Przyczynami pojawienia się świądu są: niewłaściwa higiena, choroby skórne (świerzb, grzybica, pokrzywka), ukąszenia owadów, zaburzenia metaboliczne przemiany materii (np. dna moczanowa), choroby narządów wewnętrznych (np. wątroby, nerek, przewodu pokarmowego), zaburzenia funkcjonowania tarczycy, trzustki, jajników, zaburzenia hormonalne, nowotwory (np. białaczka, ziarnica złośliwa), alergie, leki, starzenie się organizmu.
Występuje także tzw. świąd samoistny, którego przyczyny nie są znane, ale wskazuje się na czynniki psychiczne.
Rozpoznanie zależne jest od przyczyny wystąpienia świądu. Jeśli są to choroby skóry to diagnoza dotyczy typowych zmian dla danego schorzenia skóry. W przypadku alergii przeprowadza się testy z krwi lub skórne, w przypadku liszaja płaskiego czy zapaleniu opryszczkowa tym skory zaleca się badania histopatologiczne.
W przypadku świądu jako objawu choroby ogólnoustrojowej przeprowadza się: morfologię krwi z rozmazem, badanie funkcji wątroby i nerek, stężenie cukru we krwi, poziom hormonów tarczycy, badanie ogólne moczu , badanie na krew utajniona w moczu.
Świąd nie jest chorobą, ale objawem mającym wiele przyczyn. Leczenie polega więc na usunięciu przyczyny, co też spowoduje zniknięcie świądu. Stosuje się także leczenie objawowe poprzez zastosowanie maści i kremów.