Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Często ból rozprzestrzenia się od lewej strony ciała wzdłuż żeber, ramion, barków i rąk. Dociera do łokci, przedramion i palców dłoni. Może również rozchodzić się od lewej strony szczęki w stronę karku, pleców, łopatek i prawego ramienia. Pojawienie się bólu u człowieka znajdującego się w ruchu powoduje zatrzymanie się. U osoby leżącej występują bladość twarzy, poty i uczucie zagrożenia. Napad duszności trwa od kilku sekund do kilku minut i mija równie szybko, jak się pojawia. Powoduje pogorszenie stanu fizycznego i psychicznego pacjenta oraz budzi obawę o powtórzenie ataku. Po napadzie mogą wystąpić wzmożona potrzeba oddawania moczu oraz odbijanie z żołądka. W trakcie napadu uderzenia serca są spokojne i regularne, ciśnienie krwi nie zmienia się, a oddech jest miarowy. W ciężkich przypadkach atak duszności może zakończyć się zawałem. Niekiedy chory umiera w trakcie napadu lub po jego zakończeniu. W większości przypadków nie istnieje jednak zagrożenie dla życia pacjenta, co zostało potwierdzone badaniami statystycznymi. Wiele osób cierpi na napady duszności. Dzięki stosowaniu leczenia farmakologicznego mogą one funkcjonować w miarę normalnie.
Najczęstszą przyczyną występowania dusznicy bolesnej jest miażdżyca tętnic wieńcowych (q miażdżyca), która powoduje zmniejszenie przepływu krwi do serca i dostarczanie zbyt małej ilości tlenu do mięśnia sercowego. Niewystarczające dotlenienie serca może być również skutkiem chwilowego skurczu tętnic wieńcowych. Do rzadszych przyczyn należą schorzenia serca, jak niedomykalność zastawki i kardiomiopatia przerostowa, zapalenie tętnic wieńcowych i hiperkoagulacja krwi.
Dusznica często występuje rodzinnie. Do czynników powodujących jej rozwój należą: nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, cukrzyca, otyłość, siedzący tryb życia, kontakt z dymem papierosowym. Jest schorzeniem powszechnym. Dotyczy szczególnie mężczyzn po 50. lub 60. roku życia, ale występuje równie często u kobiet po okresie menopauzy (q menopauza). Rzadkie przypadki występowania dusznicy u ludzi młodych są zawsze związane z zaburzeniami metabolizmu tłuszczów, np. z hipercholesterolemią.
Rozpoznanie choroby polega na prawidłowej interpretacji objawów, które często, lecz nie zawsze są typowe, oraz na przeprowadzeniu badania EKG , UKG (ultrasonokardiografia) i EKG metodą Holtera. W przypadku niepewnych wyników można wykonać elektrokardiograficzną próbę wysiłkową i (jeśli to konieczne) koronarografię. To ostatnie badanie umożliwia stwierdzenie przewężeń w tętnicach wieńcowych. Wykonanie go jest konieczne u pacjentów, którzy ze względu na występowanie ciężkich objawów lub nieskuteczność stosowanego leczenia muszą zostać poddani chirurgicznemu zabiegowi ponownego unaczynienia.
Do powikłań dusznicy, bezpośrednio związanych z chorobą niedokrwienną obejmującą mięsień sercowy, należą: zawał mięśnia sercowego, arytmia, dekompensacja zastoinowa, zatrzymanie akcji serca. W większości przypadków dusznica może być z powodzeniem leczona ambulatoryjnie. Jeżeli objawy są niespecyficzne lub prowadzone leczenie nie przynosi skutku, jest konieczna hospitalizacja. Istotne jest także stosowanie niefarmakologicznych środków ogólnych, które polegają m.in. na rzuceniu palenia i ograniczeniu spożywania kofeiny, pozbyciu się zbędnych kilogramów w przypadku nadwagi, wykluczenia z diety tłuszczów nasyconych i ograniczeniu stresu. Środki farmakologiczne stosowane w dusznicy bolesnej to beta-blokery, antagoniści wapnia, azotany i leki hamujące działanie płytek. Jeśli są one niewystarczające, istnieje możliwość wykonania zabiegu chirurgicznego, nazywanego angioplastyką, lub przeprowadzenia operacji pomostowania aortalno-wieńcowego (by-pass).
Leczenie farmakologiczne dusznicy jest długoterminowe i często trwa do końca życia pacjenta. Z tego powodu należy systematycznie poddawać się badaniom okresowym w celu sprawdzenia skuteczności prowadzonej terapii i zaobserwowania ewentualnego wystąpienia skutków ubocznych.