Początkowe objawy, o ile nie zmuszają do pobytu w szpitalu, bywają na ogół lekceważone. Przewlekłe zmęczenie, zawroty głowy, zaburzenia równowagi na ogół skłaniają internistów do przepisania witamin, zalecenia udania się na urlop. Dopiero ostry rzut np. zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego lub niedowład sprawiają, że pacjent trafia do neurologa.
Nerw czyli kabel
W istocie stwardnienie rozsiane jest chorobą, w której wadliwie działa układ immunologiczny (odpornościowy). Komórki tego układu np. limfocyty T, które powinny bronić organizm przed wirusami, bakteriami, niszczą nie tylko patogeny, ale przechodzą barierę krew-mózg i atakują mielinę, białkową otoczkę chroniąca nerw. W miejscu w którym dochodzi do takiego ataku początkowo powstaje stan zapalny a potem blizna, czyli stwardnienie nazywane też zmianą demielinizacyjną. Ponieważ tego rodzaju blizny mogą pojawić się w każdym miejscu centralnego układu nerwowego, choroba nazywana jest stwardnieniem rozsianym po łac. sclerosis multiplex, w skrócie: - SM.
Funkcjonowanie nerwu przypomina działanie kabla z mieliną jako jego izolacją. Informacje z mózgu są przekazywane przez nerwy za pomocą impulsów nerwowych będących właściwie zmianą potencjału elektrycznego. Jeśli dochodzi do uszkodzenia mieliny, to blizna, która w tym miejscu postaje blokuje lub opóżnia przesyłanie impulsu elektrycznego. W rezultacie informacja z mózgu nie dociera na dane miejsce (np. do mięśni nogi),dociera z opóźnieniem lub zostaje zniekształcona. Jeżeli uszkodzona zostanie droga przesyłania informacji o ruchu nogi, chory ma kłopoty z poruszaniem. Jeżeli zniekształcona zostanie informacja o ruchu ręki może pojawić się drżenie. Niestety, nie można przewidzieć, gdzie pojawią się zmiany demielinizacyjne i jakie dany chory będzie miał objawy. Każdy choruje nieco inaczej, gdyż w innych miejscach centralnego układu nerwowego są blizny czyli stwardnienia.
Diagnoza
Stwardnienie rozsiane nie jest łatwo zdiagnozować. Nie ma bowiem jednego badania, które dałoby odpowiedź czy pacjent ma SM. Neurolog zaczyna zazwyczaj od wywiadu oraz pełnego badania prawidłowości funkcjonowania układu nerwowego. Sprawdza występowanie zmian w ruchu gałek ocznych, koordynacji ruchowej, sile mięśni, utrzymaniu równowagi ciała, funkcjonowaniu narządów zmysłu, mowie i odruchach. Badania te mogą sugerować zmiany w obrębie układu nerwowego. Aby je potwierdzić wykonuje się dodatkowo testy diagnostyczne
Obecnie podstawowym tego rodzaju testem jest Rezonans magnetyczny (ang. MRI - magnetic resonance imaging) mózgu i rdzenia kręgowego. Jest to badanie bezbolesne., które umożliwia stwierdzenie, czy w centralnym układzie nerwowym są obszary demielinizacji. Zdarza się jednak niekiedy, że wynik rezonansu magnetycznego nie jest jednoznaczny. W takim wypadku kieruje się chorego na badania dodatkowe: badanie płynu mózgowo rdzeniowego, wzrokowych potencjałów wywołanych.
Badanie płynu mózgowo rdzeniowego wymaga pobrania tego płynu przez wkłucie igły punkcyjnej do kanału kręgowego (przestrzeni podpajęczynówkowej). Zwykle wkłucia dokonuje się w odcinku lędźwiowym. Badanie odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Po pobraniu płynu przez godzinę pacjent powinien leżeć na brzuchu, później może ułożyć się na plecach. Nie wolno podnosić głowy. Analiza płynu mózgowo-rdzeniowego pozwala ustalić. czy w centralnym układzie nerwowym toczy się stan zapalny. Określa się też poziom immunoglobuliny. Prawidłowy indeks IgG wynosi poniżej 0,72, a wartości powyżej 0,72 świadczą o wewnątrzpłynowej syntezie immunoglobulin. Wartości indeksu IgG przekraczające 0,72 występują u ponad 73% osób z SM. Istotne jest również oznaczenie prażaków oligoklonalnych, aż u 98% osób z SM stwierdza się występowanie prążków oligoklonalnych w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Kolejnymi testami są badania potencjałów wywołanych tj. badanie potencjałów wzrokowych, słuchowych oraz somatosensorycznych. Pozwalają one zmierzyć prędkość, z jaką sygnały z mózgu przesyłane są za pomocą nerwów. Czas, jaki potrzebują nerwy dla przekazania sygnałów z mózgu jest wskaźnikiem stanu układu nerwowego i pomaga rozpoznać, czy doszło do demielinacji. W przypadku pojawienia się stwardnienia rozsianego czas przesyłania informacji się wydłuża. Prędkość przesyłania sygnałów poprzez układ nerwowy jest mierzona poprzez umieszczenie na głowie małych elektrod, które monitorują fale mózgowe powstające w odpowiedzi na bodźce wzrokowe, słuchowe lub sensoryczne. Najbardziej przydatne badania potencjałów wzrokowych (VEP).
Wątpliwości
Zdarza się jednak, że nawet przeprowadzenie wszystkich tych badań nie daje jednoznacznej diagnozy, Wówczas dokonuje się badań wykluczających inne choroby, które dają podobne objawy. Obecnie w celu postawienia tzw. klinicznie pewnego rozpoznania SM stosuje się wprowadzone w 2000 roku kryteria Mc Donalda. Wykorzystują one zarówno wyniki badań klinicznych jak i testów diagnostycznych. Na ich podstawie przyjmuje się, że klinicznie pewne stwardnienie rozsiane jest wówczas, gdy pojawiają się minimum dwie zmiany demielinizacyjne w CUN rozsiane w czasie i przestrzeni.
Więcej na temat choroby, rehabilitacji, uprawnień, czy możliwości uzyskania psychologicznego wsparcia znajdziesz na stronach
Polskiego Towarzystwa Stwardnienia Rozsianego
Zapraszamy na forum
