Maca to jadalny korzeń rośliny o nazwie Lepidium meyenii, rosnącej przede wszystkim w Peru. Uprawia się ją na stromych zboczach Andów, w strefie Puna (około 4000 m nad poziomem morza). Jest ona jedną z niewielu roślin na świecie uprawianych tak wysoko.
Rdzennej ludności Peru maca znana jest od wieków. Spożywano ją na długo przed powstaniem starożytnego państwa Inków. Choć wraz z rozwojem przemysłu spożywczego odeszła do lamusa, obecnie znów zyskała na popularności - nie tylko w Ameryce Południowej.
Wielki powrót macy rozpoczął się latach 90-tych, kiedy do jej spożywania zaczęła zachęcać FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa. Maca znalazła się m.in. na stworzonej przez FAO liście żywności, która może pomóc przezwyciężyć negatywne konsekwencje diety bogatej w produkty przetworzone oraz napoje wysokocukrowe. Organizacja polecała ją ludności całego świata, jako pożywienie o wysokich walorach odżywczych. I nic dziwnego.
Bogata w białko, ale i węglowodany
Maca uznawana jest przede wszystkim za dobre źródło wartościowego białka. W 100 g znajduje się od nawet około 14 g protein, w tym niemal wszystkie niezbędne aminokwasy. Ze względu na ich zawartość maca podobna jest np. do fasoli, soi czy soczewicy.
Choć bywa polecana jako środek wspomagający odchudzanie, włączenie jej do diety może nie dać pożądanych rezultatów. To prawda - zawiera nieco błonnika (ok. 7%), a przy tym ma stosunkowo niski indeks glikemiczny (IG = 43). Przy okazji jest jednak dosyć kaloryczna (100 g to 320 kcal), a także bogata w węglowodany (70%).
Na wzmocnienie ciała i umysłu
Nie bez przyczyny Peruwiańczycy uznają macę za pożywienie wzmacniające zarówno ciało, jak i umysł. W korzeniu tym pełno zwłaszcza wspomagającej odporność organizmu witaminy C. W ok. 25 g kryje się równowartość dziennego zapotrzebowania dorosłego człowieka na ten składnik. Roślina ta dostarczy nam również całkiem sporo witamin z grupy B, które zadbają o prawidłową pracę układu nerwowego, w tym przede wszystkim: B2 (ryboflawiny), B3 (niacyny) oraz B6.
Maca przyda się także tym, którzy borykają się z anemią oraz osobom na diecie wegetariańskiej. Pełno w niej zwłaszcza żelaza, potrzebnego do produkcji czerwonych krwinek oraz niezbędnej do jego metabolizowania miedzi. W 100 g kryje się odpowiednio około 15 mg żelaza (150% RDA - zalecanej dziennej dawki dla osoby dorosłej) oraz 6 mg miedzi (600% RDA). Maca znana jest ponadto ze sporej zawartości potasu, wapnia, a także manganu.
Nie dla każdego
Macę powszechnie opisuje się jako tzw. superpokarm (ang. "superfood"). Terminem tym określa się pożywienie, które nie tylko dostarczy cennych składników odżywczych, ale i wspomoże organizm w walce z niektórymi schorzeniami.
Choć macę uważa się za afrodyzjak oraz środek wspomagający libido, brak jest rzetelnych badań naukowych, które by jednoznacznie potwierdziły, że to rzeczywiście działa. Eksperymenty prowadzone na szczurach wykazały jednak, że u zwierząt karmionych macą liczba potomstwa zwiększyła się o 25%, w porównaniu do tych, które jadły pożywienie bez jej dodatku. Naukowcy twierdzą, że jako produkt o wysokich walorach odżywczych maca może mieć wpływ na zwiększenie liczby plemników i poprawę jakości nasienia.
W peruwiańskim korzeniu (tak jak np. w siemieniu lnianym) znajdziemy również fitosterole, działające podobnie jak kobiece hormony - estrogeny. Z tego powodu maca bywa polecana m.in. jako pożywienie łagodzące dolegliwości towarzyszące menopauzie, np. uderzenia gorąca. Ze względu na wysoką zawartość białka, żelaza i wapnia, maca przyda się również osobom, które nie jedzą produktów pochodzenia zwierzęcego, m.in. wegetarian i wegan.
Jedzenie macy nie dla każdego jest jednak korzystne. Uważać powinny przede wszystkim osoby z niedoczynnością tarczycy. Ze względu na to, że maca należy do roślin z gatunku krzyżowych, zawiera goitrogeny - antyodżywcze substancje, które zaburzają wchłanianie jodu.
Jak to się je?
Maca dostępna jest obecnie w sprzedaży w wielu różnych formach, głównie w sklepach lub na stoiskach ze zdrową żywnością. W tych miejscach raczej nie uda nam się dostać całych korzeni macy - zwłaszcza świeżych, które można dostać jedynie u producenta. W Peru stanowią one popularny dodatek do zup czy dań głównych, a - po sfermentowaniu - wytwarza się z nich słaby napój alkoholowy o nazwie chicha de maca.
Po zbiorach korzenie zwykle suszy się. W tej formie mogą być bowiem przechowywane nawet kilka lat. Po wysuszeniu przygotowuje się z nich główny produkt eksportowy - mąkę z macy (inaczej mąkę macową lub macę w proszku).
Mąka z korzenia macy Fot. Shutterstock Fot. Shutterstock
Zanim przystąpimy do konsumpcji macy, trzeba ją poddać obróbce termicznej. Podobnie jak ziemniaki, jej korzeń zwykle gotuje się lub piecze (jeśli jest suszony, trzeba go uprzednio namoczyć). Z macowej mąki można natomiast przygotować potrawę przypominającą owsiankę, dodać ją do jogurtu lub koktajlu, albo też - jak inne mąki - wykorzystać do pieczenia.
Ci, którzy nie lubią gotować, również mogą jeść macę. W sprzedaży (m.in. w aptekach) dostępne są bowiem kapsułki, zawierające sproszkowany korzeń macy.
