Odwarstwienie siatkówki - co to za schorzenie, co je powoduje i jak skutecznie je leczyć?

Odwarstwienie siatkówki to stan, w którym dochodzi do "odczepienia się" siatkówki od nabłonka barwnikowego. Schorzenie może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku, dlatego wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem okulistą i wprowadzenia odpowiedniego leczenia. Jak dochodzi do odwarstwienia siatkówki i jak można je leczyć?

Siatkówka to część gałki ocznej, która znajduje się w jej wnętrzu. Zawiera fotoreceptory, które przetwarzają energię świetlną na wrażenia wzrokowe, to także dzięki siatkówce wzrok odbiera otaczające nas światło. Do rozwarstwienia siatkówki może dojść w wielu powodów. Najczęściej jednak uszkodzenie spowodowane jest:

  • urazów (np. uderzenie piłką cy pięścią)
  • innych chorób (np. cukrzycy - retinopatia cukrzycowa);
  • wykonywanych na gałce ocznej zabiegów chirurgicznych (zwłaszcza operacja usunięcia zaćmy);
  • guzów nowotworowych;
  • wysięku zapalnego.

Schorzenie znacznie częściej pojawia się u osób po czterdziestym roku życia, mające krótkowzroczność oraz u tych, które już wcześniej doszło do odwarstwienia siatkówki.

Odwarstwienie siatkówki - objawy

Odwarstwienie siatkówki nie wywołuje bólu. To, co powinno zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty należą:

  • błyskawice, błyski (wczesny objaw),
  • męty - widziane jako zakłócające pole widzenia, plamki, "kłaczki", pajęczynki.

Warto zaznaczyć, że takie objawy nie zawsze świadczą o odwarstwieniu siatkówki. Mogą towarzyszyć wielu innym schorzeniom np. odłączeniu ciała szklistego. Do najbardziej charakterystycznych objawów odwarstwienia siatkówki należą:

  • zasłona (cień) w polu widzenia - świadczy o tym, że przedarcie siatkówki doprowadziło do jej odwarstwienia;
  • nagłe osłabienie wzroku - odwarstwienie siatkówki w górnej części gałki ocznej doprowadzi do ubytku w dolnej części pola widzenia. Jeżeli odwarstwieniu ulegnie okolica dołka środkowego, pacjent jest pozbawiony widzenia centralnego.

Poza klasycznym odwarstwieniem siatkówki wyróżnia się jeszcze:

Przedarciowe odwarstwienie siatkówki

Spowodowane jest przerwanie siatkówki, które uniemożliwia swobodny przypływ cieczy podsiatkówkowej z ciała szklistego do obszaru podsiatkówkowego. Schorzenie bardzo często pojawia się wraz z przedarciem siatkówki oraz ostrym tylnym oderwaniem ciała szklistego. Bardzo często pojawia się wskutek urazu, chorób układowych lub postępującej wady wzroku, zwłaszcza krótkowzrocznością. Do typowych objawów tego odwarstwienia należą:

  • pogorszenie widzenia;
  • ubytki w polu widzenia,
  • błyski i męty w oku.

Nieprzedarciowe odwarstwienie siatkówki

O nieprzedarciowym odwarstwienie siatkówki mówi się wtedy, gdy sensoryczny fragment siatkówki jest oddzielany od nabłonka barwnikowego na skutek kurczu błony szklistkowo-siatkówkowej. Stan ten może być spowodowany ostrym zapaleniem wewnątrzgałkowym, uszkodzeniem tylnego odcinka oka, u cukrzyków może mieć związek z retinopatią proliferacyjną, a u wcześniaków z retinopatią. Schorzenie objawia się:

  • brakiem błysków i mętów;
  • siatkówką o gładkiej powierzchni, na której nie znajdują się żadne dziury ani otwory;
  • wolno rozwijającymi się ubytkami w polu widzenia;
  • trakcją szklistkowo-siatkówkową.

Nieprzedarciowe wysiękowe odwarstwienie siatkówki sprawia, że płyn przedostaje się z naczyniówki do przestrzeni podsiatkówkowej przez uszkodzoną tęczówkę. Wysiękowe odwarstwienie pojawia się osób z zapaleniem (np. tylnego odcinka twardówki, martwiczego siatkówki), nadciśnienia, zatrucia ciążowego czy tworzenia się nowych naczyń. Ten rodzaj odwarstwienia charakteryzuje się:

  • lukami w polu widzenia, które rozwijają się szybko,
  • wypukłym odwarstwieniem siatkówki,
  • gładką powierzchnią siatkówki,
  • ruchomością siatkówki.

Mimo że takie dolegliwości mogą bardzo utrudniać codzienne funkcjonowanie, to nie brakuje chorych, którzy bagatelizują dolegliwości i zgłaszają się do lekarza zbyt późno. Takie odwlekanie wizyty może mieć bardzo bardzo poważne konsekwencje. Zdarza się, że odwarstwienie siatkówki prowadzi do całkowitej utraty wzroku.

Zapalenie spojówek to nic takiego? Można stracić wzrok!

Odwarstwienie siatkówki - diagnoza

Pierwszym etapem diagnozowania jest wywiad z pacjentem i badanie fizykalne. Dzięki wykorzystaniu oftalmoskopu (instrument zaopatrzony w źródło światła i powiększającą soczewkę) lekarz okulista może bardzo dokładanie obejrzeć siatkówkę i zidentyfikować ewentualne otwory, przedarcia i odwarstwienia. Jeżeli w czasie badania zauważy on, że ciało szkliste jest nieprzezroczyste (np.: z powodu wylewu krwi) - zostanie wykonane badanie USG. Pozwala ono jednoznacznie stwierdzić czy doszło do odwarstwienia siatkówki czy też nie.

Odwarstwienie siatkówki - leczenie

Sposób leczenia zależy przede wszystkim od rodzaju odwarstwienia. U pacjentów z przedarciowym odwarstwieniem siatkówki konieczne jest leczenie operacyjne. Najczęściej są to zabiegi zewnątrzgałkowe, w których wykonuje się wszczep zewnątrzgałkowy (taśma silikonowa), który przyszywa się do ściany gałki ocznej. Innym sposobem leczenia jest drenaż płynu podsiatkówkowego, który powoduje zamknięcie otworów siatkówki i stworzenie połączenia siatkówki z podłożem i obniżenie trakcji szklistkowo-siatkówkowej. Jeśli dojdzie do dużego uszkodzenia siatkówki lub krwotoku konieczna jest tzw. witrektomia z endotamponadą. Pomaga ona usunąć żelową substancję znajdującą się w oku oraz uwolnić siatkówkę od pociągających ją błon przedsiatkówkowych i podsiatkówkowych.

Więcej o: