Problemy z tarczycą

Niekiedy masz wrażenie, że twój organizm nie funkcjonuje prawidłowo. Nie potrafisz jednak jasno określić, co cię niepokoi. W takiej sytuacji warto zbadać tarczycę.

Chcemy cię uczulić na pewne sygnały ze strony organizmu, które mogą wskazywać na jedno z dwóch najczęściej występujących schorzeń tego gruczołu.

Nadczynność

To zaburzenie może mieć kilka różnych przyczyn. Nadmierne wydzielanie hormonów przez tarczycę często spowodowane jest chorobą Gravesa-Basedowa. Zapadają na nią z reguły kobiety w wieku 30-50 lat. Z nieznanych powodów organizm zaczyna traktować tarczycę jak obcy narząd i atakuje ją, produkując przeciwciała drażniące gruczoł. Ten w odpowiedzi wydziela dużo hormonów. Do zachorowania często dochodzi wskutek silnego stresu, ale także po poważnych infekcjach wirusowych. Charakterystycznym objawem tej postaci nadczynności jest wytrzeszcz oczu. Przyczyną nadczynności bywa też nadczynne wole guzkowe. Zmienia się struktura gruczołu - tworzą się w nim guzki tzw. autonomiczne, które wymykają się spod kontroli organizmu, produkując nadmiar hormonów. Skutkiem nieleczonej nadczynności są zaburzenia pracy ser-ca, jego powiększenie i osłabienie. Może to doprowadzić nawet do zapaści, utraty przytomności, a nawet zagrażać życiu. Z nadczynnością można walczyć, podając leki hamujące produkcję hormonów (np. metizol). Po trwającej 1-1,5 roku kuracji tarczyca często podejmuje prawidłową pracę, niestety nie zawsze. Wówczas lekarze często zalecają terapię radiojodem (131J), który w kontrolowany sposób uszkadza nadczynną tkankę. Innym radykalnym rozwiązaniem problemu jest operacja usunięcia fragmentu gruczołu.

Niedoczynność

Najczęściej dotyka osób w wieku średnim bądź starszym. Po 60. roku życia objawy niedoczynności ma blisko co piąta kobieta. Zazwyczaj przyczyną niedoczynności jest uszkodzenie aktywnej tkanki tarczycowej wskutek choroby autoimmunologicznej zwanej wolem Hashimoto. Jest to rodzaj przewlekłego zapalenia gruczołu tarczycy, do którego dochodzi w sytuacji, gdy z niewiadomych powodów układ odpornościowy błędnie rozpoznaje własne tkanki. Tarczyca może ulec uszkodzeniu również na skutek innych procesów zapalnych gruczołu. Zbyt niska produkcja hormonów często bywa także niepożądanym efektem ubocznym terapii nadczynności - operacji lub leczenia jodem radioaktywnym.

Nieleczona niedoczynność przyczynia się do rozwoju miażdżycy, zawałów, osteoporozy, depresji. Chore kobiety mają kłopoty z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem. Niedobór hormonów u przyszłej mamy zagraża prawidłowemu rozwojowi płodu. Na szczęście z niedoczynnością walczy się stosunkowo łatwo, podając hormony tarczycy w postaci tabletek. Trzeba tylko indywidualnie ustalić odpowiednią dawkę. Często pacjent musi zażywać leki na stałe, podobnie jak osoby chore na cukrzycę - insulinę.

Badania specjalistyczne

Lekarz podejrzewający niedomaganie tarczycy zleca badanie poziomu hormonów tarczycowych we krwi. Przy nadczynności wzrastają stężenia tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), obniża się zaś poziom tyreotropiny (hormonu przysadki mózgowej - TSH), który reguluje wydzielanie hormonów przez tarczycę. Przy niedoczynności najczęściej proporcje są odwrotne: stężenia T3 i T4 są niskie, a TSH zawyżone. Prawidłowy wynik TSH w zasadzie wyklucza niedoczynność tarczycy. Dla upewnienia bada się nie tylko całkowity poziom hormonów, ale także tzw. wolną tyroksynę (FT4) i trójjodotyroninę (FT3).

Prawidłowe wyniki badań to:

- TSH 0,4-6,0 IU/ml

W diagnozie nadczynności wykorzystuje się badanie scyntygraficzne. Pacjentowi podaje się niewielką dawkę pierwiastka promieniotwórczego, który jest wychwytywany przez tarczycę. Głowicę tzw. kamery gamma kieruje się na chory narząd. Na ekranie monitora i na kliszy widać fragmenty gruczołu pracujące prawidłowo i obszary nadczynne lub niewydzielające hormonów.

Objawy wskazujące na choroby tarczycy

Nadczynność

Uczucie ciągłego gorąca

Zawsze byłaś zmarzluchem, a teraz wolisz przebywać w chłodnych pomieszczeniach

i ubierasz się lżej niż inni.

Chudnięcie

Jesz za dwóch, a mimo to nie tyjesz, ale wręcz tracisz na wadze, często masz biegunkę, ciągle chce ci się pić.

Potliwość

Skóra całego ciała stale jest spocona, wilgotna, miękka, ciepła.

Uczucie "podminowania" i zmęczenia

Stale jesteś podenerwowana, niespokojna, drżą ci ręce, masz gonitwę myśli, jest ci duszno, źle sypiasz.

Kołatanie serca

Jego bicie jest przyspieszone (100-120 uderzeń na minutę), a mocny puls odczuwany także np. w nadbrzuszu, w gardle (może być również podwyższone ciśnienie krwi); łatwo się męczysz, np. idąc po schodach.

Rozregulowany cykl

Masz skąpe miesiączki i pojawiają się rzadziej niż zazwyczaj.

Zmiana wyglądu włosów

Włosy stają się cieńsze, wypadają.

Niedoczynność

Uczucie wiecznego zimna

Marzniesz, choć innym wokół jest ciepło.

Nadwaga

Na nic drakońskie diety, wciąż tyjesz; cierpisz na

zaparcia, metabolizm jest spowolniony.

Tzw. słoniowa skóra

Mimo starannej pielęgnacji skóra jest przesuszona i łuszcząca, a na łokciach i kolanach wyraźnie pogrubiona, masz obrzęki (również na twarzy), łamią ci się paznokcie.

Senność i apatia

Nie opuszczają cię zwłaszcza w ciągu dnia, bo w nocy miewasz kłopoty z zaśnięciem; pogarsza ci się pamięć i zdolność koncentracji, masz zmienne nastroje, czujesz się osłabiona, trudno ci się zmobilizować do działania, drętwieją ci dłonie i stopy.

Wolna akcja serca

Serce bije powoli, występuje mała różnica między ciśnieniem skurczowym i rozkurczowym.

Obfite miesiączki

Silne krwawienia pojawiają się częściej niż zwykle.

Zmiana wyglądu włosów

Włosy są suche i słabe.