Strzy¿ak jeleni w natarciu - Lasy Pañstwowe ostrzegaj±
Ostrze¿enie przed strzy¿akami pojawi³o siê ostatnio na facebookowym profilu Lasów Pañstwowych. - "Ma³e toto, szybkie i twarde. Normalnie ¶ci¶niêcie miêdzy palcami czêsto jest niewystarczaj±ce. B±ble po ich ugryzieniach czêsto bardzo d³ugo siê goj±" - ostrzegaj± le¶nicy we wpisie, pytaj±c fanów o to, ile razy strzy¿aki popsu³y im wypad do lasu na jesienny spacer czy grzybobranie.
Pod postem znajdziemy mnóstwo komentarzy od ludzi, którzy nieraz prze¿yli spotkanie ze strzy¿akiem.
Brrrrrrrr pogryz³y mnie przeokropnie ostatnio. 20 sztuk wyci±gniêtych z w³osów i... razem z w³osami
- pisze jedna z uczestniczek dyskusji.
Ostatnio w mojej miejscówce na borowiki (tam nikt nie zagl±da, ludzie siê boj±) by³a ich plaga. Pcha³y siê wszêdzie - do nosa, do oczu, uszu
- zdradza kolejna.
Strzy¿aki, czyli lataj±ce kleszcze - co to takiego?
Kleszcze ze skrzyd³ami to tak naprawdê wcale nie kleszcze. Jednak potocznie w³a¶nie tak siê je nazywa, bo podobnie wygl±daj± i zachowuj± siê w zbli¿ony do tych pajêczaków sposób - te¿ ¿ywi± siê krwi±, s± jajo¿yworodne i pozostaj± na zewn±trz organizmu ¿ywiciela, a nie w ¶rodku jak na przyk³ad tasiemiec.
Generalnie jednak strzy¿akom gatunkowo bli¿ej do wszy i much (po angielsku mówi siê na nie nawet deer ked albo deer fly, czyli dos³. jelenia mucha) - nale¿± do rodziny narzêpikowatych i rzêdu muchówek. Od "zwyk³ych" kleszczy i obrze¿ków (tzw. kleszczy go³êbich) odró¿nia je g³ównie fakt, ¿e ³owiki maj± skrzyd³a i lataj±, choæ na krótkie dystanse. Oprócz tego s± mniejsze i bardziej ruchliwe.
Niestety strzy¿aki jelenie (Lipoptema cervi) s± do¶æ powszechne w Polsce i ca³ej Europie, a tak¿e w Chinach, na Syberii i w Ameryce Pó³nocnej. Kiedy wybieramy siê na wakacje musimy siê wiêc liczyæ z tym, ¿e mo¿na siê na nie natkn±æ w wielu miejscach. Na szczê¶cie ¿eruj± w³a¶ciwie wy³±cznie w lasach i na ich obrze¿ach - na pla¿y czy w mie¶cie nie trzeba siê ich obawiaæ.
Z Azji przywêdrowa³ do nas te¿ drugi gatunek (Lipoptena fortisetosa) lataj±cego kleszcza, który nie ma polskiej nazwy. Od "naszego" mo¿na go jednak odró¿niæ wy³±cznie pod mikroskopem, bo wygl±da i zachowuje siê niemal identycznie.
Lataj±ce kleszcze. Niepozorne paso¿yty, które atakuj± chmarami i mog± wej¶æ nawet pod powiekê
Ogó³em wszy jelenie wygl±daj± do¶æ niepozornie. Osi±gaj± maksymalnie 6 mm d³ugo¶ci, maj± brunatny kolor i przejrzyste skrzyde³ka, które zrzucaj± po tym, jak trafi± na ¿ywiciela. Do tego s± do¶æ p³askie, co mocno utrudnia ich z³apanie.
G³ównymi ¿ywicielami strzy¿aków s± sarny, jelenie i ³osie, ale mog± atakowaæ te¿ psy, domowe myszy, krety, go³êbie i drób oraz ludzi. Na zwierzêtach nie tylko ¿eruj±, ale równie¿ siê rozmna¿aj± - kopuluj± i sk³adaj± jaja.
Ludzie s± w nieco lepszej sytuacji, choæ kleszcze ze skrzyd³ami raczej nie atakuj± pojedynczo, tylko ca³ymi chmarami. Ze wzglêdu na swoj± ruchliwo¶æ i niewielki rozmiar dos³ownie wciskaj± siê ró¿ne szczeliny i zakamarki ubrañ i cia³a - mog± nawet wej¶æ pod powiekê czy do ucha. Na odnó¿ach maj± haczyki, którymi wczepiaj± siê we w³osy i mniejsze w³oski, przez co bardzo trudno je wyci±gn±æ. Z kolei twardy pancerzyk utrudnia ich rozgniecenie.
Strzy¿ak: gro¼ne czy niegro¼ne?
O ile lataj±ce kleszcze nie rozmna¿aj± siê na cz³owieku, to mog± ugry¼æ i to robi± (choæ preferuj± jeleniowate, w których futrze s± w stanie nawet przezimowaæ). Zwykle wystarczy im 15-25 minut, by wyssaæ z ludzkiego cia³a odpowiedni± ilo¶æ krwi.
Sam ¶lad po ugryzieniu ³atwo przeoczyæ, bo jest s³abo widoczny - przynajmniej na pocz±tku. W ci±gu trzech dni w miejscu ugryzienia powstaje jednak twardy, zaczerwieniony obrzêk opisywany czasem jako grudka. Niestety, mocno swêdzi i to przez do¶æ d³ugi czas. To uczucie i sam obrzêk mog± siê utrzymywaæ przez dwa do trzech tygodni, a w niektórych przypadkach nawet przez ca³y rok.
Czy zetkniêcie z nimi jest gro¼ne? S± badania, które dowodz±, ¿e wszy jelenie mog± przenosiæ chorobotwórcz± bakteriê Bartonella schoenbuchensis, która u ludzi wywo³uje uci±¿liwe i bolesne zmiany skórne (egzemê). Pojawiaj± siê te¿ doniesienia o tym, ¿e ³owiki przenosz± bakterie z rodzaju Anaplasma i Borrelia, które powoduj± odpowiednio anaplazmozê oraz boreliozê.
Ze wzglêdu na brak rzetelnych, naukowych dowodów, medycyna nie uznaje jednak lataj±cych kleszy za nosicieli gro¼nych dla zdrowia i ¿ycia ludzkiego chorób.
U osób wra¿liwych i alergików ugryzienie wszy jeleniej mo¿e jednak doprowadziæ do reakcji alergicznej, tak¿e wtórnej. Ich g³ównym objawem s± silnie swêdz±ce, rumieniowe zmiany skórne.
Strzy¿ak jeleni: jak siê chroniæ
O ile pogryzienie przez strzy¿aki nie stanowi powa¿nego zagro¿enia, to trudno go unikn±æ, je¶li siê z nimi zetkniemy. Nie ma bowiem ¿adnego sposobu o potwierdzonej skuteczno¶ci, który by chroni³ przed ich atakiem. £owiki "poluj±" jednak g³ównie na ciemno ubarwione zwierzêta. St±d mo¿na byæ po prostu ubieraæ siê w jasne rzeczy, je¶li zamierzamy siê wybraæ do lasu albo w jego okolicê.
Zobacz te¿:
