel: ochrona
Wszystkie gatunki trzmieli są w Polsce objęte ochroną.
Bibliografia:
Zahradnik Jiri, "Przewodnik. Owady", Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996, str. 240
Ballmann Heiko, "Spotkania z przyrodą. Owady", Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2007, str. 314
Twardowski Jacek, Twardowska Kamila, "250 polskich gatunków. Atlas owadów", Wydawnictwo SBM, Warszawa 2015, str. 182-184
To także może cię zainteresować:
![Strzyżak - jeśli nie wiesz, co cię ugryzło i masz dziwny ślad na skórze, to mógł być... latający kleszcz [WYJAŚNIAMY]](https://bi.im-g.pl/im/5f/20/12/z19009119II,Strzyzak--30-09-2015---godz--14-15---Teremiski.jpg)
