Usta - miernik twojego zdrowia

Usta traktujemy je jako wa¿ny atrybut urody. Jednak zapominamy o ich codziennej pielêgnacji. A szkoda, gdy¿ s± delikatne, sk³onne do podra¿nieñ i wysuszenia. Jak dbaæ o usta i radziæ sobie z ich bolesnymi i szpec±cymi dolegliwo¶ciami?

Warstwa nab³onka pokrywaj±cego wargi jest wyj±tkowo cienka. Tak cienka, ¿e prze¶wituj± przez ni± naczynia krwiono¶ne i dlatego mamy czerwone lub ró¿owe usta. Skóra w postaci tzw. czerwieni wargowej to cecha charakterystyczna wy³±cznie dla gatunku ludzkiego. Jest pozbawiona w³osów, gruczo³ów potowych oraz bardzo ubogo wyposa¿ona w gruczo³y ³ojowe. Ta ostatnia w³a¶ciwo¶æ sprawia, ¿e naturalna ochronna warstwa lipidowa na ustach jest tak¿e wyj±tkowo cienka. W dodatku nieustannie ¶cieramy j±, oblizuj±c usta, jedz±c czy pij±c, przez co wargi staj± siê ods³oniête na dzia³anie uszkadzaj±cych i bezbronne.

Usta - wysuszenie i pierzchniêcie

Z powodu niewielkiej liczby gruczo³ów ³ojowych na skórze warg, s± one s³abo chronione przed utrat± wilgoci. Natomiast brak barwnika (melaniny) obecnego w skórze innych okolic cia³a, sprawia, ¿e usta s± niezabezpieczone przed promieniowaniem ultrafioletowym. Wiatr, niskie temperatury, ale tak¿e upa³y, ma³a wilgotno¶æ powietrza i dzia³anie s³oñca to czynniki, które wysuszaj± skórê warg. Najpierw powoduj± uczucie ¶ci±gniêcia i napiêcia naskórka. Wtedy odruchowo przeci±gamy po ustach jêzykiem, a parowanie ¶liny wywo³uje jeszcze szybsz± utratê wilgoci. Powierzchnia warg robi siê szorstka, a naskórek traci g³adko¶æ i zaczyna siê ³uszczyæ. W kolejnym etapie skóra pêka, a drobne ranki zaczynaj± krwawiæ. Zjawisko to nazywamy pierzchniêciem.

Tego nie rób:

Nigdy nie oblizuj ust bêd±c na dworze i nie przygryzaj warg zêbami.
- Nie obgryzaj i nie skub stercz±cego naskórka. Trudno siê powstrzymaæ, ale opanuj siê, gdy¿ w przeciwnym razie powstan± krwawi±ce i piek±ce ranki.
- Nie jedz s³onych, kwa¶nych, gor±cych i pikantnych potraw, kiedy masz spierzchniête usta, bo to wzmaga ból i powoduje zaostrzenie objawów.
- Nie wystawiaj uszkodzonych warg na dzia³anie wiatru, s³oñca czy mrozu.
- Nie przemywaj ust tonikiem zawieraj±cym alkohol ani nie dezynfekuj ranek na wargach alkoholem, gdy¿ to jeszcze bardziej je wysuszy.

Rady pielêgnacyjne:

Zawsze przed wyj¶ciem na dwór smaruj usta ochronn± pomadk±, sztyftem lub po prostu t³ustym kremem. Sztyft ochronny do ust powinien zawieraæ: lanolinê, olejki i woski ro¶linne (z wiesio³ka, nasion konopi, awokado, migda³ów, olejek joboba czy mas³o shea), wosk pszczeli oraz witaminy A i E. Powinien te¿ mieæ filtr UV (co najmniej SPF 15) i to bez wzglêdu na to, czy u¿ywasz go latem, czy zim±.
- Powtarzaj smarowanie zawsze, kiedy masz uczucie ¶ci±gniêcia skóry warg oraz podczas pobytu w pomieszczeniach o suchym powietrzu (klimatyzowane biuro, mieszkanie z centralnym ogrzewaniem).
- Na zdrowe usta przed poci±gniêciem ich kolorow± pomadk± zawsze na³ó¿ nieco t³ustego kremu i poczekaj chwilê, a¿ siê wch³onie.

Domowe kuracje:

Je¶li usta s± spierzchniête i popêkane, zamiast pomadk± smaruj je ma¶ci± goj±c± z witamin± A lub specjalnym balsamem.
- Do tego celu mo¿esz wykorzystaæ tak¿e oliwê z oliwek lub olejek sezamowy (z delikatesów) lub kokosowy (kupisz go w drogerii lub sklepie z zio³ami).
- Na noc nak³adaj na wargi grub± warstwê wazeliny - nat³u¶ci i wyg³adzi skórê. Taka ochrona sprawia równie¿, ¿e naskórek jest bardziej elastyczny, mniej sk³onny do dalszych uszkodzeñ i szybciej siê regeneruje.
- Pij du¿o wody - niedobory p³ynów w organizmie tak¿e powoduj± wysychanie i pierzchniêcie warg.
- Zrób spierzchniêtym ustom s³odki piling. Zwil¿ palec, zanurz go w gruboziarnistym cukrze i delikatnie masuj wargi, by usun±æ wysuszony naskórek. Potem starannie nat³u¶æ usta.
- Wypróbuj piling z p³atków owsianych. Zawieraj± mnóstwo leczniczych witamin z grupy B i cennych minera³ów, wiêc dodatkowo od¿ywi± wargi. Zalej ³y¿kê p³atków 4 ³y¿kami gor±cej wody, a kiedy papka ostygnie go temperatury cia³a, masuj ni± usta. Taki masa¿ usunie wyschniêty naskórek, nawil¿y i wyg³adzi wargi.
- Zastosuj maseczkê z miodu - dzia³a od¿ywczo, regeneruj±co i nawil¿aj±co. Wystarczy posmarowaæ usta warstw± miodu i staraæ siê nie zlizaæ go przez 5-10 minut. Potem mo¿esz zje¶æ pyszny ok³ad i nat³u¶ciæ usta balsamem.

Do rozwa¿enia:

Czasem pierzchniêcie ust to skutek niedoboru witaminy A, witamin z grupy B lub ¿elaza.

Wzbogaæ swoje menu w wiêcej pomarañczowych, ¿ó³tych i czerwonych owoców i warzyw, pij ¶wie¿o wyci¶niêty sok z marchewki, jedz p³atki owsiane i kasze.
- Wykonaj badanie kontrolne krwi, tzw. morfologiê - wyka¿e, czy nie masz anemii. Je¶li wyniki bêd± poni¿ej normy, konieczna jest konsultacja u lekarza.

Niekiedy problemy ze skór± warg to nadwra¿liwo¶æ lub alergia na jaki¶ sk³adnik pomadki lub b³yszczyka. Zastanów siê, czy przed pojawieniem siê k³opotów, nie zaczê³a¶ u¿ywaæ nowego kosmetyku do ust? Na wszelki wypadek odstaw go na kilka dni i obserwuj, czy wysuszenie ust mija.

Kiedy do lekarza?

Je¿eli pierzchniêcie ust wystêpuje u ciebie bardzo czêsto lub nie przechodzi ca³ymi tygodniami, id¼ do lekarza rodzinnego. Czasem przyczyny tych k³opotów s± g³êbsze - wywo³ane chorobami ogólnoustrojowymi, np. chorob± tarczycy czy cukrzyc±. Lekarz zleci wykonanie odpowiednich badañ.

Usta: zajady czyli problem w k±cikach

Jest to pêkanie k±cików ust, co powoduje s±czenie siê ranek i ból przy otwieraniu ust. Je¶li do ranki dostan± siê dro¿d¿aki lub bakterie, mog± powstaæ brzydkie i bardzo bolesne nad¿erki, które s± przewlek³ym stanem zapalnym. "Zwyk³e" zajady mog± wystêpowaæ jednostronnie i zazwyczaj ustêpuj± samoistnie. Natomiast nad¿erki zapalne utrzymuj± siê tygodniami i dotycz± obu k±cików ust, gdy¿ zaka¿enie dro¿d¿akami, paciorkowcami lub gronkowcami szybko siê przenosi.

Przyczyny zajadów:

Niedobór witamin z grupy B (g³ównie B2) - dlatego zajady czêsto pojawiaj± siê w sytuacji wyczerpania, z³ego od¿ywienia lub lekkiej awitaminozy na przedwio¶niu
- nadmiar kawy - ten napój wyp³ukuje z organizmu witaminy
- antybiotykoterapia - powoduje zniszczenie przyjaznych bakterii bytuj±cych w uk³adzie pokarmowym (w jelicie grubym), które wytwarzaj± witaminy z grupy B
- d³ugotrwa³e stosowanie leków sterydowych
- choroby przebiegaj±ce z niedoborami odporno¶ci, np. nowotwory, choroby autoimmunizacyjne (toczeñ uk³adowy, reumatoidalne zapalenie stawów)
- leczenie immunosupresyjne
- cukrzyca
- dra¿nienie k±cików ust ¶lin± wydzielan± w nadmiarze, np. podczas z±bkowania u dzieci
- podra¿nienie ¶luzówki jamy ustnej wywo³ane noszeniem protez dentystycznych
- reakcja nadwra¿liwo¶ci lub uczulenia, np. na fluor lub mentol wchodz±ce w sk³ad pasty do zêbów lub nikiel znajduj±cy siê w sztuæcach
- stany zapalne w jamie ustnej (np. afty)
- stosowanie antykoncepcji hormonalnej
- d³ugotrwa³y silny stres, przemêczenie, przepracowanie - takie stany napiêcia nerwowego os³abiaj± odporno¶æ organizmu