Siatkówka to część gałki ocznej, która znajduje się w jej wnętrzu. Zawiera fotoreceptory, które przetwarzają energię świetlną na wrażenia wzrokowe, to także dzięki siatkówce wzrok odbiera otaczające nas światło. Do rozwarstwienia siatkówki może dojść w wielu powodów. Najczęściej jednak uszkodzenie spowodowane jest:
- urazów (np. uderzenie piłką cy pięścią)
- innych chorób (np. cukrzycy - retinopatia cukrzycowa);
- wykonywanych na gałce ocznej zabiegów chirurgicznych (zwłaszcza operacja usunięcia zaćmy);
- guzów nowotworowych;
- wysięku zapalnego.
Schorzenie znacznie częściej pojawia się u osób po czterdziestym roku życia, mające krótkowzroczność oraz u tych, które już wcześniej doszło do odwarstwienia siatkówki.
Odwarstwienie siatkówki - objawy
Odwarstwienie siatkówki nie wywołuje bólu. To, co powinno zaniepokoić i skłonić do wizyty u specjalisty należą:
- błyskawice, błyski (wczesny objaw),
- męty - widziane jako zakłócające pole widzenia, plamki, "kłaczki", pajęczynki.
Warto zaznaczyć, że takie objawy nie zawsze świadczą o odwarstwieniu siatkówki. Mogą towarzyszyć wielu innym schorzeniom np. odłączeniu ciała szklistego. Do najbardziej charakterystycznych objawów odwarstwienia siatkówki należą:
- zasłona (cień) w polu widzenia - świadczy o tym, że przedarcie siatkówki doprowadziło do jej odwarstwienia;
- nagłe osłabienie wzroku - odwarstwienie siatkówki w górnej części gałki ocznej doprowadzi do ubytku w dolnej części pola widzenia. Jeżeli odwarstwieniu ulegnie okolica dołka środkowego, pacjent jest pozbawiony widzenia centralnego.
Poza klasycznym odwarstwieniem siatkówki wyróżnia się jeszcze:
Przedarciowe odwarstwienie siatkówki
Spowodowane jest przerwanie siatkówki, które uniemożliwia swobodny przypływ cieczy podsiatkówkowej z ciała szklistego do obszaru podsiatkówkowego. Schorzenie bardzo często pojawia się wraz z przedarciem siatkówki oraz ostrym tylnym oderwaniem ciała szklistego. Bardzo często pojawia się wskutek urazu, chorób układowych lub postępującej wady wzroku, zwłaszcza krótkowzrocznością. Do typowych objawów tego odwarstwienia należą:
- pogorszenie widzenia;
- ubytki w polu widzenia,
- błyski i męty w oku.
Nieprzedarciowe odwarstwienie siatkówki
O nieprzedarciowym odwarstwienie siatkówki mówi się wtedy, gdy sensoryczny fragment siatkówki jest oddzielany od nabłonka barwnikowego na skutek kurczu błony szklistkowo-siatkówkowej. Stan ten może być spowodowany ostrym zapaleniem wewnątrzgałkowym, uszkodzeniem tylnego odcinka oka, u cukrzyków może mieć związek z retinopatią proliferacyjną, a u wcześniaków z retinopatią. Schorzenie objawia się:
- brakiem błysków i mętów;
- siatkówką o gładkiej powierzchni, na której nie znajdują się żadne dziury ani otwory;
- wolno rozwijającymi się ubytkami w polu widzenia;
- trakcją szklistkowo-siatkówkową.
Nieprzedarciowe wysiękowe odwarstwienie siatkówki sprawia, że płyn przedostaje się z naczyniówki do przestrzeni podsiatkówkowej przez uszkodzoną tęczówkę. Wysiękowe odwarstwienie pojawia się osób z zapaleniem (np. tylnego odcinka twardówki, martwiczego siatkówki), nadciśnienia, zatrucia ciążowego czy tworzenia się nowych naczyń. Ten rodzaj odwarstwienia charakteryzuje się:
- lukami w polu widzenia, które rozwijają się szybko,
- wypukłym odwarstwieniem siatkówki,
- gładką powierzchnią siatkówki,
- ruchomością siatkówki.
Mimo że takie dolegliwości mogą bardzo utrudniać codzienne funkcjonowanie, to nie brakuje chorych, którzy bagatelizują dolegliwości i zgłaszają się do lekarza zbyt późno. Takie odwlekanie wizyty może mieć bardzo bardzo poważne konsekwencje. Zdarza się, że odwarstwienie siatkówki prowadzi do całkowitej utraty wzroku.
Odwarstwienie siatkówki - diagnoza
Pierwszym etapem diagnozowania jest wywiad z pacjentem i badanie fizykalne. Dzięki wykorzystaniu oftalmoskopu (instrument zaopatrzony w źródło światła i powiększającą soczewkę) lekarz okulista może bardzo dokładanie obejrzeć siatkówkę i zidentyfikować ewentualne otwory, przedarcia i odwarstwienia. Jeżeli w czasie badania zauważy on, że ciało szkliste jest nieprzezroczyste (np.: z powodu wylewu krwi) - zostanie wykonane badanie USG. Pozwala ono jednoznacznie stwierdzić czy doszło do odwarstwienia siatkówki czy też nie.
Odwarstwienie siatkówki - leczenie
Sposób leczenia zależy przede wszystkim od rodzaju odwarstwienia. U pacjentów z przedarciowym odwarstwieniem siatkówki konieczne jest leczenie operacyjne. Najczęściej są to zabiegi zewnątrzgałkowe, w których wykonuje się wszczep zewnątrzgałkowy (taśma silikonowa), który przyszywa się do ściany gałki ocznej. Innym sposobem leczenia jest drenaż płynu podsiatkówkowego, który powoduje zamknięcie otworów siatkówki i stworzenie połączenia siatkówki z podłożem i obniżenie trakcji szklistkowo-siatkówkowej. Jeśli dojdzie do dużego uszkodzenia siatkówki lub krwotoku konieczna jest tzw. witrektomia z endotamponadą. Pomaga ona usunąć żelową substancję znajdującą się w oku oraz uwolnić siatkówkę od pociągających ją błon przedsiatkówkowych i podsiatkówkowych.
