Toksokaroza to groźna choroba pasożytnicza, wywołana przez larwy typu Toxocara. Najczęściej glisty są one przenoszone przez psy (Toxocara canis) oraz koty (Toxocara cati), a także lisy. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi larw jest wilgotna gleba i temperatura w granicach kilkunastu stopni.
Jaja wydalone przez zwierzęta w postaci kału trafiają do gleby i po około trzech tygodniach przyjmują postać inwazyjną. Wtedy w przypadku ich połknięcia przez człowieka, może dojść do zakażenia. W Polsce obecność drobnoustrojów wywołujących toksokarozę zanotowano w około 20 proc. próbek badanej gleby. Najczęściej ofiarą zakażenia są dzieci z uwagi na brak przestrzegania podstawowych zasad higieny osobistej.
Jak dochodzi do rozwinięcia toksokarozy?
Toksokarozą możemy zakazić się w przypadku, gdy larwy przedostaną się do przewodu pokarmowego. Może to mieć miejsce na skutek spożycia skażonych pokarmów czy wody. Dzieci bardzo często narażają się na tę chorobę wkładając do ust palce zabrudzone glebą lub piaskiem. Wówczas larwa przedostaje się do jelita cienkiego i zaczyna się w błyskawicznym tempie rozmnażać. Trafia ona do wątroby, a następnie może przemieszczać się po całym organizmie.
Potencjalnym miejscem osiedlenia się glist toksokarozy może być na przykład mięsień sercowy, móżdżek, płuca czy gałka oczna. Jeżeli nie zostanie podjęte szybkie leczenie, może dojść do trwałego uszkodzenia tkanek. Warto mieć świadomość tego, że larwy odpowiedzialne za toksokarozę mogą przeżyć w organizmie człowieka nawet do dziesięciu lat, wędrując w tym czasie po jego organizmie.
Toksokaroza - objawy
Choroba pasożytnicza zwana toksokarozą daje specyficzne objawy, które są uzależnione od jej rodzaju. Typowe dla tej przypadłości jest zjawisko eozynofilii - zwiększenia ilości granulocytów kwasochłonnych. Notuje się zwykle przyrost ich liczby w granicach 50 proc. W badaniach laboratoryjnych zauważa się również wysoki poziom leukocytów oraz immunoglobulin. Toksokaroza u dzieci objawia się najczęściej wysoką temperaturą ciała przekraczającą 39 stopni, napadami duszności i kaszlu, powiększeniem rozmiarów wątroby, a także zapaleniem pęcherzyków opłucnych.
Utajona postać toksokarozy
Toksokaroza nie zawsze daje charakterystyczne objawy. Często u chorego występują jedynie ogólne dolegliwości, typowe również dla wielu innych zespołów chorobowych. Można do nich zaliczyć między innymi:
- osłabienie,
- utrata łaknienia,
- problemy ze snem,
- rozdrażnienie,
- rozkojarzenie,
- bóle głowy,
- nudności,
- mdłości,
- bóle brzucha,
- kaszel,
- nadpobudliwość i częste zmiany nastrojów,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Objawy toksokarozy uogólnionej (trzewnej)
Kiedy mamy do czynienia z zespołem wędrującej larwy trzewnej, zakażenie powoduje takie objawy jak: wysoka gorączka, duszności analogiczne jak w przypadku astmy, drgawki, bóle mięśni i stawów, wysypkę skórną, powiększenie wątroby, drgawki oraz stan ogólnego wyczerpania organizmu. Występowanie objawów jest uzależnione od tego, w jakich rejonach osiedliły się larwy wywołujące chorobę. Toksokaroza trzewna charakteryzuje się intensywnym przebiegiem, gdyż towarzyszy jej zarażenie sporą ilością jaj, określanych jako inwazyjne.
Neurotoksokaroza, czyli zakażenie ośrodkowego układu nerwowego
W sporadycznych przypadkach glisty pasożytów mogą przedostać się do mózgu, wywołując stan zapalny jego opon. Wówczas występują tego typu objawy jak silne drgawki, osłabiona świadomość, upośledzenie czucia, spadek siły mięśniowej, a także trudności ze swobodnym poruszaniem się.
Toksokaroza oczna - objawy
Wyróżnia się również toksokarozę oczną - mówimy o niej, gdy larwa wędrująca dotarze do gałki ocznej. Dochodzi wówczas do powstania tak zwanych ziarniniaków. Osoba zarażona pasożytem zaczyna gorzej widzieć, obserwuje się u niej stany zapalne w rejonach siatkówki oka oraz jej odwarstwienie.
Zmiany mogą dotknąć również nerwów wzrokowych oraz naczyniówki. Konsekwencją toksokarozy ocznej czasami jest ponadto powstanie zaćmy, a także wzrost ryzyka wylewów węwnątrzgałkowych oraz zeza. Jednocześnie istnieje możliwość wystąpienia objawów charakterystycznych dla ogólnej postawi toksokarozy.
Toksokaroza - diagnostyka
Aby stwierdzić toksokarozę, w pierwszej kolejności przeprowadza się ogólny wywiad z pacjentem w celu analizy przedstawionych przez niego objawów. Następnie wykonuje się badania laboratoryjne krwi w kierunku wykrycia przeciwciał oraz zbadania liczby leukocytów.
Wysoką skutecznością diagnostyczną cechują się badania immunoserologiczne, nazywane testami ELISA. Diagnozę można potwierdzić, jeżeli wykonane testy dowiodą zwiększeniu stężenia immunoglobulin klasy IgE, IgG oraz IgM.
Niezbędne w rozpoznaniu mogą okazać się również badania obrazowe. Dzięki nim możliwe jest wykrycie zmian w obrębie narządów do których przedostały się larwy pasożyta. Warto przeprowadzić w tym celu zwłaszcza:
- badania ultrasonograficzne (USG),
- badania rentgenowskie,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny,
- badania dna oka (w przypadku podejrzenia toksokarozy ocznej),
- biopsję mózgu.
Toksokaroza - leczenie
Leczenie toksokarozy powinno być przeprowadzone przez specjalistów z zakresu odzwierzęcych chorób pasożytniczych. W Polsce jest to Klinika Chorób Odzwierzęcych i Tropikalnych w Warszawie oraz Oddział kliniczny Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych w Poznaniu. W leczeniu toksokarozy wykorzystuje się przede wszystkim przeciwpasożytnicze środki farmakologiczne, do których zalicza się:
- tiabendazol,
- dietylkarbamazynę,
- fluoromebendazol,
- albendazol,
- lewamizol.
Pełna kuracja powinna trwać od tygodnia do czterech tygodni. Toksokaroza jest niestety chorobą, która trudno poddaje się leczeniu, dlatego może być konieczne powtarzanie farmakoterapii.
W jaki sposób przeciwdziałać zakażeniu?
Aby nie dopuścić do rozwoju toksokarozy, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny. Niezbędne jest częste mycie rąk, zwłaszcza jeżeli dotykaliśmy nimi gleby czy piasku. Przed rozpoczęciem prac w ogrodzie, warto założyć rękawiczki ochronne. Ryzyko zarażenia ograniczymy również dzięki systematycznemu obcinaniu paznokci.
Pamiętajmy jednocześnie o tym, aby zawsze przed spożyciem warzyw i owoców dokładnie je umyć - najlepiej nie tylko w samej wodzie, ale także z użyciem octu oraz sody oczyszczonej.
Toksokaroza to choroba pasożytnicza, która najczęściej dotyka dzieci. W związku z tym bardzo istotne jest, aby zwracać im uwagę na zagrożenie. Przestrzegajmy swoje pociechy przed głaskaniem przypadkowo napotkanych kotów i psów. Zwracajmy dziecku uwagę, kiedy widzimy, jak wkłada swoje brudne rączki do buzi.
Wymagajmy poza tym tego, aby piasek w piaskownicy był regularnie wymieniany - często mogą się w nim znajdować zwierzęce odchody. Jeżeli natomiast sami jesteśmy posiadaczami zwierząt, nie zapominajmy o ich regularnym odrobaczaniu - najlepiej kilka razy każdego roku.
Toksokaroza - podsumowanie
Potencjalne skutki toksokarozy są na tyle poważne, że warto robić wszystko, aby nie dopuścić do zakażenia. Jeżeli jednak już do niego dojdzie, należy szybko poddać się leczeniu - dzięki temu zdołamy uniknąć rozwoju choroby prowadzącej do trwałego uszkodzenia narządów organizmu.
Przeczytaj także:
