Jest to badanie odbytu palcem poprzedzone oglądaniem i badaniem okolicy odbytu przez dotyk.
Jest jednym z elementów badania przedmiotowego. Umożliwia ocenę odbytu , kanału odbytu i odbytnicy. Można również zbadać narządy sąsiadujące z odbytnicą. Powierzchnia tylna odbytnicy graniczy z kością krzyżową i guziczną, boczna z zachyłkami otrzewnej i pętlami jelita krętego lub esicą. Powierzchnia przednia odbytnicy u mężczyzn przylega do dna pęcherza moczowego, nasieniowodów, pęcherzyków nasiennych i do tylnej powierzchni gruczołu krokowego; u kobiet ta część odbytnicy sąsiaduje z tylną powierzchnią macicy i górnym odcinkiem pochwy .
Badanie per rectum należy do rutynowych czynności badania lekarskiego.
Nie ma specjalnych zaleceń. Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań.
Badanie można przeprowadzić w pozycji stojącej, kolankowo-łokciowej, na boku lub leżąc na plecach. Najpierw badający ogląda okolicę odbytu pacjenta, badając ją również dotykiem. Następnie palec chroniony rękawiczką i pokryty środkiem zmniejszającym tarcie badający wprowadza do odbytnicy.
Pokonanie oporu zwieracza odbytu w prawidłowych warunkach jest bezbolesne. Czasem silny ucisk przez odbytnicę na kość ogonową może wywołać ból - nie musi to być objaw choroby. Badający opuszką wprowadzonego palca do odbytu, na każdej głębokości zakreśla pełny obwód, aby uzyskać informację ze wszystkich ścian odbytu i odbytnicy. Po wyjęciu palca z odbytnicy sprawdza, czy nie ma na nim śladu krwi . Po zakończeniu badania pacjent otrzymuje ligninę, aby oczyścić okolicę odbytu.
Badanie trwa kilka minut.
Ból i świąd okolicy odbytu. W czasie badania Każda odczuwana bolesność.
Nie ma specjalnych zaleceń.
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie u pacjentów w każdym wieku i kobiet ciężarnych.