Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Powstawaniu odleżyn można zapobiec, podejmując określone działania prewencyjne, np. zmianę pozycji pacjenta co dwie godziny lub, w przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, co pół godziny. Stosuje się także materace przeciwodleżynowe (wodne lub pneumatyczne) oraz miękkie poduszki. Wskazane są także częste oględziny skóry , w celu wczesnego stwierdzenia tworzących się odleżyn (objawami mogą być postępujące twardnienie i opuchlizna uciśniętego obszaru). Objawem tworzenia się odleżyn jest także pojawienie się pęcherzy, przekształcających się z czasem w rany odleżynowe, mogące obejmować coraz głębsze warstwy skóry i tkanki podskórnej, aż do kości. Do najistotniejszych powikłań odleżynowych zalicza się zapalenie szpiku kostnego oraz ciężki stan zapalny kości pozbawionej ochrony skóry i mięśni.
Leczenie odleżyn polega na stosowaniu odpowiednich żeli, sprayów, kremów i antybiotyków. W przypadku powstania ran wskazane jest chirurgiczne usunięcie martwej tkanki, co pozwala uniknąć zakażenia bakteryjnego. Aby przyspieszyć oddzielanie się martwej tkanki, można użyć specjalistycznych żeli lub wody utlenionej o stężeniu 1,5proc., a następnie usunąć tkankę za pomocą szczypców chirurgicznych. W razie obecności głębokich ran konieczne jest natomiast chirurgiczne usunięcie martwej tkanki miękkiej oraz uszkodzonej tkanki kostnej. W przypadku szczególnie rozległych uszkodzeń można dokonać przeszczepu skóry. Odleżyny w stadium zaawansowanym wymagają zawsze interwencji lekarskiej.
Odleżyny - wytyczne do prowadzenia leczenia
W razie pojawienia się ran, oprócz podjęcia ich opatrzenia, należy zwrócić szczególną uwagę na poprawę ogólnych warunków, w których przebywa pacjent, zwłaszcza odpowiednie odżywianie. Wytyczne dla przeszkolonego personelu dotyczące leczenia odleżyn są następujące:
umyć ręce;
ułożyć pacjenta w taki sposób, aby zapewnić sobie łatwy dostęp do miejsc owrzodzenia;
położyć kilka podkładek na prześcieradło, aby uniknąć jego zabrudzenia podczas zabiegu;
założyć sterylne rękawiczki;
chwycić gazę za pomocą sterylnej pincety i namoczyć ją w sterylnym roztworze soli fizjologicznej ze środkiem odkażającym;
umyć i zdezynfekować skórę wokół zmian, wykonując ruchy spiralne skierowane od środka do brzegów rany; czynność ta pozwala na uniknięcie zakażenia wrzodu florą bakteryjną obecną na skórze;
w przypadku głębokich wrzodów usunąć martwą tkankę, korzystając ze skalpela i pincety;
zdezynfekować ranę przy użyciu gazy nasączonej środkiem odkażającym;
przyłożyć gazę zamoczoną w środkach pobudzających gojenie;
użyć także sterylnej gazy ochronnej, aby zapewnić wystarczający dostęp powietrza do rany;
gazę ochronną przymocować papierowym plastrem (mocniej przylegający do skóry plaster ofoliowany może powodować skaleczenia podczas jego usuwania);
ponownie przykryć pacjenta, zwracając uwagę, by prześcieradło nie miało kontaktu ze skórą; jest wiele sposobów na pozostawienie wolnej przestrzeni między ciałem pacjenta a przykryciem;
przenieść chorego na łóżko przeciwodleżynowe z materacem umożliwiającym ciągłą zmianę punktów podparcia ciała; materac może być wodny lub powietrzny; w powietrznym znajduje się szereg poduszek na przemian napełnianych powietrzem przez odpowiedni regulator elektroniczny, aby miejsca podparcia ciała pacjenta były ciągle zmieniane;
jeśli łóżko tego typu nie jest dostępne, należy zmieniać pozycję ciała chorego przynajmniej raz na 4 godziny.
Czytaj także:
Odleżyny: jak zapobiegać i leczyć
Toaleta obłożnie chorego w domu
