Przewód Botalla – czym jest?
Przewód tętniczy Botalla jest naczyniem krwionośnym, które łączy aortę zstępującą z lewym pniem tętnicy płucnej. Połączenie tym naczyniem sprawia, że krew nie dociera do płuc płodu. Przewód Botalla jest niezbędny, ponieważ u płodu płuca stale rozwijają się i są zalane wodami płodowymi, przez co transport krwi pomiędzy sercem a płucami nie jest konieczny.
Warto zdawać sobie sprawę z tego, że u płodu droga przepływu krwi po organizmie jest inna niż w przypadku w pełni rozwiniętego organizmu. Krew bogata w tlen dociera do organizmu poprzez pępowinę. W momencie urodzenia i wykonania pierwszego wdechu, w krwi tętniczej następuje gwałtowny wzrost stężenia tlenu, co skutkuje skurczeniem ścian przewodu tętniczego Botalla, który nie jest już potrzebny. Następnie przewód ten skręca się i ulega zamknięciu.
Jeżeli przewód nie zamknie się, mówi się o otwartym, przetrwałym albo drożnym przewodem Botalla. W takiej sytuacji krew pompowana w trakcie skurczów zamiast płynąć do tkanek całego organizmu, przepływa do tętnicy płucnej, a następnie do płuc. Do krążenia płucnego może uciekać aż 50 – 70 proc. krwi, która powinna płynąć w krążeniu systemowym. Dochodzi wtedy do przeciążenia krążenia płucnego oraz lewego przedsionka serca, co wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań takich jak nadciśnienie płucne oraz niewydolność lewokomorowa. Powikłaniem są poważne zaburzenia wymiany gazowej, a co za tym niewydolność oddechowa. W skrajnych przypadkach dochodzi do uszkodzenia prawej komory serca oraz nieodwracalnego stwardnienia płuc.
Nieprawidłowość tą rozpoznaje się już u noworodków. Jest to najczęściej występująca u noworodków wrodzona wada serca, która występuje przeważnie u dzieci przedwcześnie urodzonych. Ogólnie rzecz biorąc, im później nastąpi poród, tym mniejsze ryzyko, że dziecko urodzi się z tą wadą. Szacuje się, że nieprawidłowość stanowi około 10 proc. wad wrodzonych. Szybka diagnoza i podjęcie leczenia są niezwykle ważne, ponieważ nieleczona wada może być przyczyną opóźnień w rozwoju dziecka oraz niewydolności krążenia.
Niedomknięcie przewodu Botalla - objawy
Objawy przetrwałego przewodu Botalla zależą od stopnia jego niedomknięcia. Jeżeli przeciek jest niewielki może nie dawać żadnych objawów, a większe przecieki prowadzą do niewydolności lewej komory serca. Objawy występujące u noworodka, które mogą świadczyć o otwartym przewodzie Botalla to:
- Zbyt wolny przyrost masy ciała w porównaniu z rówieśnikami,
- Często nawracające infekcje dróg oddechowych,
- Częsty płacz,
- Szybkie męczenie się podczas karmienia,
- Duszności,
- Kaszel.
Jeżeli u dziecka wystąpią jakiekolwiek objawy, które mogą wskazywać na przetrwały przewód Botalla, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Diagnozę rozpoczyna się od podstawowych badań. Podczas badania stetoskopem w obszarze pod lewym obojczykiem słyszalny jest szmer skurczowo-rozkurczowy. Charakterystyczne jest także podwyższone tętno. Dodatkowo, mierząc ciśnienie można zaobserwować niskie ciśnienie rozkurczowe. Wykonuje się także badania takie jak RTG klatki piersiowej, USG dopplerowskie, EKG oraz cewnikowanie serca.
Przetrwały przewód Botalla – leczenie
Po wykryciu otwartego przewodu Botalla konieczne jest natychmiastowe rozpoczęcie leczenia. W przypadku wczesnego wykrycia schorzenia u noworodków podejmuje się leczenie farmakologiczne. Dziecku podawane są leki, które wpływają na obniżenie poziomu prostaglandyn, których wysoki poziom powoduje rozszerzanie światła przewodu Botalla. Leczenie operacyjne przeprowadza się najwcześniej, gdy dziecko ukończy 3 miesiące, ponieważ właśnie w tym czasie następuje zamknięcie przewodu.
Jeśli nieprawidłowość zostanie zdiagnozowana u starszych dzieci, podejmuje się leczenie operacyjne. U dzieci, których masa przekracza 10 kilogramów i występują objawy schorzenia wykonuje się chirurgiczny zabieg zamknięcia przewodu. Przetrwały przewód zamyka się za pomocą implantów albo sprężynek, które wprowadza się do przewodu Botalla przez naczynia obwodowe za pomocą cewników. Zabieg wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia powikłań. Czasami dochodzi do ponownego udrożnienia przewodu albo zmiany położenia sprężynki lub implantu wewnątrz przewodu. W takich sytuacjach konieczne jest ponowne przeprowadzenie zabiegu i zamknięcie przewodu.
