Artykuł jest częścią publikacji pochodzącej z nowej serii Biblioteki Gazety Wyborczej pt.: Wielka Encyklopedia Medyczna, którą nabyć można w Kulturalnym Sklepie lub w każdą środę w kiosku
Tkanka chłonna migdałków podniebiennych i błona śluzowa nosa - ze względu na szczególne umiejscowienie w organizmie - są często obiektem ataku chorób zakaźnych i niezakaźnych. Także czynniki zanieczyszczające środowisko odgrywają ważną rolę lub wręcz powodują ostre i przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych u osób w różnym wieku.
Zanieczyszczenie powietrza jest jednym z najczęstszych czynników ryzyka przede wszystkim w dużych miastach. Zanieczyszczenie wewnątrz domu nie było uważane za szczególnie szkodliwe, niemniej jednak może być tak samo istotne dla złego samopoczucia jak zanieczyszczenie powietrza. Podstawowymi czynnikami generującymi to zanieczyszczenie są: palenie tytoniu (czynne i bierne), niewłaściwe materiały budowlane, nadmierna izolacja termiczna budynków mieszkalnych i biurowych (podwójne szyby ze znikomą wymianą powietrza) itp. Polepszone warunki higieniczne, środowiskowe i profilaktyczne w ostatnich latach przyczyniły się do zmniejszenia zachorowalności na niektóre ostre formy anginy, takie jak błonica czy bardzo niepokojąca angina paciorkowcowa (wywoływana przez paciorkowiec beta hemolizujący z grupy A).
Niektóre przemiany socjokulturowe i gospodarcze przyczyniły się do powstawania innych form zapalenia dróg oddechowych, przede wszystkim wirusowych; są to m.in. gęstość zaludnienia, częste przebywanie w grupie od wczesnego dzieciństwa (żłobki, przedszkola, szkoła podstawowa), transfer czynników patogennych, zazwyczaj przenoszonych drogą powietrzną. Im niższy poziom przynależności społecznej, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji dróg oddechowych i większa ich przewlekłość. Brak dbałości o higienę, większe zagęszczenie ludności, mniejsza możliwość przeprowadzenia prawidłowego leczenia, ewentualne niedożywienie - to najprawdopodobniej najważniejsze przyczyny występowania chorób dróg oddechowych.
Czynniki chorobotwórcze
Zapalenie gardła może być powodowane czynnikiem wirusowym lub bakteryjnym: spośród tych ostatnich należy przypomnieć paciorkowca beta hemolizującego z grupy A, szczególnie groźnego, ponieważ może powodować gościec stawowy ostry. Blisko 2/3 przypadków zapalenia gardła jest powodowane czynnikiem wirusowym. Aby wykluczyć możliwość wystąpienia zapalenia gardła spowodowanego czynnikiem bakteryjnym, w szczególności paciorkowcem beta hemolizującym z grupy A, należy wykonać tampon gardłowy. Objawy kliniczne zapalenia gardła to głównie gorączka i problemy z przełykaniem, bolące i powiększone węzły chłonne. Te ostatnie mogą być zmniejszone w przypadku wirusowego zapalenia gardła. Zazwyczaj są znacznie powiększone w przypadku infekcji wywołanej paciorkowcem.
Leczenie
Leczenie zapalenia gardła polega na utrzymywaniu jego higieny aż do ustąpienia gorączki; zaleca się: odpoczynek, lekkie posiłki, rekonwalescencję ok. jednego tygodnia (aby uniknąć komplikacji). Z farmakologicznego punktu widzenia bakteryjne zapalenie gardła jest leczone antybiotykami oraz wspomagane lekami przeciwzapalnymi. Infekcje wirusowe (zważywszy na fakt, że antybiotyki są nieskuteczne wobec wirusów) można leczyć objawowo (leki przeciwzapalne itp.) i przestrzegać higieny.
